Messier 110 – NGC 205
Messier 110 is een elliptisch dwergsterrenstelsel in het sterrenbeeld Andromeda. Messier 110 is een satelliet van het veel grotere Andromedastelsel – Messier 31. Het bevindt zich op een afstand van 2,69 miljoen lichtjaar van de Aarde en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 8,92. Messier 110 heeft in de New General Catalogue de aanduiding NGC 205.
Messier 110 beslaat een oppervlakte van 21,9 * 11 boogminuten aan de hemel, wat overeenkomt met een werkelijke diameter van 17.000 lichtjaar. Ondanks zijn grootte is het sterrenstelsel moeilijk waar te nemen met een verre kijken: het heeft een lage oppervlaktehelderheid. Om het met kleine telescopen te kunnen zien is een uitzonderlijk heldere hemel vereist. Met 75 mm telescopen is Messier 110 zichtbaar als een zwakke, diffuse nevelvlek, terwijl 20 cm telescopen een grotere ovale vorm met een iets helderdere kern laten zien.
Messier 110 is gemakkelijk te vinden omdat het stelsel naast het Andromedastelsel ligt, op 8° ten noordwesten van Mirach – Bèta Andromedae. Mirach, een rode reus met een visuele helderheid van magnitude 22,05, is de middelste van de drie heldere sterren van Andromeda (Alpheratz, Mirach en Almach) die een rechte lijn vormen vanaf het Grote Vierkant van Pegasus (gevormd door Alpheratz, Scheat, Markab en Algenib) richting Perseus, onder het W-asterisme van Cassiopeia. De beste tijd van het jaar om de sterrenstelsels waar te nemen in gedurende de herfstmaanden.
Messier 110 vertoont tekenen van recente stervorming, aangezien het ene populatie jonge blauwe sterren in zijn centrum bevat. Het bevat ook stof, wat ongebruikelijk is voor een sterrenstelsel van dit type en waarschijnlijk het gevolg van interactie met zijn grote buur Messier 31. Messier 110 wordt geclassificeerd als een eigenaardig elliptisch sterrenstelsel vanwege de ongewone donkere structuren en tekenen van recente stervorming. Het sterrenstelsel lijkt geen superzwaar zwart gat in zijn centrum te hebben.
Als satelliet van Messier 31 is Messier 110 ook lid van de Lokale Groep. Het is een van de minstens 14 dwergsterrenstelsels die rond Andromeda draaien, en he top een na helderste van de Andromeda-satellieten, na Messier 32 – Le Gentil.
Messier 110 werd vaak als een dwergbolvormig sterrenstelsel gecatalogiseerd, wat het het enige sterrenstelsel van dit type maakt dat in de Messier-catalogus staat. Het is echter veel helderder dan andere sterrenstelsels van dit type en wordt soms simpelweg als een bolvormig sterrenstelsel geclassificeerd. Messier 110 heeft een geschatte massa van tussen de 4 en 15 miljard zonsmassa.
Messier 110 bevat naar schatting ongeveer 10 miljard sterren en telt minstens acht bolhopen. De helderste hiervan, G73, heeft een helderheid van magnitude 15 en is te zien met grotere amateurtelescopen.
In augustus 1999 werd een nova waargenomen in Messier 110.
Charles Messier heeft Messier 110 nooit aan zijn catalogus toegevoegd maar hij heeft zowel dit object als Messier 32 afgebeeld op een tekening van Messier 31. Hij observeerde Messier 110 voor het eerst op 10 augustus 1773 en merkte op:
Op 10 augustus bekeek ik, onder een zeer heldere hemel, de prachtige nevel van de Andromedagordel (M31) met mijn achromatische refractor die ik 68 keer had vergroot om een tekening te maken zoals die in Orion (M42) (Mém. De l’acad. 1771, pag 460). Ik zag die nevel die Le Gentil op 29 oktober 1749 ontdekte (M32). Ik zag ook een nieuwe, zwakkere nevel, ten noorden van de grote, die er ongeveer 35’ in rechte klimming en 24’ in declinatie van verwijderd was. Het leek me verbazingwekkend dat deze zwakke nevel aan de ontdekking door astronomen en mijzelf is ontsnapt sinds de ontdekking van de grote nevel door Simon Marius in 1612, omdat bij het observeren van de grote nevel de kleine zich in hetzelfde gezichtsveld van de telescoop bevindt. Ik zal een tekening maken van die opmerkelijke nevel in de gordel van Andromeda, met de twee kleine die erbij horen.
Caroline Herschel ontdekte Messier 110 onafhankelijk op 27 augustus 1783 en voegde deze als nummer 9 toe aan haar catalogus. Ze schreef:
27 augustus (1783). Ongeveer een halve graad vóór en iets ten noorden van Mess 31st. er staan nog veel meer sterren in het veld, maar deze twee zijn de grootste.
Haar broer William Herschel catalogiseerde het object op 5 oktober 1784 als H V.18 en beschreef het als “zeer helder, zeer uitgestrekt, 30’ lang, 12’ breed”.
John Herschel catalogiseerde Messier 110 als h 44 en nam het later op in zijn General Catalogue als GC 105. Hij beschreef het object als “zeer helder; zeer groot; sterk uitgestrekt in positiehoek 165°; zeer geleidelijk veel helderder naar het midden toe.”
Heber Curtis fotografeerde het sterrenstelsel met de Crossley reflector van de Lick sterrenwacht en schreef:
De begeleidende nevel, n.p., is de Andromedanevel. Het heldere centrale gedeelte heeft een diameter van ongeveer 2 boogminuten en vertoont sporen van ene tamelijk onregelmatige spiraalstructuur; de kern is bijna stellair. Er zijn twee donkere vlekken nabij het helderdere centrale gedeelte. De buitenste delen van de nevel vormen een ovaal van ongeveer 2,4 * 90 boogminuten, bestaande uit veel zwakkere materie; in dit buitenste gedeelte zijn geen spiralen te onderscheiden; ongetwijfeld een spiraal van het Andromedatype, 2 s.n.
In 1955 scheidde Walter Baade het sterrenstelsel in sterren en bevestigde dat het zich op ongeveer dezelfde afstand bevindt als het Andromedastelsel.
In 1967 werd Messier 110 uit eindelijk door de amateurastronoom Kenneth Glyn Jones aan de Messiercatalogus toegevoegd.
Messier 110 – NGC 205
| Type object | Dwergsterrenstelsel |
| Klasse | E5 pec |
| Namen en aanduidingen | Messier 110 NGC 205 PGC 2429 |
| Sterrenbeeld | Andromeda |
| Afstand (miljoen lichtjaar – kiloparsec) | 2,69 – 825 |
| Aantal sterren (miljard) | 10 |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 8,92 |
| Schijnbare grootte (boogminuten) | 21,9 * 11,0 |
| Straal (lichtjaar) | 8500 |
| Heliocentrische radiale snelheid (km/s) | -241 |
| Galactocentrische snelheid (km/s) | -62 |
Locatie
Eerste publicatie: 22 juli 2025
Bron: Wuikipedia, messier-objects & anderen
