Astronomisch Nieuwskalenders

Waarom is het vandaag geen Pasen?

De Maan
De Maan met enkele belangrijkste kenmerken.

Op donderdag 21 maart was het de eerste Volle Maan van het nieuwe lente seizoen. Het officiële moment van de Volle Maan was om 02.43 uur Nederlandse tijd en dat is slechts 3 uur en 35 minuten na de lente equinox, de officiële start van de astronomische lente. De eerste Volle Maan van de lente wordt de Paasvollemaan genoemd. Traditioneel valt Pasen op de zondag na de Paasvollemaan. Als de Paasvollemaan op een zondag valt dan valt Pasen op de zondag erna. Uitgaande van deze regels kan Pasen op zijn vroegst op 22 maart vallen en op zijn laatst op 25 april. Paus Gregorius XIII bepaalde dit per decreet in 1582 als deel van zijn Gregoriaanse kalender.

Dus zou je zeggen dat het logisch is dat de Volle Maan van donderdag 21 maart de zogenaamde Paasvollemaan is, de eerste Volle Maan van het lente seizoen. Dat zou betekenen dat in 2019 Pasen zou vallen op 24 maart, krap twee dagen na de vroegst mogelijke Pasen volgens de kalender.
Maar dat is dus niet zo!

Kerkelijke regeltjes

Dezelfde kerkelijke regels die bepalen dat de lente equinox altijd op 21 maart valt (voor Europa), zelfs als van 2008 tot 2103 de echte equinox nooit later valt dan 20 maart. Het is zelfs zo dat in 2048 de lente equinox op 19 maart zal plaatsvinden.

Astronomisch gezien markeert de Volle Maan van 20 maart het begin van de lente maar volgens de regels van de Katholieke kerk valt de Paasvollemaan samen met de eerstvolgende Volle Maan en dat is op 19 april 2019. Het is dan ook Goede Vrijdag en twee dagen later, op 21 april 2019 is het dan Pasen.

In 2038 is de situatie nog wat extremer. In dat jaar valt de equinox op 20 maart en de dag er op is het Volle Maan. Maar die dag is het zondag. Astronomisch gezien zou Pasen dan op 28 maart 2038 vallen maar omdat we te maken hebben met de kerkelijke regels valt Pasen in 2038 op de laatst mogelijke dag, pas op 25 april.

Verwarring

Om de verwarring nog een beetje groter te maken bestaat er ook een kerkelijke Volle Maan die via kerkelijke tabellen wordt bepaald. De datum van de kerkelijke Volle Maan hoeft niet samen te vallen met de datum van de astronomische Volle Maan. In 1974 bijvoorbeeld vond de Volle Maan plaats op zaterdag 6 april om 21 uur UT dus de volgende dag, op zondag 7 april, zou het Pasen zijn. In werkelijkheid viel Pasen op de zondag erna, op 14 april.

Dus in de praktijk wordt de Paasdatum niet bepaald aan de hand van de astronomische Volle Maan maar met behulp van andere berekeningen zoals de leeftijd van de kerkelijke maan aan het begin van het jaar en het “gouden getal”(een waarde die de volgens een 19-jarige cyclus de datums voor de nieuwe manen per jaar toont).

Sinds het begin van de 20ste eeuw ligt er een voorstel om Pasen op een vaste datum te vieren. In 1963 ging het Tweede Vaticaanse Concilie hier mee akkoord mits de Christelijke kerken hierover een consensus zouden bereiken. Pasen zou dan vermoedelijk altijd op de tweede zondag van april worden gevierd. Maar het Vaticaan heeft hier helemaal geen actie in ondernomen.

Weetjes over Pasen

Paaszondag kan nooit twee jaar achter elkaar in maart vallen. Als Pasen in maart valt dan valt de volgende Pasen altijd in april.
Heel af en toe wordt een Pasen in april voorafgegaan en opgevolgd door een Pasen in maart. De laatste keer dat dit gebeurde was in 1990 en de volgende keer zal in 2085 zijn.
Theoretisch is het mogelijk dat 10 achtereenvolgende Paasfeesten in april vallen maar sinds de invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582 is dit niet meer gebeurd. De eerste keer dat dit weer zal gebeuren zal zijn van 2856 tot 2865.

Tijdens het huidige millennium zal Pasen het vaakst op 16 april vallen (43 maal). Het minst zal Pasen op de vroegste mogelijke datum van 22 maart vallen (5 maal). Dit jaar valt Pasen op 21 april en dat is een van de meer voorkomende data (38 maal). Kijk je over een grotere periode (van 2000 tot 7999) dan val Pasen het vaakst op 19 april (231 maal) en het minst vaak op 22 maart (29 maal).

 

 

Eerste publicatie: 24 maart 2019
Bron: space.com