AstronomieSpecials

Waarom sterren twinkelen en planeten niet

Twinkelende sterren
Twinkelende sterren. Uitvergroting van de sterrenhoop de Pleiaden die met het blote oog zichtbaar is

Vanuit de ruimte schijnen sterren en planeten gelijk maar vanaf de Aarde twinkelen sterren maar de planeten, meestal, niet. Waarom?

Sterren twinkelen omdat ze zich heel ver van ons vandaan bevinden en zelfs door grote telescopen zichtbaar zijn als een speldenprikje. Het is voor de atmosfeer van de Aarde heel eenvoudig om het licht van dat speldenprikje te verstrooien. Door temperatuursverschillen en verschillen in dichtheid van de lagen van de Aardse atmosfeer wordt het licht van sterren steeds op een andere manier van richting veranderd. Je kan het een beetje vergelijken met licht dat in een zigzag beweging naar je oog reist in plaats van een rechte lijn te volgen. Die rechte lijn zou het licht volgen als de Aarde helemaal geen atmosfeer zou hebben.

Planeten schijnen constanter omdat ze zich veel dichter bij de Aarde bevinden en omdat ze niet als een speldenprik zichtbaar zijn maar als kleine schijfjes. Door een telescoop gezien is een planeet als een klein schijfje zichtbaar en niet als een speldenprik. Het licht van deze kleine schijfjes wordt op zijn reis naar ons oog ook door de atmosfeer van de Aarde verstrooid. Maar op het moment dat het licht van de ene kant van het schijfje de “zig”-beweging maakt zal het licht van de andere zijde van het schijfje de “zag”-beweging maken. Deze “zig” en “zag” bewegingen heffen elkaar enigszins op waardoor een planeet niet lijkt te twinkelen aan de sterrenhemel.

waarom sterren twinkelen
het sterlicht wordt door warme en koudere lagen in onze atmosfeer gebroken voor het je oog bereikt.

Astronomen gebruiken het begrip “scintillisatie” om het twinkelen van sterren te beschrijven.

Maar als planeten nog laag boven de horizon staan lijken ze ook te twinkelen. Dit effect wordt veroorzaakt omdat je, als je richting horizon naar de ruimte kijkt, het licht een langere weg moet afleggen dan wanneer je naar boven kijkt.

Vanuit de ruimte gezien is er geen verschil tussen sterren en planeten want er is geen atmosfeer die voor lichtverstrooiing kan zorgen.

Door te kijken naar de “twinkelaars” en de “niet-twinkelaars” kan je lang niet altijd in eerste oogopslag zien of je te maken hebt met een planeet of een ster. Dat kan alleen een geoefend waarnemer maar als je weet dat je naar een planeet kijkt kan je wel duidelijk zien dat het licht constanter is dan het licht van een ster die er in de buurt staat.

 

Eerste publicatie: 15 november 2016
Bron: EarthSky.org en anderen