Webb maakt beste foto ooit van planetaire nevel NGC 1514
De twee centrale sterren van NGC 1514 die op de afbeelding van de Webb Space Telescope als één geheel zijn te zien, hebben dit tafereel over een periode van duizenden jaren gevormd – en zullen dat nog duizenden jaren blijven doen.
NGC 1514 bevindt zich op een afstand van ongeveer 1500 lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Taurus – Stier. De planetaire nevel werd op 13 november 1790 gevonden door de Britse astronoom William Herschel. NGC 1514 heeft als bijnaam de Kristallen Balnevel.
Herschel merkte op dat NGC 1514 het eerste deepsky object was dat er echt bewolkt uitzag – hij kon wat hij zag niet onderscheiden van individuele sterren binnen een groep, zoals andere objecten die hij catalogiseerde.
De ringen rond NGC 1514 werden in 2010 ontdekt, maar nu laat de Webb Space Telescope astronomen de turbulente aard van deze nevel uitgebreid onderzoeken.
Dit tafereel vormt zich al minstens 4000 jaar – en zal de komende millennia blijven veranderen, aldus de Webb-astronomen.
In het centrum bevinden zich twee sterren die in Webbs waarneming als één geheel verschijnen en die zijn voorzien van heldere diffractiespikes. De sterren volgen een nauwe, langgerekte baan van negen jaar en zijn gehuld in een stofboog, weergegeven in oranje.
Een van deze sterren, ooit meerdere keren zo zwaar als onze zon, speelde de hoofdrol bij het creëren van dit tafereel. Toen de buitenste lagen van de ster eenmaal uitgeput waren bleef alleen de hete, compacte kern over.
Als witte dwerg versnelden en verzwakten de winden, wat mogelijk materiaal in dunne schillen heeft meegesleurd.
De nieuwe Webb-waarnemingen laten zien dat de nevel een hoek van 60° maakt, waardoor het lijkt alsof er een blik wordt uitgegoten. Het is echter veel waarschijnlijker dat NGC 1514 de vorm heeft van een zandloper waarvan de uiteinden zijn afgesneden.
Toen deze ster op zijn hoogtepunt was in zijn materiaalverlies zou de begeleider heel dichtbij kunnen zijn gekomen, wat resulteerde in deze ongewone vormen en in plaats van een bol te vormen zou deze interactie ringen hebben gevormd.
Hoewel de contouren van NGC 1514 het duidelijkst zijn, heeft de zandloper ook zijkanten die deel uitmaken van zijn 3D-vorm. De twee ringen van de nevel zijn ongelijkmatig verlicht in de Webb-waarneming en lijken linksonder en rechtsboven diffuser.
De onderzoekers denken dat de ringen voornamelijk bestaan uit zeer kleine stofdeeltjes die, wanneer ze worden geraakt door ultraviolet licht van de witte dwergster, voldoende opwarmen om door Webb te worden gedetecteerd.
Naast stof onthulde Webb ook zuurstof in de rode klonterige kern en dan met name aan de randen van de bellen of gaten, aldus de astronomen.
Eerste publicatie: 15 april 2025
Bron: sci-news
