De Sikkel in de Leeuw
In de lente is de Sikkel van Leo – Leeuw is een van de best herkenbare patronen aan de sterrenhemel. Het asterisme bestaat uit enkele van de helderste sterren in het sterrenbeeld en het stelt de manen van de hemelse leeuw voor.
De Sikkel heeft de vorm van een omgedraaid vraagteken en bestaat uit 6 sterren: Epsilon Leonis van magnitude 2,98, Mu Leonis – Rasalas van magnitude 3,88, Zeta Leonis – Adhafera van magnitude 3,33, Gamma Leonis – Algieba van magnitude 2,08, Eta Leonis van magnitude 3,85 en Alpha Leonis – Regulus van magnitude 1,40. Regulus is de helderste ster van het sterrenbeeld en bevindt zich aan de basis van de Sikkel. De heldere ster zorgt er ook voor dat de Sikkel gemakkelijk is te vinden.
De Sikkel is met behulp van de heldere binnenste sterren van de pan van de Grote Beer eenvoudig te vinden. Een denkbeeldige lijn getrokken van Megrez door Phecda wijst in de richting van Regulus en als je die ster hebt gevonden is de rest van het asterisme meteen te herkennen.
Sterren
Alpha Leonis – Regulus – is de helderste ster van de Sikkel en de 21ste helderste ster aan de nachtelijke sterrenhemel. Het is een meervoudig stersysteem met een gecombineerde helderheid van magnitude 1,35. Het systeem bestaat uit minstens 4 sterren. Het hoofdpaar, aangeduid als Regulus A, is een spectroscopisch dubbelstersysteem bestaande uit een blauwwitte hoofdreeksster en een kleinere begeleider, vermoedelijk een witte dwerg. Het tweede paar, Regulus BC, bestaat uit twee hoofdreekssterren, een oranje ster van klasse K2V en een rode ster van spectraalklasse M4V. het systeem is 79,3 lichtjaar van ons verwijderd.
Epsilon Leonis is een gele reus van spectraalklasse G1 II. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 2,98 en bevindt zich op een afstand van 247 lichtjaar. De ster heeft een straal van 21 keer die van de Zon en een massa van 4,0 zonsmassa. De lichtsterkte bedraagt 288 keer die van de Zon. Epsilon Leonis is ook bekend onder de traditionele namen Ras Elased Australis en Algenubi maar geen van deze namen is formeel erkend door de Internationale Astronomische Unie.
Mu Leonis – Rasalas – is een oranje reus van spectraalklasse K2 IIIb. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,88 en bevindt zich op een afstand van 124,1 lichtjaar. De ster heeft een massa van 1,5 zonsmassa en een straal van 14 keer die van de Zon. Mu Leonis heeft een lichtsterkte van 63 keer die van de Zon.
Zeta Leonis – Adhafera – is een witte reus van spectraalklasse F0 III. De ster heeft een massa van 3 zonsmassa en is opgezwollen tot een straal van 6 keer die van de Zon. Zeta Leonis heeft een lichtsterkte van 85 keer die van de Zon en bevindt zich op een afstand van 274 lichtjaar. Zeta Leonis heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,33.
Gamma Leonis – Algieba – is de op een na helderste ster in Leo. Het is een binair systeem bestaande uit een oranje reus van spectraalklasse KO III en een reus van spectraalklasse G. het systeem heeft een gecombineerde helderheid van magnitude 2,08 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 130 lichtjaar. De hoofdcomponent heeft een massa van 1,23 zonsmassa en een straal van 31,8 keer die van de Zon. De lichtsterkte bedraagt 320 keer die van de Zon.
Vergeleken met zijn helderdere buren is Eta Leonis geen bijzonder opvallende ster maar het is wel de gigant van de groep. Het is een witte superreus van spectraalklasse A Ib die 1270 lichtjaar van ons is verwijderd. De ster heeft een lichtsterkte van 19.000 keer die van de Zon. Eta Leonis heeft een massa van 10 zonsmassa is een straal van 47 keer die van de Zon. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,49 en een absolute helderheid van magnitude -5,54. Eta Leonis is pas 25 miljoen jaar oud.
Deepsky objecten
De Sikkel kan je helpen om verschillende heldere deepsky objecten in Leeuw te vinden. De bekendste bevinden zich tussen Regulus en Denebola – Bèta Leonis, de ster die de staart van de Leeuw markeert. Het zijn de Leo Triplet en de M96-groep.
De M96-groep bevindt zich dichter bij Regulus en (ook wel Leo I groep genoemd) en bestaat uit drie Messier objecten – Messier 95, Messier 96 en Messier 105 – en een aantal zwakkere sterrenstelsels. Messier 95 is een balkspiraalstelsel met een visuele helderheid van magnitude 11,4 dat 32,6 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is. Messier 96 heeft een visuele helderheid van magnitude 10,1 en het is een spiraalstelsel op 31 miljoen lichtjaar afstand. Messier 105 is een elliptisch sterrenstelsel met een visuele helderheid van magnitude 10,2 dat 36,6 miljoen lichtjaar van ons is verwijderd. De groep maakt deel uit van de Virgo Supercluster.
Dichterbij Denebola vinden we de Leo Triplet die bestaat uit de drie heldere sterrenstelsels Messier 65, Messier 66 en NGC 3628. Messier 65 en Messier 66 zijn spiraalstelsels met een visuele helderheid van magnitude 10,25 respectievelijk 8,9 die 35 respectievelijk 31 miljoen lichtjaar van ons zijn verwijderd. NGC 3628 is een spiraalstelsel met een visuele helderheid van magnitude 10,2 dat ongeveer 35 miljoen lichtjaar ver weg is. Dit stelsel heeft, vanwege zijn merkwaardige vorm, ook wel de bijnaam Hamburger-stelsel. Het lensvormige sterrenstelsel NGC 3593 wordt vaak maar niet altijd tot de groep gerekend. Dit stelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 12,6 en is 20,5 miljoen lichtjaar van ons verwijderd. De Leo Triplet bevindt zich fysiek dichtbij de Leo I Groep en maakt er mogelijk zelfs deel van uit.
Tussen de sterren Adhafera en Algieba bevindt zich de Hickson 44 groep, dit is een compacte groep sterrenstelsels die ongeveer 80 miljoen lichtjaar van ons is verwijderd.
De Hickson 44 Groep bestaat uit de spiraalstelsels NGC 3190 (magnitude 11,1), NGC 3185 (magnitude 12,2) en NGC 3187 (magnitude 12,8) en het elliptische sterrenstelsel NGC 3193 van magnitude 10,8. De Hickson 44 Groep staat als Arp 316 in de Atlas of Peculiar Galaxies.
In de buurt van de ster Algieba bevinden zich ook nog een aantal relatief heldere sterrenstelsels: het lensvormige sterrenstelsel NGC 3222, de balkspiraal NGC 3213 en het dwerg-elliptische stelsel NGC 3226 dat in botsing is met het spiraalstelsel NGC 3227.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky-objecten in Leeuw waar te nemen is de maand april.
Eerste publicatie: 19 april 2025
