Yutu-2 ziet ongewone glasparels op de Maan

In een inslagkrater nabij de zuidpool van de Maan zijn twee doorschijnende glazen pareltjes met elke een diameter van ruim een centimeter gevonden.

Nieuw onderzoek in “Science Bulletin” beschrijft de eerste ontdekking van macroscopische en doorschijnende glazen pareltjes op de Maan. De kraaltjes zijn waarschijnlijk ontstaan door de hitte die wordt gegenereerd door een enorme inslag of mogelijk door vroeg vulkanische activiteit. De bevinding is significant aangezien glazen pareltjes belangrijke informatie vastleggen over de samenstelling van de mantel en de geschiedenis van maanvulkanisme en inslagkraters. Dit schrijven de onderzoekers onder leiding van Zhiyong Xiao van het Planetary Environmental and Astrobiological Research Laboratory van de Sun Yat Sen universiteit in Guangzhou, China.

De “doorschijnende glazen bolletjes” zoals de wetenschappers ze beschrijven werden opgemerkt door de achtwielige Yutu-2 rover. De rover, als onderdeel van de Chinese Chang’e 4 missie, onderzoekt momenteel de selenologische (het maanequivalent van “geologische”) en chemische verschillen tussen de nabije en de verre zijde van de Maan. De kleine rover landde op 3 januari 2019 in de 186 kilometer grote Von Kármán-krater. Deze grote krater bevindt zich in het veel grote Aitken-bekken. Dit is het grootste inslagbekken van de Maan en is gelegen in de nabijheid van de zuidpool van de Maan.

Dat Yutu-2 op glas stuitte is op zich niet zo bijzonder, het spul ligt over een groot deel van het oppervlak van de Maan uitgestrooid. Wat deze specifieke objecten uniek maakt is hun grote formaat en hun doorschijnende karakter. Maanglas is meestal klein, met afmetingen van minder dan 1 mm maar de Apollo-astronauten slaagden erin om enkele bolletjes te vinden die zo groot waren als deze twee. De twee bolletjes in de Von Kármán-krater worden geschat op tussen 1,5 en 2,5 centimeter in diameter. Vandaar hun beschrijving als “macroscopisch” in grootte.

Maar terwijl de Apollo-monsters donker en dof waren zijn de nieuw gevonden bolletjes “doorschijnend en semi-transparant en vertonen ze een glasachtige glans”,  schrijven de onderzoekers. Vier andere soortgelijke objecten werden opgemerkt door de panoramische camera van Yutu-2 maar de beeldresolutie was niet duidelijk genoeg voor de wetenschappers om ze te identificeren als glazen bolletjes.

De vorm en locatie van deze bolletjes suggereren dat het inslagglas is in plaats van objecten die afkomstig zijn van andere planetaire objecten of producten zijn van vulkanische activiteit. Glazen bolletjes worden geproduceerd door de intense hitte die vrijkomt bij grote inslagen. Tijdens die inslagen worden silicaten door de grote hitte vloeibaar en nemen ze een bolvorm aan wanneer ze vrijkomen. Daarna koelen ze snel af en keren ze als glas terug naar het oppervlak.

Vulkaanuitbarstingen kunnen hetzelfde doen maar vulkanen zijn al geruime tijd niet meer actief op de Maan. Bovendien zijn de kenmerken van deze bolletjes niet echt consistent met vulkanisme, zeggen de wetenschappers. Volgens hun is het inslagglas dat is geproduceerd door “anorthositische smelt”. Dit is een type stollingsgesteente dat veel voorkomt in de hooglanden nabij de polen van de Maan. Een beperking van het artikel is dat de exacte samenstelling van de bolletjes niet kon worden bepaald.

De wetenschappers zeggen dat de glasparels recent zijn ontstaan of pas recentelijk zijn blootgesteld. De bovenste centimeter van het maanregoliet wordt in minder dan 100.000 jaar bedekt, “wat aangeeft dat de bolletjes extreem jong kunnen zijn”, aldus het artikel. Het is waarschijnlijk dat een recente inslaggebeurtenis de bolletjes heeft gemaakt en op het oppervlak heeft afgezet.

Soortgelijke objecten zijn op Aarde gevonden en worden tektieten genoemd. De wetenschappers vermoeden dat deze macroscopische bolletje een gemeenschappelijk kenmerk van de Maan zijn en dat andere bolletjes overvloedig zouden moeten voorkomen in het maanhoogland.

Yutu-2 haalde in december 2021 de krantenkoppen toen er een vreemde kubusachtige vorm aan de horizon werd waargenomen. Achteraf bleek het om een onregelmatig gevormde rots te gaan. Yutu-2 heeft sinds zijn landing in de Von Kármán-krater op de verre zijde van de Maan in januari 2019 al bijna 1 km afgelegd.

Eerste publicatie: 24 februari 2022
Bron: diverse persberichten