Buitenaards leven - exoplaneten

Waarom buitenaards leven mogelijk toch zeer zeldzaam is

De Krabnevel in het sterrenbeeld Taurus - Stier
De Krabnevel in het sterrenbeeld Taurus – Stier. Dit is het restant van een supernova explosie die plaatsvond in 1054 en die zo helder was dat de supernova gedurende enige tijd ook overdag zichtbaar was. (Credit: Hubble Telescope/NASA/ESA)

Fosfor is een essentieel element voor leven maar dat er op Aarde genoeg fosfor aanwezig was zodat er leven kon ontstaan is misschien gewoon een kwestie van heel veel geluk.

Astronomen hebben de Krabnevel (Messier 1 in het sterrenbeeld Stier – Taurus) intensief bestudeerd. De Krabnevel is het restant van een geëxplodeerde ster, een supernova die in 1054 door Chinese astronomen is gezien. De resultaten van het onderzoek, die onlangs zijn gepresenteerd tijdens de European Week of Astronomy and Space Science, laten zien dat de hoeveelheden en de verdeling van fosfor in het heelal veel grotere variaties vertoont dan eerder werd aangenomen. Er zullen plaatsen in het heelal zijn waar te weinig fosfor aanwezig is om leven mogelijk te maken zelfs als het exoplaneten zijn die anderzijds bewoonbaar zouden zijn.

Het merendeel van de fosfor die in het heelal voorkomt is ontstaan tijdens de laatste stuiptrekkingen van stervende zware sterren of tijdens een supernova-explosie. Fosfor is een element dat lastig is waar te nemen en het duurde daarom tot 2013 voordat astronomen de eerste metingen van het element in een stellaire explosie konden doen. Het waren de overblijfselen van de supernova Cassiopeia A waarin men fosfor aantrof en men was verrast dat ze 100 keer meer fosfor aantroffen dan wat elders in ons sterrenstelsel werd gemeten.

Maar dat zou een uitschieter geweest kunnen zijn. Onlangs hebben astronomen de William Herschel telescoop op Gran Canaria op de Krabnevel gericht. Dit is een supernovarestant op een afstand van ongeveer 6500 lichtjaar van de Aarde. De eerste voorlopige gegevens wijzen erop dat de hoeveelheden fosfor meer overeenkomen met de waardes die worden gevonden in interstellair gas en stof. Een groot verschil met de hoeveelheden in Cassiopeia A.

Volgens de onderzoekers is er geen garantie dat fosfor overal in grote hoeveelheden voorkomt en het lijkt erop dat ook een portie geluk een grote rol speelt. Een gedeelte van dat geluk heeft mogelijk te maken met grootte. De ster die verantwoordelijk is voor Cassiopeia A was ongeveer tweemaal zo zwaar als de ster die de Krabnevel veroorzaakte. Een zwaardere ster kan heel andere reacties genereren waardoor er mogelijk meer fosfor ontstaat.

Als de productie van fosfor sterk varieert in ons sterrenstelsel dan heeft dat ook zijn weerslag op de mogelijkheid tot leven op andere planeten. Zelfs als een planeet aan alle andere condities voor bewoonbaarheid voldoet dan kan die toch nog beroofd zijn van de mogelijkheid tot leven omdat de planeet is ontstaan in een gebied met weinig tot geen fosfor.

Maar het zijn nog steeds voorlopige waarnemingen want de astronomen konden slechts een deel van de Krabnevel bestuderen voordat wolken en een sneeuwstorm de waarneempret onmogelijk maakten. Desondanks laten, volgens de onderzoekers, de gegevens zien dat er vergeleken met Cassiopeia A significant minder fosfor in de Krabnevel is

De onderzoekers gaan de Herschel Telescope opnieuw gebruiken om de rest van de nevel te bestuderen. Nieuwe waarnemingen zullen ook vergeleken worden met computermodellen. Uiteindelijk zullen astronomen ook fosfor in andere supernovarestanten moeten bepalen. Het is belangrijk om te weten hoe fosfor uit een supernovarestant wordt verspreid en hoe het terugvalt naar de interstellaire materie.

 

Eerste publicatie: 9 april 2018
Bron: space.com & andere berichten