Twee clusters van sterrenstelsels staan op het punt opnieuw te botsen
De ongewone astronomische botsing biedt nieuwe inzichten in de dynamiek van dergelijke botsingen.
Op ongeveer 2,8 miljard lichtjaar van de Aarde zijn twee clusters van sterrenstelsels verwikkeld in een komische worsteling. Deze enorme structuren botsten ongeveer een miljard jaar geleden voor het laatst en lijken nu terug te keren voor een tweede ronde.
De clusters van sterrenstelsels die bij dit gevecht zijn betrokken, maken deel uit van een veel groter systeem – een “gecombineerde” cluster van sterrenstelsels – PSZ2 G181 genaamd. In een onderzoek dat in april in de Astrophysical Journal werd gepubliceerd, analyseerden astronomen nieuwe waarnemingen van PSZ2 G181 die suggereren dat de clusters op het punt staan om voor een tweede keer tegen elkaar te botsen.
Grote botsingen tussen clusters worden over het algemeen als zeldzaam beschouwd en herhaalde botsingen zijn nog veel zeldzamer. Bovendien is de totale massa van PSZ2 G181 ongewoon laag in vergelijking met andere gecombineerde clusters van sterrenstelsels die door botsingen zijn ontstaan, wat de bevindingen nog bijzonderder maakt.
Dankzij eerdere radiowaarnemingen weten astronomen dat de individuele clusters van sterrenstelsels waaruit PSZ2 G181 bestaat al eerder met elkaar in botsing zijn gekomen.
Dat onderzoek onthulde haakvormige gebieden met diffuse radiostraling aan de rand van het systeem. Deze structuren zijn hoogstwaarschijnlijk ontstaan als gevolg van de eerste botsing een miljard jaar geleden.
Dit nieuwe onderzoek, onder leiding van Andra Stroe van het Harvard & Smithsonian Center for Astrophysics, bevestigt verder het idee dat er al eerder een botsing heeft plaatsgevonden. De onderzoekers analyseerden nieuwe waarnemingen van PSZ2 G181 die met twee röntgentelescopen zijn gedaan: Chandra van de NASA en XMM-Newton van de ESA. Hun onderzoek identificeerde een brug van koel gas die de twee clusters met elkaar verbindt, waarschijnlijk het gevolg van gasafstoting tijdens de eerste botsing.
In de afgelopen miljard jaar zijn de twee clusters uit elkaar gedreven en ze bevinden zich nu op ongeveer 11 miljoen lichtjaar afstand van elkaar. Dat is de grootste afstand tussen dit soort structuren die astronomen tot nu toe hebben gezien.
Maar Stroe en haar collega’s vonden bewijs dat suggereert dat deze clusters van sterrenstelsels nu weer op ramkoers liggen. Het team ontdekte nog drie schokfronten die in lijn lagen met de vorige botsingsas – een mogelijk vroeg teken van een tweede, naderende botsing.
De ontdekking van deze zeldzame gebeurtenis biedt nieuwe inzichten in de dynamiek van samensmeltende clusters van sterrenstelsels – met name die waarbij sprake is van systemen met een lage massa, die nog onvoldoende zijn onderzocht. Zoals de onderzoekers opmerken, is het vinden van radio-emissies van clusters met een lage massa zoals PSZ2 G181 een uitdaging, maar “met de komst van een nieuwe generatie radiotelescopen ontdekken we mogelijk “het ‘topje van de ijsberg’”, stellen ze in hun rapport.
Eerste publicatie: 9 juni 2025
Bron: Gizmodo
