Dwergplaneten

Dwergplaneten

Dwergplaneten - grootte
De grootte van de nu bekende dwergplaneten vergeleken met de Aarde (credit: NASA)

Wat is een planeet? Dat is een vraag die al gesteld wordt sinds de oude Griekse astronomen een woord verzonnen om de heldere lichtpuntjes die tussen de sterren zwerven, te beschrijven. We hebben een maximum van 15 planeten gehad in ons zonnestelsel totdat men besloot dat sommige ontdekkingen toch anders waren en dat we die asteroïden moesten noemen.

Velen waren het er in 1930 niet mee eens dat Pluto als negende planeet werd toegevoegd aan het zonnestelsel. Deze discussie laaide in 2005 opnieuw op toen Eris – met ongeveer dezelfde grootte als Pluto – werd ontdekt. Eris bevindt zich ver buiten de baan van Neptunus in wat we de Kuipergordel noemen. Was dit de tiende planeet? Of zijn Eris en Pluto voorbeelden van een nieuw type hemellichaam?

In 2006 besliste de Internationale Astronomische Unie dat er een nieuwe systematiek moest komen om deze nieuwe werelden te beschrijven. Werelden die verder zijn ontwikkeld dan een asteroïde maar minder dan een planeet. Pluto, Eris en de asteroïde Ceres werden de eerste dwergplaneten. Anders dan planeten missen dwergplaneten de zwaartekrachtspieren om hun baan van vreemde objecten schoon te houden. Ze draaien in banen om de Zon die vergelijkbare objecten bevatten zoals de asteroïdengordel en de Kuipergordel.

Ons zonnestelsel telt nu acht planeten maar het debat over de aantallen zal levendig blijven omdat we verder blijven zoeken en nieuwe ontdekkingen doen.

Volgens de Internationale Astronomische Unie, die definities betreffende planeetonderzoek opstelt, is een dwergplaneet een hemellichaam dat:

  • in een baan om de zon draait.
  • genoeg massa heeft om een nagenoeg ronde vorm aan te nemen.
  • het vermogen mist om zijn baan schoon te houden van andere objecten.
  • geen maan is.

Het belangrijkste verschil tussen een planeet en een dwergplaneet is dat planeten hun baan schoon weten te houden en dat dwergplaneten de neiging hebben om in zones van gelijkaardige objecten om de zon te draaien zoals de asteroïdengordel en de Kuipergordel. Dwergplaneten zijn daarnaast doorgaans ook kleiner dan de planeet Mercurius.

De eerste vijf erkende dwergplaneten zijn Ceres, Pluto, Eris, Makemake en Haumea. Wetenschappers denken dat er nog enkele tientallen tot wellicht wel honderd dwergplaneten wachten op hun ontdekking.

De Internationale Astronomische Unie erkende dat Pluto een speciale plaats in neemt en noemt nu alle dwergplaneten die in een baan buiten die van Neptunus draaien Plutoïden. Dat betekent dat bijvoorbeeld Eris, die ver buiten de baan van Neptunus om de Zon draait een plutoïde is en Ceres die zich in de asteroïdengordel bevindt, dwergplaneet wordt genoemd.

Anno 2013 zijn er 5 dwergplaneten:

 

Kandidaat dwergplaneten:

Eerste publicatie: 30 december 2012
Laatste keer bewerkt op: 2 oktober 2017

Meer over dwergplaneten