De Alpha Persei-sterrenhoop

De Alpha Persei Cluster is een heldere open sterrenhoop op een afstand van ongeveer 570 lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Perseus. De open sterrenhoop heeft een schijnbare helderheid van magnitude 1,2 en is daarmee zichtbaar voor het blote oog. De sterrenhoop dankt zijn naam aan zijn helderste lid, de superreus alpha Persei – Mirfak. De sterrenhoop is ook gecatalogiseerd als Melotte 20 en Collinder 39.

De Alpha Persei Cluster beslaat een gebied van 6,1° aan de sterrenhemel en het is een van de grootste zichtbare open sterrenhopen aan de sterrenhemel.  De sterrenhoop is ongeveer 570 lichtjaar van ons verwijderd en als gevolg van tussenliggend stof is hij ongeveer 0,3 magnitude zwakker. De sterrenhoop is het beste te bekijken met een verrekijker of kleine telescoop.

De sterrenhoop wordt soms ook wel de Alpha Persei Bewegende Groep genoemd. De sterren zijn allemaal tegelijkertijd ontstaan uit dezelfde moleculaire wolk en ze bewegen gezamenlijk door de ruimte. Het centrum van de sterrenhoop bevindt zich ten noordoosten van Mirfak.

De Alpha Persei Cluster is een van de weinige open sterrenhopen binnen 200 parsec afstand van de Zon en jonger dan 200 miljoen jaar. De leeftijd wordt geschat op 50 tot 70 miljoen jaar. Veel van de sterren zijn meervoudige systemen die niet gescheiden kunnen worden.

In 2019 bepaalde een onderzoek de straal van de kern op ongeveer 11,4 lichtjaar, een half-massa straal van 18 lichtjaar en een getijdenstraal van 70,6 lichtjaar. Binnen deze getijdenstraal werden 517 leden geïdentificeerd.

De Alpha Persei Cluster heeft massale segregatie ondergaan. Dit is het proces waarbij de massievere leden van de cluster naar het centrum van de groep bewegen, terwijl minder massieve sterren ervan weg bewegen.

Een onderzoek uit 2022 identificeerde drie enorme witte dwergen van wie de posities en eigenbewegingen erop duiden dat ze ontsnapt zijn uit de sterrenhoop. De ultra-massieve dwergen zijn jong genoeg om zich rond dezelfde tijd als de leden van de sterrenhoop te hebben gevormd.

De auteurs van het onderzoek vonden de witte dwergen met behulp van gegevens uit de Gaia Early Data Release 3. Ze zochten naar witte dwergen die mogelijk in de afgelopen 81 miljoen jaar uit de sterrenhoop waren ontsnapt. Een van deze stellaire overblijfselen is gecatalogiseerd als Gaia EDR3 4395978097863572, heeft een massa van 1,2 zonsmassa. Aangenomen wordt dat deze witte dwerg is geëvolueerd uit een ster met een massa van 8,5 zonsmassa, die zich op het randje van een supernova-kandidaat bevond.

Sterren

Mirfak is het helderste lid van de Alpha Persei Cluster. Het is een witgele reus op ongeveer 510 lichtjaar afstand. De ster heeft een helderheid van magnitude 1,81 en is gemiddeld de 33^ste helderste ster aan de sterrenhemel. Het is de helderste ster van het sterrenbeeld Perseus. De naam Mirfak is afgeleid van het Arabische woord voor “elleboog”, en stamt uit de langere uitdrukking die “de elleboog van de Pleiaden” betekent en die niet verwijst naar de positie van de ster in het sterrenbeeld.

Mirfak heeft een massa van 5,5 zonsmassa en is uitgedijd tot een straal van 68 keer die van de Zon. De lichtsterkte is 5000 keer die van de Zon. De superreus is een jonge ster waarvan de leeftijd wordt geschat op 41 miljoen jaar. Als gevolg van zijn grote massa is de ster snel geëvolueerd en bevindt hij zich nu al in de laatste stadia van zijn leven. Om de ster draait een kandidaat exoplaneet waarvan het bestaan nog niet is bevestigd.

De helderste sterren van Melotte 20 zijn veelal lichtsterke, hete sterren van spectraalklasse B. Delta Persei (spectraalklasse B5) is een blauwe reus met een helderheid van magnitude 3,01 op een afstand van 520 lichtjaar. Psi Persei is een hete blauwe hoofdreekster (B5) waarvan de helderheid varieert van magnitude 4,17 tot 4,28. Sigma Persei is daarentegen een oranje reus (spectraalklasse K3) met een schijnbare helderheid van magnitude 4,36.

Andere zichtbare sterren in de Alpha Persei Cluster zijn de hete blauwe B-type hoofdreekssterren 29 Persei, 30 Persei, 34 Persei en 48 Persei.

Wetenswaardigheden

De sterrenhoop maakt deel uit van het Segment van Perseus, een opvallend gebogen patroon van sterren waaraan het sterrenbeeld Perseus is te herkennen. Het asterisme strekt zich uit van net onder de W van Cassiopeia in de richting van het sterrenbeeld Voerman – Auriga. Hoewel het asterisme niet strikt gedefinieerd is zeggen de meeste waarnemers dat het bestaat uit Mirfak samen met Delta Persei, Sigma Persei, Psi Persei, Gamma Persei en Eta Persei – Miram.

Een onderzoek uit 2020 vond getijdenstaarten die verband hielden met de sterrenhoop. Er wordt aangenomen dat de staarten van galactische oorsprong zijn. De auteurs van het onderzoek rapporteerden ook de aanwezigheid van een stellaire stroom op de achtergrond van de sterrenhoop. De sterren in de stellaire stroom zijn ongeveer 5 miljard jaar oud, veel ouder dus dan de leden van de sterrenhoop. Vanuit ons perspectief bevindt de stroom zich 293 lichtjaar achter de sterrenhoop. De stroom bevat een aanzienlijke populatie witte dwergen en wordt verondersteld het restant te zijn van een enorme oude sterrenhoop.

Locatie

De Alpha Persei Cluster is gemakkelijk te vinden en is een ideaal doelwit voor beginnende amateurastronomen. Mirfak – Alpha Persei kan worden gevonden met behulp van de sterren van Cassiopeia en Andromeda. Een lijn die zich uitstrekt van Gamma Cassiopeiae via Ruchbah, de ster linksonder in de W, wijst richting Mirfak. Het lijkt erop dat de superreus de keten gevormd door de drie helderste sterren van Andromeda – Alpheratz, Mirach en Almach – naar het oosten verlengd.

Melotte 20 is een van de vele uitzonderlijk heldere open sterrenhopen in dit gebied van de sterrenhemel. De Pleiaden en de Hyaden in Stier bevinden zich in het zuiden en zuidoosten. De zwakkere Dubbele Sterrenhoop in Perseus bevindt zich tussen Mirfak en Ruchbah in Cassiopeia en Messier 34 ligt in het gebeid tussen Algol in Perseus en Almach in Andromeda.

De beste tijd van het jaar om de Alpha Persei Cluster en andere deepsky-objecten in Perseus waar te nemen is in de maand december als het sterrenbeeld ’s avonds hoog boven de horizon komt.

Melotte 20 – Alpha Persei Cluster

Eerste publicatie: 18 december 2024
Bron: Wikipedia/constellation-guide & vele anderen