Wat zijn Centauren
Zijn Centauren planeten, asteroïden, kometen of van alles een beetje? Centauren behoren op dit moment tot de meest mysterieuze objecten in ons zonnestelsel. Recente onderzoeken van de gebieden voorbij Jupiter hebben astronomen geholpen meer te leren over Centauren.
Centauren zijn kleine objecten die om de Zon draaien tussen Jupiter en Neptunus. Ze zijn vernoemd naar de half mens, half paard wezens uit de Griekse mythologie, een treffende aanduiding. Centauren hebben overeenkomsten met planeten, asteroïden en kometen en astronomen zoeken naar een manier om ze te classificeren.
De Centauren
De eerste Centaur werd in 1920 ontdekt maar het duurde tot 1977 toen astronomen de Centaur 2060 Chiron bestudeerden dat men besefte te maken te hebben met een aparte groep bewoners in ons zonnestelsel. Sinds die tijd hebben onderzoeken van het Minor Planet Center en de Jet Propulsion Laboratory’s Deep Ecliptic Survey 474 Centauren gevonden maar men schat dat er ongeveer 44.000 van dergelijke objecten moeten zijn.
De meeste Centauren zijn te klein om te kunnen waarnemen. Zelfs de grootste Centauren zijn, naar planetaire standaarden, klein maar ze worden door het Minor Planet Center en andere instituten wel aangeduid als kleine planeten en asteroïden. De grootste bekende Centaur is 10199 Chariklo. Deze Centaur heeft een doorsnede van ongeveer 250 kilometer. Chiron is met een doorsnede van 220 kilometer de op één na grootste. Deze twee Centauren zijn rechtstreeks waargenomen maar de meeste informatie hebben astronomen vergaard door middel van spectroscopische analyses en door bedekkingen van sterren door Centauren.
Waar komen Centauren vandaan?
Centauren bevolken het complexe en dynamische gebied tussen Jupiter en Neptunus. Het is de grens van het zonnestelsel waar oude overblijfselen van de protoplanetaire schijf om de Zon draaien en banen die redelijk stabiel zijn, zoals planeten, of extreem excentrisch, zoals kometen.
Centauren draaien in een baan om de Zon tussen Jupiter en Neptunus en sommige Centauren hebben een baan die hun voorbij Neptunus brengt. Deze baan kan worden verstoord door de zwaartekracht van Jupiter en andere objecten en deze effecten kunnen centauren in meer elliptische banen brengen zodat ze dichter bij de Zon komen.
Centauren kunnen ook met andere objecten in het zonnestelsel reageren. Astronomen denken dat de kleine maan Phoebe van Saturnus een ingevangen Centaur is. En net zoals asteroïden en kometen hebben Centauren vermoedelijk gebotst met manen en planeten in de binnenste delen van het zonnestelsel.
Zijn Centauren planeten, asteroïden of kometen?
Planeten kunnen ringen hebben en dat kunnen Centauren ook. Saturnus is het beroemdste voorbeeld van een planeet met ringen maar ook de andere gasreuzen Jupiter, Uranus en Neptunus hebben ringen. Waarnemingen van de grote Centaur Chariklo toonden aan dat deze waarschijnlijk twee ringen heeft en waarnemingen van Chiron tijdens een sterbedekking duiden mogelijk ook op ringen. Maar kleur en samenstellingen van Centauren zijn heel anders.
Sommige, maar niet alle, Centauren zouden asteroïden kunnen zijn. Centauren hebben of een rode kleur of een blauwe tot blauwgrijze kleur. Deze kleurverschillen bleven een mysterie totdat de Wide-Field Infrared Survy explorer (WISE) in 2013 aan zijn missie begon. De WISE deed gedetailleerde waarnemingen aan zowel asteroïden als Centauren. WISE ontdekte dat de blauwe en blauwgrijze Centauren donkere objecten zijn die mogelijk zijn bedekt met een roetachtige laag op ijs aan de oppervlakte. Ze lijken hiermee een beetje op kometen. De roodachtige Centauren hebben vermoedelijk een organische laag aan hun oppervlak en een massieve kern en lijken daarmee meer op asteroïden.
Sommige Centauren zijn komeetachtig; het zijn oude kometen of ze worden ooit een komeet. Kenmerkend voor kometen is dat het donkere objecten zijn. Ze bestaan uit een ijsachtige kern die is bedekt met lagen stof dat wordt weggeblazen als de komeet de Zon nadert.
De data die met de WISE zijn verkregen duiden er op dat blauwe Centauren, net zoals kometen, zijn samengesteld uit ijs dat is bedekt met een donkere laag. Gecombineerd met hun vreemde elliptische banen lijkt het er op dat sommige Centauren eigen kometen zijn of kunnen worden als hun baan voldoende wordt verstoord. Astronomen die werken met de WISE suggereren dat deze blauwe Centauren behoren tot de Jupiter familie van kometen, een groep kort-periodieke kometen in het binnenste deel van de Kuipergordel.
Het Minor Planet Center, de NASA en andere instituten werken aan het catalogiseren en classificeren van de steeds uitdijende familie van Centauren en hun werk zal er toe leiden dat we steeds meer te weten komen over deze mysterieuze objecten. Net zoals hun mythologische naamgevers zijn de Centauren van het zonnestelsel complexe objecten die ons mogelijk veel kunnen leren over de herkomst en het ontstaan van het zonnestelsel.
Eerste publicatie: 28 september 2016
Meer over Asteroïden
- De 42 grootste asteroïden
- Vesta – het kleine zusje van Ceres
- Wat is de asteroïdengordel?
- Chariklo – een asteroïde met ringen
- Wat zijn Centauren
- Grote metallische asteroïde bevat mogelijk water
- Asteroïden – feiten en informatie over asteroïden
- Astronomen vinden de oudste asteroïdenfamilie in het zonnestelsel
- Oumuamua – de eerste insterstellaire asteroïde heeft een vreemde vorm
- De top-10 weetjes over asteroïden
- 30 juni 1908 – De Toengoeska explosie
- Asteroïde Bennu is een gevaarlijke aardscheerder
- 3200 Phaethon – de bron van de Geminiden
- 704 Interamnia
- 511 Davida
- 87 Sylvia
- 52 Europa
- 15 Eunomia
- 31 Euphrosyne
- 324 Bamberga
- 3 Juno
- 48 Doris
- 128 Nemesis
- 173 Ino
- 187 Lamberta
- 63 Ausonia
- 30 Urania
- 216 Kleopatra
- 89 Julia
- 12 Victoria
- 230 Athamantis
- 145 Adeona
- 8 Flora
- 18 Melpomene
- 51 Nemausa
- 22 Kalliope
- 11 Parthenope
- 19 Fortuna
- 88 Thisbe
- 13 Egeria
- 29 Amphitrite
- 24 Themis
- 7 Iris
- 16 Psyche
- 45 Eugenia
- 130 Elektra
- 6 Hebe
- 9 Metis
- 41 Daphne
- 2 Pallas
- 354 Eleonora
- 10 Hygiea
- Asteroïde 65803 Didymos – doelwit van de DART-missie
