WOH G64
WOH G64 is een rode superreus of hyperreus op een afstand van 160.000 lichtjaar in het sterrenbeeld Dorado – Goudvis. Het is een van de grootste sterren die we kennen. Daarnaast is het een van de meest massieve en lichtsterke sterren van zijn type. WOH G64 bevindt zich in de Melkweg maar in één van de satellietstelsels, de Grote Magelhaanse Wolk. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 18,5 en is daarmee niet zichtbaar voor het blote oog en amateurtelescopen.
Type ster
WOH G64 heeft de stellaire classificatie M5 I en dat duidt op een lichtsterke rode superreus. De ster heeft een geschatte initiële masse van 25 zonsmassa en dat betekent dat de ster zijn leven als supernova zal eindigen. De ster is tussen de 1540 keer en 2570 keer groter dan de Zon en met een effectieve temperatuur tussen 3008 en 3400 Kelvin heeft de ster een lichtsterkte tussen 280.000 en 490.000 keer die van de Zon.
WOH G65 wordt omringd door een dikke enveloppe van stof met een doorsnede van ongeveer 1 lichtjaar. Deze enveloppe bestaat uit materiaal dat door de ster is uitgestoten. WOH G64 heeft tot nu toe ongeveer 3 tot 9 zonsmassa aan materiaal uitgestoten – dat is tussen 10de en 1/3de van zijn oorspronkelijke massa. De materie wordt door middel van een sterke sterwind weggeblazen.
De geschatte afstand van 150.000 lichtjaar (50.000 parsec) is gebaseerd op het lidmaatschap van de ster in de Grote Magelhaanse Wolk. WOH G64 is mogelijk de grootste, koelste en meest lichtsterke rode superreus in het sterrenstelsel. Een in 2009 gepubliceerd onderzoek bepaalde en radiale snelheid van 294 km/s voor de ster, hetzelfde als die van het roterende gas in de schijf van de GMW, wat het lidmaatschap van de ster in het sterrenstelsel bevestigt, ook al vertoont de ster een aantal kenmerken die hem onderscheiden van andere rode superreuzen in de GMW. Deze omvatten het late spectraaltype, de dikke torusvormige stofwolk, nevelachtige emissielijnen en masteractiviteit. De nevelachtige emissielijnen hebben een ongewoon spectrum, met het hete gas dat rijk is aan stikstof en een radiale snelheid heeft die aanzienlijk positiever is dan die van de ster.
WOH G64 is een variabele ster maar het exacte type is onzeker. De visuele helderheid van de ster fluctueert met meer dan een magnitude met een primaire periode van ongeveer 800 dagen. Echter, op visuele golflengtes wordt de ster verborgen door meer dan 6 magnitudes aan interstellaire uitdoving, en de variatie in helderheid is aanzienlijk kleiner in het infrarode deel van het spectrum. De ster is gekarakteriseerd als een koolstofrijke Mira-variabele of langperiodieke variabele. Mira-variabelen zijn pulserende variabele rode reuzen op de asymptotisch reuzentak – geen superreuzen – met perioden van meer dan 100 dagen.
De ster heeft mogelijk een begeleider, een dwergster van spectraalklasse O, met een lichtsterkte van ongeveer 100.000 keer die van de Zon. Echter, de metgezel is niet bevestigd door latere waarnemingen en het stof dat de ster verduistert maakt het een moeilijk object om te bestuderen.
Grootte
De geschatte straal van WOH G64 ligt tussen de 1540 en 2575 keer de straal van de Zon, of tussen 7,16 en 11,97 Astronomische Eenheden. Als de ster in het centrum van het zonnestelsel zou worden geplaatst zou de ster zich tot ver voorbij de baan van Jupiter uitstrekken, mogelijk zelfs voorbij Saturnus.
De straal van de ster is onzeker en verschillende onderzoeken hebben dan ook verschillende waardes opgeleverd. Waarnemingen met de Very Large Telescope (VLT) in 2007 leverden een bolometrische lichtsterkte op van 282.000 keer die van de Zon, een beginmassa van ongeveer 25 zonsmassa en een straal van 1730 keer die van de Zon met een effectieve temperatuur van 3200 Kelvin.
Een onderzoek in 2009 gaf een effectieve temperatuur van 3400 Kelvin en een straal van 1540 keer die van de Zon. Een ander onderzoek gaf een geschatte straal van 1970 tot 1990 keer die van de Zon op basis van een temperatuur van 3370 tot 3400 Kelvin en een lichtsterkte van ongeveer 450.000 keer die van de Zon.
Wetenswaardigheden
WOH G64 is in de jaren ’70 gevonden door de astronomen Westerlund, Olander en Hedin van het Uppsala Astronomical Observatory in Zweden. De WOH in WOH G64 is afgeleid van de initialen van de drie astronomen en wordt gebruikt voor een volledige catalogus van superreuzen en reuzensterren in de Grote Magelhaanse Wolk. Westerlund wordt ook gecrediteerd voor de ontdekking van Westerlund 1-16, een andere uitzonderlijk grote rode superreus en hyperreus, gelegen in Westerlund 1 cluster in het sterrenbeeld Ara. Met een geschatte straal tussen 1530 en 1580 keer die van de Zon behoort ook Westerlund 1-26 tot de grootste sterren die we kennen.
De resultaten van interferometrische waarnemingen met de Very Large Telescope Interferometer van de ESO, gepubliceerd in 2008, onthulden dat WOH G64 is omgeven door een optisch dikke torus. De resultaten kwamen overeen met een initiële massa van 25 zonsmassa.
Locatie
WOH G64 bevindt zich in de Grote Magelhaanse Wolk, een satellietstelsel van de Melkweg en het vierde grootste sterrenstelsel in de Lokale Groep, na Andromeda (Messier 31), ons Melkwegstelsel en het Driehoekstelsel (Messier 33). De GMW ligt op een afstand van ongeveer 163.000 lichtjaar en is het tweede of derde dichtstbijzijnde sterrenstelsel. Het wordt geclassificeerd als een Magelhaans spiraalsterrenstelsel, een sterrenstelsel met een enkele spiraalarm. Met een schijnbare helderheid van magnitude 0,9 lijkt het sterrenstelsel op een heldere nacht op een wazige wolk, maar vanwege de zuidelijke ligging is het voor de meeste noordelijke waarnemers onzichtbaar. Het is alleen te zien vanaf locaties ten zuiden van de 20ste breedtegraad.
Sterrenbeeld
WOH G64 bevindt zich in het sterrenbeeld Dorado – Goudvis. Hoewel het een van de zwakkere sterrenbeelden is – de helderste ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,3 – bevat Dorado een aantal interessante sterren en deepsky objecten. De sterren omvatten de lichtsterke blauwe variabele S Doradus, de rode reus Mira-variabele R Doradus en de pulserende variabele Gamma Doradus, het prototype voor zijn eigen klasse van variabele sterren. Dorado herbergt ook de Wolf-Rayet-sterren BAT99-98, mogelijk de meest massieve ster die bekend is en R136a1, een van de meest lichtsterke sterren die we kennen.
Het bekendste deepsky object in Dorado is de Grote Magelhaanse Wolk, die een aantal opvallende kenmerken bevat, waaronder de stervormingsgebieden die bekend staan als de Tarantulanevel (NGC 2070) en NGC 2080. De sterrenhoop R136 n het centrum van de Tarantulanevel herbergt enkele van de meest massieve en heldere sterren die tot nu toe zijn gevonden, waaronder R136a1, R136a7 en R136c.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky objecten in Dorado waar te nemen is de maand januari als het sterrenbeeld ’s avonds hoger boven de horizon klimt.
De 10 helderste sterren in Dorado zijn Alpha Doradus (mag. 3,27), Bèta Doradus (mag. 3,46 – 4,08), Gamma Doradus (mag. 4,25), Delta Doradus (mag. 4,34), HD 40409 (mag. 4,65), Zeta Doradus (mag. 4,82), Theta Doradus (mag. 4,82), Eta2 Doradus (mag. 5,01), Nu Doradus (mag. 5,06) en Epsilon Doradus (mag. 5,11).
WOH G64
| Spectraalklasse | M5 I |
| Variable type | Niet zeker |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 18,5 |
| Absolute helderheid (magnitude) | -6,0 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 160.000 – 50.000 |
| Radiale snelheid (km/s) | 294 |
| Massa (oorspronkelijk, zon=1) | 25 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 280.000 – 490.000 |
| Temperatuur (Kelvin) | 3000 – 3400 |
| Sterrenbeeld | Dorado – Goudvis |
| Namen en aanduidingen | WOH G64 IRAS 04553-6825 |
Eerste publicatie: 21 november 2024
Bron: wikipedia & anderen
