Zware sterren voorkomen de vorming van planeten in de Orion-nevel

De Orion nevel is de thuisbasis van honderden jonge sterren en nog jongere proto-sterren die ook bekend zijn als proplyden. Bij veel van deze ontluikende sterren zullen planeten ontstaan maar bij anderen zal het gas en stof dat nodig is voor planeetvorming weg geblazen worden door de sterke ultra-violette straling van nabije zware O-type sterren.

Jonge sterren in de Orion nevel worden ontdaan van stof en gas waaruit mogelijk planeten kunnen worden gevormd door toedoen van nabije zware O-sterren die een zeer sterke ultraviolette straling uitzenden. De opname is gemaakt door de Hubble Space Telescope.

Een team van astronomen uit Canada en de Verenigde Staten heeft met behulp van de Atacama Large Millimeter submillimeter Array (ALMA) de dodelijke relatie tussen heldere O-sterren en nabije proto-sterren in de Orion nevel onderzocht. Hun gegevens laten zien dat proto-sterren die zich binnen 0,1 lichtjaar van een zware O-ster bevinden door die O-ster zullen worden ontstaan van hun cocon van gas en stof. Dit gaat zeer snel, binnen enkele miljoen jaren, zodat er zich geen planeten kunnen vormen.

O-type sterren zijn vele malen groter en zwaarder dan onze Zon die een doodnormale G-ster is. O-sterren zenden enorme hoeveelheden ultra-violette straling uit. Deze straling is zo sterk dat ze planeetvorming bij andere sterren kan verhinderen. Met behulp van de ALMA-telescoop hebben de onderzoekers enkele tientallen zeer jonge sterren onderzocht. Het is met dit onderzoek voor het eerst aangetoond dat proto-planetaire schijven onder invloed van nabije massieve sterren simpel weg verdwijnen.

Veel, zo niet alle zon-achtige sterren zijn geboren in grote gaswolken zoals de Orion nevel. In een periode van slechts een paar miljoen jaar trekken stofdeeltjes en gas samen tot grotere compactere objecten. Als ze met rust worden gelaten zullen z zich ontwikkelen tot een volledig ster-systeem met grote en kleine planeten. Uiteindelijk zullen ze dan wegdrijven uit de gaswolk waar ze zijn ontstaan en zullen ze deel uit gaan maken van de totale bevolking van sterren in ons sterrenstelsel.

Astronomen denken dat zware maar kort levende sterren in en rond grote interstellaire wolken noodzakelijk zijn bij het proces van stervorming. Aan het eind van hun leven exploderen dergelijke sterren als een supernova en voorzien ze hun omgeving van stof en zwaardere elementen die weer worden opgenomen door een nieuwere generatie sterren. De supernova-explosies dienen ook als initiator om een nieuwe ronde van ster- en planeetvorming in gang te zetten. Maar als ze nog stralen kunnen ze wel dodelijk zijn voor planeetvorming bij nabije zeer jonge ster-stelsels.

Massieve O-sterren zijn heet en honderden keren helderder dan onze Zon. Hun energetische fotonen kunnen heel snel een nabije proto-planetaire schijf uitputten door het gas te verhitten waarbij het uit elkaar valt en het weg wordt geveegd.

Bron: diverse persberichten, 10 maart 2014