Brachium – Sigma Librae

Sigma Librae – Brachium is de hoofdcomponent in een dubbelstersysteem dat ongeveer 288 lichtjaar van de Aarde is verwijderd. De ster bevindt zich aan de grens met Waterslang – Hydra. Brachium heeft een visuele helderheid die varieert tussen magnitude 3,20 en 3,46 en het is daarmee de op twee na helderste ster in het sterrenbeeld Weegschaal – Libra. Alleen de sterren Zubeneschamali en Zubenelgenubi zijn helderder.

Stersysteem

Brachium is een dubbelster met een gemiddelde schijnbare helderheid van magnitude 3,29. De twee componenten, Sigma Librae A en Sigma Librae B, zijn meer dan een boogminuut van elkaar geschieden.

De hoofdcomponent, Brachium – Sigma Librae A, is een rode reus van spectraalklasse M2.5 III. De ster heeft een massa van 2,2 zonsmassa en een straal van 108 keer die van de Zon. De oppervlaktetemperatuur is berekend op 3600 Kelvin en de ster heeft een lichtsterkte van 1820 keer die van de Zon.

Brachium bevindt zich op de asymptotische reuzentak (AGB). Het is een koele lichtsterke ster waarvan de belangrijke energiebron bestaat uit de fusie van waterstof en helium in schillen rond een inerte kern van zuurstof en koolstof.

De begeleider, Sigma Librae B, is een ster van de 16^de magnitude.

Brachium is geclassificeerd als een semiregelmatige ster van type SRb. Dit zijn reuzensterren van de latere spectraalklassen waarvan de helderheidsperiode in de tijd verandert. Sigma Librae A heeft een pulsatieperiode van 20 dagen waarbij de helderheid varieert tussen 0,10 en 0,15 met peridoes tussen 10 en 15 minuten en een repeterende cyclus van iedere 2,5 – 3 uur.

Andere relatief heldere sterren die tot deze klasse behoren zijn Bèta Gruis – Tiaki in het sterrenbeeld Kraanvogel – Grus, Bèta Andromedae – Mirach in het sterrenbeeld Andromeda, Rho Persei – Gorgonea Tertia in het sterrenbeeld Perseus, Y Canum Venaticorum – La Superba in het sterrenbeeld Jachthonden – Canes Venatici, RR Ursae Minoris in het sterrenbeeld Kleine Beer – Ursa Minor en R Doradus in het sterrenbeeld Dorado – Paradijsvogel.

Wetenswaardigheden

Gemiddeld is Brachium de 221^ste helderste ster aan de nachtelijke sterrenhemel. Met een gemiddelde visuele helderheid van magnitude 3,29 is de ster ongeveer even helder als Delta Aquarii – Skat in het sterrenbeeld Waterman – Aquarius, Omega Carina in het sterrenbeeld Kiel – Carina, Iota Draconis – Edasich in het sterrenbeeld Draak – Draco en Alpha Doradus, de helderste ster in het sterrenbeeld Dorado – Paradijsvogel.

Zonder de uitdoving veroorzaakt door interstellair gas en stof zou Brachium ongeveer 0,20 magnitudes helderder zijn.

In de traditionele Chinese astronomie was Brachium bekend als 折威七 (Shé Wēi qī), de Zevende Ster van Executies. Executies was een asterisme bestaande uit Sigma Librae met 50 Hydrae, 3 Librae, 4 Librae en 12 Librae. Het asterisme maakte deel uit van het grotere Nek-Huis dat de nek van de Azuren Draak vertegenwoordigde.

Naamgeving

De naam Brachium is Latijn voor “arm”.

De Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie keurde de naam Brachium op 5 september 2017 goed. De naam heeft formeel alleen betrekking op de hoofdcomponent Sigma Librae A.

Traditioneel was Sigma Librae ook bekend als Cornu. Dit is latijn voor “graan”. Deze naam wordt gedeeld met Alpha Librae – Zuben el Genubi, Arabisch voor “de zuidelijke klauw”. Alpha Librae is tegenwoordig formeel bekend als Zubenalgenubi. Sigma Librae werd soms ook Zuben Hakrabi of Zuban Alakrab genoemd (de klauwen van de Schorpioen). Sigma Librae deelde deze namen met Gamma Librae en Eta Librae. De naam Zubenelhakrabi is nu formeel verbonden aan Gamma Librae.

Locatie

Sigma Librae bevindt zich in het zelfde gebied aan de sterrenhemel als de heldere sterren van de Schorpioen. De ster is daardoor relatief gemakkelijk te vinden. Trek een lijn vanuit Antares door Fang, de meest zuidelijke heldere ster van de klauwen van de Schorpioen.

Sterrenbeeld

Brachium bevindt zich in het sterrenbeeld Weegschaal – Libra. Dit is een van de 38 klassieke sterrenbeelden die in de 2^de eeuw na Christus door de Grieks-Romeinse astronoom Claudius Ptolemeus in zijn Almagest werden beschreven. In grootte is Libra het 29^ste sterrenbeeld. Het beslaat een oppervlakte van 538 vierkante graden aan de sterrenhemel. Net zoals alle sterrenbeelden van de Dierenriem bevindt het zich aan de ecliptica (de schijnbare baan van de Zon langs de sterrenhemel).

Libra stelt de Weegschaal voor. In het oude Babylon was het sterrenbeeld bekend als MUL Zibanu (de weegschaal of de balans). De oude Grieken zagen er de klauwen van de Schorpioen in. De romeinen zagen het als de weegschaal die door godin van het recht, Astraea, werd vastgehouden. Het equivalent in de Griekse mythologie is de godin Dike, die ook wordt geassocieerd met het sterrenbeeld Maagd – Virgo.

Libra heeft maar twee sterren helderder dan magnitude 3,0. Dit zijn Zubeneschamali en Zubenelgenubi. Het sterrenbeeld valt naast de veel helderdere buur de Schorpioen niet op. Het sterrenbeeld bevat in totaal 83 zichtbare sterren. Dit zijn sterren helderder dan magnitude 6,5. Maar veel van deze sterren zijn in onze licht-vervuilde omgeving helemaal niet zichtbaar.

Bèta Librae – Zubeneschamali is de helderste ster in Weegschaal. Het is een hete blauwe ster van spectraalklasse B die ongeveer 185 lichtjaar van de Aarde is verwijderd. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 2,61. Andere sterren in Weegschaal zijn o.a. het meervoudige stersysteem Alpha Librae – Zubenelgenubi, de oranje reus Upsilon Librae, de dubbelsterren Tau Librae en Gamma Librae – Zubenelhakrabi, de gele reus Theta Librae, het viervoudige stersysteem Iota¹ Librae, de zonachtige ster 23 Librae waarbij twee exoplaneten zijn gevonden en de rode dwerg Gliese 581 die minstens drie planeten heeft.

Verder kennen we in Weegschaal twee van de oudst bekende sterren. Dit zijn HE 1523-0901 en Methusalah. De leeftijd van de rode reus HE 1523-0901 wordt geschat op 13,2 miljard jaar. Methusalah – HD 140283 wordt geschat op ongeveer 12 miljard jaar.

In Weegschaal vinden we de bolhoop NGC 5897, de balkspiraalstelsels NGC 5885 en NGC 5792 en NGC 5728, het actieve spiraalstelsel NGC 5793 en spiraalstelsel NGC 5917.

De maand juni is de beste maand om de sterren en deepsky objecten te bekijken. Het sterrenbeeld komt dan hoger boven de horizon. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar tussen 65° en -90°.

De 10 helderste sterren in Weegschaal – Libra zijn Zubeneschamali (Beta Lib, mag. 2,61), Zubenelgenubi (Alpha Lib, mag. 2,74), Brachium (Sigma Lib, mag. 3,29), Upsilon Librae (mag. 3,63), Tau Librae (mag. 3,68), Zubenelhakrabi (Gamma Lib, mag. 3,91), Theta Librae (mag. 4,14), 16 Librae (mag. 4,49), Iota¹ Librae (mag. 4,54), and 37 Librae (mag. 4,61).

Sigma Librae – Brachium

Spectraalklasse	M2.5III
Variabel type	Semiregelmatige variabele (SRb)
Schijnbare helderheid (magnitude)	3,20 – 3,46
Absolute helderheid (magnitude)	-1,5
Afstand (lichtjaar – parsec)	288 – 88
Radiale snelheid (km/s)	-3,90
Massa (zon=1)	2,2
Lichtsterkte (zon=1)	1820
Straal (zon=1)	108
Temperatuur (Kelvin)	3600
Sterrenbeeld	Weegschaal – Libra
Namen en aanduidingen	Brachium Sigma Librae 20 Librae HD 133216

Eerste publicatie: 4 juni 2025