Wasat – Delta Geminorum
Delta Geminorum – Wasat – is de hoofdcomponent in een drievoudig stersysteem in het sterrenbeeld Tweelingen – Gemini. Het stersysteem heeft een gecombineerde schijnbare helderheid van magnitude 3,53. Het is ongeveer 60,5 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Wasat markeert de rechterarm van Castor, de noordelijke tweeling.
Stersysteem
Delta Geminorum bestaat uit een spectroscopische dubbelster en een zwakkere K-type begeleider. De componenten van de spectroscopische dubbelster draaien met een periode van 6,1 jaar om elkaar heen. De oranje begeleider is meer dan 100 Astronomische Eenheden verwijderd en draait met een periode van 1200 jaar om het paar heen.
De hoofdcomponent heeft de spectrale classificatie F0 IV, het is een witte subreus. De ster heeft een massa van 1,57 zonsmassa en een oppervlaktetemperatuur van 6900 Kelvin. De ster is 2,67 keer groter dan de Zon en de lichtsterkte is 10 keer die van de Zon. De ster draait met een snelheid van 129,7 km/s redelijk snel om zijn as. De leeftijd wordt geschat op ongeveer 1,6 miljard jaar.
Wetenswaardigheden
Met een schijnbare helderheid van magnitude 3,53 is Delta Geminorum de 8ste helderste ster in Tweelingen. De ster haalt nog maar net de 300 helderste sterren aan de sterrenhemel.
Wasat ligt slechts 0,18° ten zuiden van de ecliptica. De ster kan dus bedekt worden door de Maan en minder vaak ook door planeten. De laatste bedekking was op 30 juni 1857 door Saturnus. De volgende bedekking, door Venus, zal plaatsvinden op 12 augustus 2420. Wasat wordt ieder jaar omstreeks 10 – 12 juli bedekt door de Zon. Zes maanden later, midden januari is de ster de gehele nacht zichtbaar.
In 1930 werd Pluto op ongeveer 0,5° ten oosten van Wasat ontdekt. De Amerikaanse astronoom Clyde Tombaugh, die de dwergplaneet ontdekte, kreeg de opdracht een mogelijke negende planeet in het zonnestelsel te vinden. Hij deed dit door paren van foto’s met elkaar te vergelijken om te zien of een van de objecten van positie was veranderd. Hij vond de mogelijke planeet op 18 februari 1930. De ontdekking werd bevestigd met andere foto’s en gerapporteerd op 1 maart 1930. Pluto heeft 247,94 jaar nodig on een baan rond de Zon te voltooien en zal uiteindelijk weer langs Wasat passeren.
Wasat nadert langzaam de Zon en zal over ongeveer 1,1 miljoen jaar ons tot op 6,7 lichtjaar naderen.
Naamgeving
De naam Wasat komt van het Arabische Wasṭ us-Samā’, wat “het midden van de lucht” betekent. De naam zelf is Arabisch voor “midden”. Mogelijk verwijst de naam naar een referentie van de positie van de ster erg dicht bij de ecliptica of naar zijn positie in het midden van het sterrenbeeld Tweelingen.
De naam Wasat werd op 21 augustus 2016 officieel erkend door de Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie. De naam heef formeel alleen betrekking op de helderste component, Delta Geminorum Aa.
In de Chinese astronomie was Wasat bekend als 天樽二 (Tiān Zūn èr), de Tweede Ster van de Hemelse Wijnbeker. De naam Ta Tsun is afgeleid van de Chinese naam voor de ster. De Hemelse Wijnbeker is een asterisme gevormd door Wasat samen met 57 Geminorum en Omega Geminorum. Het maakt deel uit van het Bron-huis, een van de zuidelijke huizen van de Vermiljoenen Vogel.
Locatie
Wasat bevindt zich in een gebied met veel heldere sterren en is daarom relatief eenvoudig te vinden. Het is een van de helderste sterren in een gebied tussen de superreus Betelgeuze in het sterrenbeeld Orion en Pollux, de helderste ster in Tweelingen. Orion is gemakkelijk te herkennen aan zijn zandlopervorm. Pollux en Castor kunnen worden gevonden langs de denkbeeldige lijn getrokken vanuit Rigel door Betelgeuze. Wasat bevindt zich langs de denkbeeldige lijn van Castor naar Sirius in Canis Major – Grote Hond.
Wasat kan worden gebruikt om het spiraalstelsel NGC 2365 te vinden. Dit stelsel bevindt zich in hetzelfde beeldveld en heeft een helderheid van magnitude 12,7.
De planetaire nevel NGC 2392 en de open sterrenhoop NGC 2420 bevinden zich een beetje verder weg. De open sterrenhoop ligt ten oosten van Wasat en de nevel ten zuidoosten van de ster.
Sterrenbeeld
Wasat bevindt zich in het noordelijke sterrenbeeld Gemini – Tweelingen. Dit representeert de tweeling Castor en Pollux in de Griekse mythologie. Het sterrenbeeld is al sinds de oudheid bekend. Net als andere sterrenbeelden van de Dierenriem is het als eerste door de Griekse astronoom Claudius Ptolemeus in de 2de eeuw na Christus beschreven in zijn Almagest.
In grootte is Tweelingen het 30ste sterrenbeeld, het beslaat een oppervlakte van 514 vierkante graden en bevat verschillende opmerkelijke sterren waaronder de oranje reus Pollux, de meervoudige ster Castor, de gele superreus Mebsuta, de variabele witgele superreus Mekbuda, de neutronenster Geminga en de dwergnova U Geminorum.
In Gemini vinden we ook verschillende bekende deepsky-objecten: de heldere open sterrenhopen Messier 35 en NGC 2129, de planetaire nevels NGC 2392 en Sharpless 2-274 en de supernovarestant IC 443.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky-objecten in Tweelingen te bekijken is de maand februari als het sterrenbeeld ’s avonds hoog boven de horizon staat. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar vanaf locaties ten noorden van de -60ste breedtegraad.
De 10 helderste sterren in Tweelingen zijn Pollux (Bèta Gem, mag. 1,14), Castor A (Alpha Gem A, mag. 1,93), Alhena (Gamma Gem, mag. 1,9), Tejat (Mu Gem, mag. 2,86), Castor B (Alpha Gem B, mag. 2,97), Mebsuta (Epsilon Gem, mag. 3,06), Propus (Eta Gem A, mag. 3,15 – 3,90), Alzirr (Xi Gem, mag. 3,35), Wasat (Delta Gem, mag 3,53), en Kappa Geminorum (mag. 3,57).
Delta Geminorum – Wasat
| Spectraalklasse | F0 IV |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 3,53 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 1,95 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 60,5 – 18,5 |
| Radiale snelheid (km/s) | 4,1 |
| Massa (zon=1) | 1,57 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 10,15 |
| Straal (zon=1) | 2,67 |
| Temperatuur (Kelvin) | 6900 |
| Leeftijd (miljard jaar) | 1,6 |
| Rotatiesnelheid (km/s) | 130 |
| Sterrenbeeld | Gemini – Tweelingen |
| Namen en aanduidingen | Wasat Delta Geminorum 55 Geminorum HD 56986 |
Eerste publicatie: 12 februari 2025
Bron: wikipedia & anderen
