Aardschijn is de naam die aan het fenomeen wordt gegeven wanneer het schaduwgedeelte van de maanschijf wordt verlicht door zonlicht dat wordt weerkaatst door het aardoppervlak en de atmosfeer.

Abell catalogus

De Abell-catalogus is een catalogus van clusters van sterrenstelsels. De catalogus bevat 4073 rijke clusters met een nominale roodverschuiving van z ≤ 0,2. Elke cluster moet voldoen aan bepaalde criteria van rijkdom, compactheid, afstand en galactische breedtegraad om te worden opgenomen.

Om aan de rijkdomcriteria te voldoen moet een cluster bijvoorbeeld minimaal 30 sterrenstelsels bevatten binnen een bepaald magnitudebereik. Er zijn zes groepen gedefinieerd:

Groep 0: 30 – 49 sterrenstelsels
Groep 1: 50 – 79 sterrenstelsels
Groep 2: 80 – 129 sterrenstelsels
Groep 3: 130 – 199 sterrenstelsels
Groep 4: 200 – 299 sterren stelsels
Groep 5: > 299 sterrenstelsels

De oorspronkelijke Northern Survey werd in 1958 gepubliceerd door George O. Abell en bevatte 2712 clusters. Een latere Southern Survey voegde nog eens 1361 sterrenstelsels toe. De catalogus s interessant voor amateurastronomen met een grote telescopen omdat deze uitdagende sterrenstelsels bevat die donkere locaties vereisen.

Absolute nulpunt

Dit is de laagste temperatuur iets kan hebben, het punt waar het geen energie meer heeft. Het absolute nulpunt is gelijk aan -273,15 °C, -459,67 °F of 0 Kelvin

Absolute magnitude

De absolute magnitude is een maat voor de intrinsieke helderheid van een object in het heelal. De absolute magnitude is gelijk aan de schijnbare magnitude als het object zich op een hypothetieche afstand van 10 parsec (32,6 lichtjaar) bevindt. Op deze manier kunnen astronomen de actuele helderheid van sterren en andere objecten vergelijken ondanks dat ze zich op verschillende afstanden van de Aarde bevinden. De absolute magnitude kan voor verschillende golflengtes worden uitgedrukt. Gebruikelijk is om het zichtbare deel van het elektromagnetische spectrum te gebruiken en is dan bekend als de “absolute visuele magnitude”. De “absolute bolometrische magnitude” komt overeen met de totale lichtsterkte uitgezonden over alle golflengtes van het elektromagnetische spectrum.

Accretie

Het proces waarbij hemellichamen de massa vergroten door materie te verzamelen via zwaartekrachtaantrekking van omringend gas en objecten.

Accretieschijf

Een ring van gas, plasma, stof of deeltjes die een hemellichaam omringen, zoals een ster of een zwart gat. Accretieschijven zijn betrokken bij het ontstaan van sterren en planeten. Ze genereren ook krachtige stralingsemissies van objecten zoals quasars en radiostelsels.

Achromatische lenzentelescoop

Een achromatische lenzentelescoop/refractor gebruikt een achromatische objectieflens om chromatische aberratie te corrigeren. De lens bestaat uit een paar divergerende en convergerende lenzen die licht van twee verschillende golflengtes (meestal rood en blauw licht) op hetzelfde punt scherpstellen.

Het gevolg is een dramatische vermindering van de hoeveelheid valse kleuren die het gevolg is van het gebruik van een enkele lens.

Actieve galactische kern (AGN)

Het compacte gebied in het centrum van een sterrenstelsel dat hogere emissieniveaus van elektromagnetische straling vertoont dan normaal. De overtollige straling kan over het volledige elektromagnetische spectrum voorkomen en is waargenomen bij radio-, microgolf-, infrarood-, optische, ultraviolette, röntgen- en gammastralingsgolflengtes.

Actief sterrenstelsel

Een sterrenstelsel dat grote hoeveelheden energie vanuit zijn centrum uitzendt in de vorm van elektromagnetische straling. Aangenomen wordt dat de bron van de energieproductie het gevolg is van materie die op een superzwaar zwart gat in het centrum valt.

Adaptieve optiek

Een technologie die wordt gebruikt om het zicht van een telescoop te verbeteren. AO wordt gebruikt bij alle grote observatoria over de hele wereld en houdt in dat de vorm van de grote spiegel voortdurend lichtjes wordt gewijzigd om atmosferische turbulentie te corrigeren en zo het beeld te verscherpen.

Afnemende fase

Doet zich voor wanneer de verlichte fase van een planeet of de Maan kleiner wordt. Er vindt bijvoorbeeld een afnemende maan plaats tussen Volle Maan en Laatste Kwartier en een afnemende maansikkel tussen Laatste Kwartier en Nieuwe Maan.

Afocale beeldvorming

Dit is een beeldtechniek waarbij de cameralens tegen het oculair van een telescoop wordt gehouden. Het wordt gebruikt voor camera’s en mobiele telefoons met niet-verwijderbare lenzen.

Albedo

Het albedo is een maatstaf voor hoe reflecterend een oppervlak is. Het is de verhouding tussen de hoeveelheid elektromagnetische straling die door een object wordt gereflecteerd en de hoeveelheid die erop valt. Een object met een albedo van 1,0 is 100% reflecterend, terwijl een abject met een albedo van 0 helemaal niets reflecteert.

De Maan heeft een albedo van 0,07. De maan reflecteert daarom slechts 7% van de binnenkomende straling en is zwarter dan steenkool.

Algemene relativiteit

De algemene relativiteitstheorie werd in 1915 door Albert Einstein voorgesteld. Ze stelt dat massa en energie de ruimtetijd krommen en dat de zwaartekracht het resultaat is van de kromming. Vroeg experimenteel bewijs werd verkregen door Sir Arthur Eddington toen hij het licht van achtergrondsterren mat dat rond de Zon afboog tijdens de zonsverduistering van 29 mei 1919. Dit effect werd exact voorspeld door de theorie.

All-sky camera

Een all-sky camera is een camera met een speciaal gevormde lens waarmee een gezichtsveld van 260° wordt bereikt en daarmee de hele hemelkoepel in één keer in beeld kan worden gebracht.

Azimutale montering

Een type telescoopmontering die beweging om zowel de verticale als de horizontale as vereist om een hemellichaam te kunnen volgen. Het is eenvoudiger te construeren dan een equatoriale montering en wordt gewoonlijk gebruikt bij kleine, goedkope telescopen.

Aphelium

Het punt in de baan van een hemellichaam, zoals een planeet, komeet of asteroïde, wanneer dit het verst van de Zon is verwijderd.

Apochromatische lenzentelescoop

Een lenzentelescoop/refractor die minimaal drie kwaliteitslenzen gebruikt om een beeld te verkrijgen dat vrijwel volledig vrij is van valse kleuren. Dit type lens heeft een betere correctie van chromatische en sferische aberratie dan gangbare en goedkopere achromatische lenzen. Het brengt rood, groen en blauw licht op hetzelfde punt in het brandpunt. Dure high-end refractors gebruiken apochromatische lenzen.

Asterisme

Een herkenbaar patroon aan de sterrenhemel gevormd door een groep sterren. De sterren die een asterisme vormen zijn vaak niet fysiek verwant en vormen daarom slechts een zuivere gezichtslijn. Bovendien bevinden ze zich niet noodzakelijkerwijs allemaal in hetzelfde sterrenbeeld.

Voorbeelden van asterismen zijn de Steelpan van de Grote Beer, de W van Cassiopeia en de Kleerhanger in Vosje.

Astrograaf

Een astrograaf is een telescoop die is ontworpen voor astrofotografie. Ze worden vaak gebruikt voor beeldvorming en zoeken in een breed veld. De Amerikaanse astronoom Clyde Tombaugh ontdekte Pluto in 1930 met behulp van een astrograaf.

Astrometrie

Een tak van de astronomie die zich bezighoudt met de studie van nauwkeurige metingen van de posities en bewegingen van sterren en andere hemellichamen. Het heeft geleid tot de ontdekking van talloze planeten buiten het zonnestelsel. De aantrekkingskracht van een planeet zorgt ervoor dat de ster heel licht “wiebelt”, wat kan worden gedetecteerd.

Astronomische Eenheid (AE)

Een lengtemaat die gelijk is aan de gemiddelde afstand tussen de Aarde en de Zon. Een AE is gelijk aan 149,6 miljoen kilometer (hetgeen vaak wordt afgerond tot 150 miljoen kilometer).

Aurora

Een weergave van natuurlijk licht, ook bekend als poollicht, dat optreedt wanneer geladen deeltjes van de zonnewind in botsing komen met atomen in de bovenste atmosfeer. De resulterende atmosferische ionisatie produceert een helder lichtbeeld met variërende kleuren. Aurora’s worden voornamelijk waargenomen vanaf locaties op hoge breedtegraden dichtbij de poolgebieden, hoewel ze ook vanuit veel verder naar het zuiden zijn waargenomen.

Aurora’s die op het noordelijk halfrond voorkomen worden Aurora Borealis oftewel Noorderlicht genoemd. De aurora’s op het zuidelijk halfrond staan bekend als Aurora Australis oftewel Zuiderlicht.

Azimut

Een horizontale meting die wordt gebruikt om de positie van een object in de lucht te bepalen. Het wordt gemeten vanuit het noorden, met de klok mee, waarbij één volledige cirkel 360 graden beslaat.