Ruimtesondes

WISE – De Infrarode asteroïdenjager van de NASA

WISE
Artist impression van de WISE in een baan om de Aarde. credit: NASA

De Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE) van de NASA is een ruimtetelescoop die in 2009 werd gelanceerd om de gehele hemel op infrarode golflengtes in kaart te brengen. Het doel van de missie was het vinden van objecten die niet eerder waren gezien waaronder heldere sterrenstelsels, erg koude sterren en nabije asteroïden en kometen.

Toen de WISE werd gelanceerd waren er al twee infrarood telescopen in de ruimte: de Spitzer Telescope van de NASA en de Herschel Space Telescope van de ESA. De WISE onderscheidde zich van de andere twee infrarood telescopen omdat de gehele hemel in kaart werd gebracht waardoor er relaties gelegd konden worden tussen de waargenomen objecten en hun omgeving.

WISE heeft de gehele hemel twee keer waargenomen tot de telescoop in 2010 zonder koelvloeistof kwam te zitten. Er werd een korte missie uitgevoerd die NEOWISE heette waarbij er gezocht werd naar Near Earth Objects (NEO’s) zoals asteroïden en kometen. NEOWISE duurde vier maanden en hierna werd de telescoop in februari 2011 in een winterslaap gezet. In december 2013 werd de telescoop uit zijn winterslaap gehaald en werd de NEOWISE-missie voortgezet. Op dit moment loopt de NEOWISE-missie nog steeds.

Hoofdmissie

In 1998 werd de WISE-missie voorgesteld als de Next Generation Sky Survey maar deze missie werd niet als zodanig uitgevoerd. In 2001 werd de missie opnieuw ingediend en nu onder de naam WISE. De missie werd geaccepteerd maar doorgeschoven naar 2004.

WISE maak deel uit van de erfenis van het Explorers-programma van de NASA. Dit is het langstlopende ruimtevaartprogramma van de NASA. De Explorer in 1958 was de eerste uit deze serie. Tot eind 2014 waren er 89 missies onder het Explorer-programma uitgevoerd (inclusief de mislukte missies).

Momenteel mogen de meest dure Explorer satellieten, de Medium Class Explorers, niet duurder zijn dan 200 miljoen dollar. Dit is inclusief ontwikkeling, lancering, operatie en data analyse.

WISE werd op 14 december 2009 gelanceerd en werd uiteindelijk in een polaire baan op een hoogte van ongeveer 525 kilometer boven de Aarde geplaatst. De satelliet maakt iedere 11 seconden een foto. Dit leidt tot meer dan 7500 foto’s per dag op vier verschillende infrarode golflengtes.

De telescoop werd met behulp van een cryostaat gevuld met bevroren waterstof op een temperatuur van -257 °C gehouden. Deze koelvloeistof gaat maar een korte tijd mee alvorens hij volledig is verdampt. Op 10 oktober 2010 was de WISE door zijn voorraad koelvloeistof heen en hiermee eindigde ook hoofdmissie.

Twee van de vier infrarood detectoren kunnen echter ook werken zonder koeling dus na WISE volgde de NEOWISE Post-Cryogene missie die zocht naar kometen dicht bij de Aarde en asteroïden. Deze missie duurde tot februari 2011 toen de telescoop in een winterslaap werd geplaatst.

Het belangrijkste resultaten van de hoofdmissie zijn:

  • WISE heeft geen bewijs gevonden voor het bestaan van de zogenoemde tiende planeet. Dit is een hypothetische planeet die ver voorbij Pluto om de Zon draait.
  • WISE heeft een nieuwe klasse van sterren gevonden, de Y-dwergen, die een temperatuur hebben die gelijk is aan de temperatuur van het menselijk lichaam.
  • WISE heeft het helderste sterrenstelsel in het heelal ontdekt. Dit sterrenstelsel schijnt met een helderheid van 300 triljoen zonnen.
  • WISE heeft miljoenen zwarte gaten waargenomen en ook extreme sterrenstelsels die “hot DOGS” worden genoemd.
  • WISE heeft 20 nieuwe kometen gevonden en meet dan 33.000 asteroïden in de gordel tussen Mars en Jupiter. WISE heeft ook 134 NEO’s gevonden (Near Earth Objects).

De WISE bleef tot 2013 in een winterslaap. In een destijds verschenen persbericht kondigde de NASA aan de telescoop te gaan gebruiken voor het zoeken naar nieuwe NEO’s. Onderzoekers waren heel erg blij met dit besluit want dergelijke objecten zijn op infrarode golflengtes veel gemakkelijker te detecteren dan in zichtbaar licht. Al zes dagen na de reactivatie in december 2013 werd 20132 YP139, de eerste potentieel gevaarlijke asteroïde ontdekt.

In juni 2016 begon NEOWISE aan de zesde verkenning van de gehele hemel. Er waren tot die tijd honderdduizenden metingen verricht aan 20.421 objecten in het zonnestelsel waaronder 541 NEO’s en 99 kometen. Het team zocht ook in oude data in een poging om zwakkere kometen en asteroïden te vinden.

De belangrijkste ontdekkingen van NEOWISE zijn:

  • NEOWISE ontdekte minder middelgrote asteroïden in de buurt van de Aarde dan eerder werd aangenomen waarbij bevestigd werd dat men ondertussen meer dan 90% van alle grote asteroïden had ontdekt.
  • NEOWISE ontdekte de potentiële bron van een donkere klasse van asteroïden die sterk afgebogen banen volgen is ze in de buurt van de Aarde komen: de Euphrosyne familie in de asteroïdengordel.
  • NEOWISE ontdekte de eerste Trojaanse asteroïde die in dezelfde baan als de Aarde om de Zon draait.
  • NEOWISE completeerde ook een telling van alle potentieel gevaarlijke asteroïden in de buurt van de Aarde.

Medio 2017 zal de WISE definitief uitgeschakeld worden omdat de telescoop dan in een gebied terechtkomt waar teveel zonlicht is om infrarode waarnemingen te kunnen doen echter astronomen werken al aan een opvolger die NEOCam (Near Earth Object Camera) wordt genoemd.

Eerste publicatie: 25 maart 2017
Bron: space.com