Mars

Wat is de temperatuur van Mars?

De gemiddelde temperatuur op Mars is relatief laag en ligt rond de -60 graden Celsius. De temperatuur op Mars is veel lager dan op Aarde. Maar de planeet staat dan ook veel verder weg van de Zon. De kleine, kale planeet heeft een ijle atmosfeer die voor 95% uit koolstofdioxide bestaat.

Deze combinatie van factoren maakt Mars tot een koude, gure wereld waar de temperatuur kan dalen tot -130 °C. Ter vergelijking: de laagste geregistreerde temperatuur op Aarde is -88 °C op Antarctica. De hoogste temperatuur op Mars bedraagt 21 °C en dat is aanzienlijk lager dan de hoogste temperatuur die ooit op Aarde is geregistreerd want die bedraagt 56 °C.

Waarom is Mars zo koud?

De atmosfeer van Mars is ongeveer 100 keer ijler dan die van de Aarde. Zonder een “thermische deken” kan Mars geen warmte-energie vasthouden. Gemiddeld is de temperatuur op Mars ongeveer -60°C. In de winter, in de buurt van de polen, kan de temperatuur dalen tot -130 °C. Een zomerdag op Mars kan oplopen tot 20 °C nabij de evenaar maar ’s nachts kan de temperatuur dalen tot ongeveer -73 °C.

De gemiddelde temperatuur van de planeten in ons zonnestelsel
Vergelijking van de temperatuur van de planeten in het zonnestelsel. Deze grafiek toont de gemiddelde temperatuur van de planeten in het zonnestelsel. Credit: NASA/Lunar and Planetary Institute)

De Curiosity rover van de NASA levert astronomen voortdurend nieuwe inzichten op over zijn omgeving op Mars. De rover mat bijvoorbeeld temperaturen van de lucht tot 6°C in de middag, met temperaturen die een aanzienlijk aantal dagen boven het vriespunt uitkwamen. Ondertussen registreerde de Perseverance rover op 29 januari 2022 een maximum temperatuur van -13 °C  en een minimum temperatuur van -80 °C.

Dat er overdag al zo’n hoge temperaturen zien is een verrassing en zeer interessant, zeggen astrobiologen.

In de nacht ontstaat er vorst op de rotsen maar als de dageraad nadert en de lucht warmer wordt verandert de vorst in damp en is er 100% luchtvochtigheid totdat het verdampt. De hoge luchtvochtigheid zou Mars bewoonbaar kunnen maken als het water in de vroege ochtenduren condenseert en korte tijd plassen vormt.

De omstandigheden op Mars waar de relatieve vochtigheid groot is en de beschikbare hoeveelheid waterdamp ongeveer 100 precipiteerbare micrometer bedraagt zijn sterk vergelijkbaar met de droge delen van de Atacama woestijn in Chili.

De luchtvochtigheid van Mars is gebonden aan temperatuurschommelingen. ’s Nachts kan de relatieve luchtvochtigheid oplopen tot 80 tot 100 procent waarbij de lucht soms een atmosferische verzadiging bereikt. Door de hogere temperaturen is de lucht overdag veel droger.

Momenteel zijn de temperaturen en atmosferische druk op Mars te laag om vloeibaar water stabiel te laten bestaan.

Op Aarde kunnen sommige levensvormen overleven in uitgedroogde gebieden door water uit de lucht te strippen. Hiervan domineren korstmossen, die overleven in droge klimaten zonder te bezwijken voor droge periodes die vaak voorkomen. Van sommige korstmossen in superdroge gebieden is vastgesteld dat ze fotosynthetiseren bij een relatieve vochtigheid van slechts 70%. Ander onderzoek heeft aangetoond dat een vorm van Antarctisch korstmos zich kan aanpassen aan het leven onder gesimuleerde Mars-omstandigheden.

Zulke korte natte periodes kunnen lang genoeg en warm genoeg zijn om aardse organismen in staat te stellen te metaboliseren en zelfs te reproduceren.

Eén van de poolkappen van Mars die aangroeit in de winter en verdwijnt in de zomer
Eén van de poolkappen van Mars die aangroeit in de winter en verdwijnt in de zomer

Seizoenen op Mars

Net als op Aarde heeft Mars vier seizoenen en dit komt omdat ook de as van Mars is gekanteld. Op Aarde zijn de seizoenen lente, zomer, herfst en winter allemaal ongeveer even lang. Op Mars verschillen de seizoenen vanwege de opvallende excentriciteit van de baan. Op het noordelijk halfrond is de lente met zeven maanden het langste seizoen. Zomer en herfst duren beiden ongeveer zes maanden en de winter duurt er maar vier maanden.

De Seizoenen op mars
De seizoenen op Mars

Tijdens een zomer op Mars krimpt de poolijskap, deze bestaat voornamelijk uit kooldioxide-ijs, en kan zelfs helemaal verdwijnen. Als de winter komt groeit de ijskap meer aan. Volgens astronomen  kan er wat vloeibaar water vastzitten onder het kooldioxide-ijs van de poolkappen.

Klimaatverandering op Mars

In het verleden was Mars misschien warmer en natter met een gemiddelde temperatuur van 10 graden Celsius. Onderzoekers weten dat Mars een dynamische planeet is die op het moment dat het leven op Aarde ontstond ook warm en nat was.

Ander onderzoek suggereert dat de rode planeet ooit wit was, een ijzige woestenij met een gemiddelde temperatuur van -48 °C. Een kouder scenario is eenvoudiger te modelleren want Mars ontvangt maar 43% van de zonne-energie die de Aarde krijgt en de Vroege Mars werd verlicht door een jongere Zon waarvan wordt aangenomen dat die 25% zwakker was dan tegenwoordig.

Dat maakt het heel waarschijnlijk dat Mars in het begin koud en ijzig was.

Ook vandaag de dag verandert de planeet nog. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de planeet uit een ijstijd komt met krimpende poolkappen en groeiende gletsjers op gemiddelde breedtegraden.

Gelaagde ijsafzettingen aan de polen van Mars leggen een gedetailleerde geschiedenis vast van aangroeien en erosie veroorzaakt door klimaatprocessen. Deze lagen kunnen worden gemeten met behulp van radar en ze leveren het bewijs voor klimaatverandering zoals aangroeien en afsmelten van ijs.

Eerste publicatie: 31 maart 2013
Volledige revisie: 8 april 2017

Meer over Mars