Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Cassiopeia

Het sterrenbeeld Cassiopeia ui de steratlas van Johann Bayer
Cassiopeia – uit de Uranometria van Johann Bayer uit 1603.

Het sterrenbeeld Cassiopeia bevindt zich aan de noordelijke sterrenhemel. Het is vernoemd naar koningin Cassiopeia uit de Griekse mythologie. Cassiopeia maakt deel uit van de 48 klassieke sterrenbeelden van Ptolemeus. Het sterrenbeeld heeft een kenmerkende W-vorm (of M-vorm afhankelijk van het jaargetijde) waaraan het sterrenbeeld gemakkelijk is te herkennen aan de sterrenhemel.

Cassiopeia heeft verschillende leuke deep sky objecten. Onder meer de open sterrenhopen Messier 53 en Messier 103, de supernovarestant Cassiopeia A, de Pacman-nevel en de Witte Roos sterrenhoop.

Cassiopeia heeft drie sterren waarbij planeten zijn gevonden.

Cassiopeia maakt samen met Andromeda, Auriga, Cepheus, Cetus, Lacerta, Pegasus, Perseus en Triangulum deel uit van de Perseus-familie van sterrenbeelden.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Cassiopeia Cassiopeia Cas Cassiopeiae
Zichtbaarheid Het gehele jaar. Voor waarnemers in Nederland en België is het sterrenbeeld circumpolair. Het sterrenbeeld is zichtbaar voor waarnemers tussen de 90ste en de -20ste breedtegraad.
Grootte In grootte is Cassiopeia het 25ste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld beslaat een oppervlakte van 598 (°)2 aan de sterrenhemel.
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Camelopardalis, Cepheus, Lacerta, Andromeda en Perseus.
Meteorenzwermen Er zijn geen meteorenzwermen beschreven.

Gegevens sterren

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzicht.

Ster

Naam

Betekenis

Helderheid
(magnitude)

Afstand
(lichtjaar)

α Cas Schedar 1) van Al Sadr = de borst 2,25 228,1
β Cas Caph 1) Arabische naam voor het sterrenbeeld 2,28 54,7
δ Cas Ruchbah 1) van Al Rukbah = de knie 2,65 99,4
ε Cas Segin 1) 3,34 412,9
η Cas Achird 1) 3,43 19,4
θ Cas Marfak van Al Marfik = de elleboog 4,34 133,7
υ02 Cas Castula 1) Taille (Latijn) 4,62 200,1
ζ Cas Fulu 1) 3,69 593,0
HD 17156 Nushagak 1) 8,17 225
Cassiopeia met de namen van de sterren
Het sterrenbeeld Cassiopeia met de namen van de sterren. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden

Mythologie

Cassiopeia was de vrouw van koning Cepheus van Ethiopië (het sterrenbeeld Cepheus). Cassiopeia schepte op dat ze veel mooier was dan de Nereïden. De Nereïden waren 50 zeenimfen die verwekt waren door de Titaan Nereus. Deze Nereïden onstaken in woede en ze eisten van Poseidon dat die Cassiopeia zou straffen voor haar gepoch. Poseidon was getrouwd met Amphitrite, een van de vijftig nimfen.

Poseidon gehoorzaamde aan de oproep van de Nereïden en hij stuurde het zeemonster Cetus (het sterrenbeeld Walvis) om de kust van het koninkrijk van Cepheus te vernielen. Cepheus wende zich tot een orakel om raad en het orakel vertelde hem dat hij en Cassiopeia hun dochter Andromeda aan het zeemonster moesten offeren om Poseidon weer gunstig te stemmen.

Met tegenzin lieten ze Andromeda achter, geketend aan de rotsen bij de zee waar ze op het laatste moment werd gered door de toevallig passerende Griekse held Perseus (het sterrenbeeld Perseus).

Perseus en Andromeda trouwden later maar één van haar voormalige vrijers meldde zich op de bruiloft en hij was van mening dat hij de enige was die met haar mocht trouwen. Er ontstond en groot gevecht en om dat te winnen gebruikte Perseus het hoofd van Medusa dat hij juist er voor had veroverd. Iedereen die naar het hoofd keek versteende direct en op die manier kon Perseus het gevecht winnen. Helaas stierven ook Cepheus en Cassiopeia want ook zij keken naar het woeste hoofd van Medusa.

Poseidon plaatste Cassiopeia en Cepheus aan de sterrenhemel. Zoals de mythe zegt werd Cassiopeia veroordeeld tot het eeuwig omcirkelen van de hemelpool waarbij ze gedurende een half jaar op haar kop hangt als straf voor haar ijdelheid. Cassiopeia wordt meestal afgebeeld zittende op haar troon en haar haar kammende.

Tycho Brahe nam in 1572 een supernova explosie waar in het sterrenbeeld. Ook bevat Cassiopeia de röntgenbron Cassiopeia A. Deze bron is het overblijfsel van een supernova-explosie die in 1667 plaatsvond maar waar geen waarnemingen van zijn teruggevonden in de geschiedenis.

Cassiopeia op oude sterrenkaarten

Cassiopeia – uit de Uranometria van Johann Bayer uit 1603.

Cassiopeia – uit de Atlas Celeste van John Bevis (ca. 1750)

Cassiopeia – uit de Uranographia van Johannes Hevelius (± 1690)

Cassiopeia - Urania's Mirror
Cassiopeia – uit Urania’s Mirror (± 1825). By Sidney Hall – This image is available from the United States Library of Congress’s Prints and Photographs divisionunder the digital ID cph.3g10052.This tag does not indicate the copyright status of the attached work. A normal copyright tag is still required. See Commons:Licensing for more information., Public Domain, Link

De sterren van Cassiopeia

Schedar – Alpha Cassiopeiae – α Cassiopeiae
Α Cas (Schedar) is de helderste ster in Cassiopeia. De ster wordt vaak gebruikt om het sterrenbeeld Cassiopeia op te zoeken. Voor waarnemers in Nederland en België is de ster circumpolair. Dit betekent dat de ster nooit onder gaat en iedere nacht zichtbaar is.

De traditionele naam Schedar komt van het Arabische “sadr”en dat betekent “borst”. De ster markeert dan ook het hart van Cassiopeia.

Op de oude sterrenkaarten wordt de ster vaak afgebeeld in de buurt van het hart van Cassiopeia. De andere sterren in het sterrenbeeld zijn vernoemd naar de handen en de voeten van de koningin.

Schedar bevindt zich op een afstand van ongeveer 228 lichtjaar en heeft een helderheid van magnitude 2.25. Ofschoon waarnemers enkele eeuwen geleden dachten dat de ster variabel was hebben moderne astronomen dat nooit kunnen bevestigen.

Schedar is ongeveer 5 zonsmassa’s zwaar maar is kouder dan onze Zon. Door de grotere massa verbrandt de ster zijn brandstof sneller en is hij helderder dan kleinere sterren. Men denkt dat de ster pas ± 200 miljoen jaar oud is. Schedar is een oranje reuzenster die net als alle andere zeer grote sterren, heel langzaam om zijn as draait. Schedar heeft ongeveer 102 dagen nodig om één keer om zijn as te draaien. Onze Zon doet daar slechts 28 dagen over. Als Schedar door zijn waterstofvoorraad heen is zal de ster opzwellen tot een rode superreus, zijn buitenste lagen afstoten en er zal een witte dwerg overblijven.

Schedar heeft ook drie begeleiders maar die bevinden zich te dicht bij de ster om door amateurastronomen waargenomen te kunnen worden. De drie begeleiders zijn opgenomen in diverse dubbelstercatalogi echter naar men nu denkt zijn het geen echte begeleiders maar sterren die zich, vanaf de Aarde gezien, toevallig in hetzelfde beeldveld bevinden.

Beta Cassiopeiae – Beta Cassiopeiae – Caph
Caph bevindt zich op een afstand van 54,5 lichtjaar. Het is een Delta Scuti-veranderlijke ster. Caph heeft een gemiddelde visuele helderheid van magnitude 2,27. De ster is vier keer zo groot als de Zon en heeft een lichtsterkte van 28 * de lichtsterkte van de Zon. De ster begint af te koelen en zal te zijner tijd veranderen in een rode reus.

De traditionele naam Caph komt van het Arabische “kaf” en dit betekent “palm”. De andere traditionele namen van de ster zijn “al-Sanam al-Nakah” en “al-Kaff al-Khadib”.

Samen met de sterren Alpheratz in Andromeda en Algenib in Pegasus was Caph bekend als één van de Drie Gidsen, de drie heldere sterren die de weg wijzen naar de hemelequator naar het punt waar de Zon passeert iedere lente- en herfst equinox.

Gamma Cassiopeiae – Gamma Cassiopeiae
Gamma Cassiopeiae bevindt zich op een afstand van ongeveer 610 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een massa van 15 zonsmassa’s en een lichtsterkte van 40.000 * de lichtsterkte van de Zon. Het is een eruptief veranderlijke ster en dient als prototype van een klasse sterren; de Gamma Cas-veranderlijken. De ster is onregelmatig veranderlijk waarbij de helderheid varieert tussen magnitude 2,20 en 3,40. De ster draait zeer snel om zijn as en is daardoor niet rond maar heeft meer de vorm van een rugbybal. Als gevolg van de snelle rotatie verliest de ster veel materie die zich als een schijf om de ster heen heeft verzameld. Het is deze schijf die zorgt voor de veranderingen in helderheid.

Gamma Cassiopeiae is de centrale ster in de W-vorm. Bij de Chinezen was de ster bekend als Tsih, de zweep. De ster heeft ook de bijnaam “Navi”, deze naam is afkomstig van de Amerikaanse astronaut Virgil Grissom. Navi is Ivan achterstevoren gespeld. De ster werd als referentiepunt gebruikt bij de navigatie door astronauten.

Gamma Cassiopeiae is ook een spectroscopische dubbelster en een optische dubbelster met een begeleider van de 11-de magnitude op een afstand van 2 boogseconden. Deze begeleider heeft een massa die vergelijkbaar is met de massa van de Zon. De begeleider draait in ongeveer 204 dagen om de hoofdster heen.

Gamma Cassiopeiae is ook een bekende röntgenbron die veel straling uitzendt.

Delta Cassiopeiae – δ Cassiopeiae – Ruchbah
Ruchbah bevindt zich op een afstand van ongeveer 99 lichtjaar van de Zon het is een eclipserende veranderlijke ster waarvan de helderheid varieert tussen magnitude 2,68 en 2,74. De traditionele naam Ruchbah komt van het Arabische “rukbah” en dat betekent “de knie”. De ster wordt soms ook wel “Ksora” genoemd.

Epsilon Cassiopeiae – ε Cassiopeiae – Segin
Epsilon Cassiopeiae bevindt zich op een afstand van ongeveer 440 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,34 en een lichtsterkte van 2500 * de lichtsterkte van de Zon. De leeftijd van de ster wordt geschat op 65 miljoen jaar. De ster heeft maar hele zwakke absorptielijnen van helium in zijn spectrum.

Eta Cassiopeiae – η Cassiopeiae – Achird
Eta Cassiopeiae bevindt zich op een afstand van 19,4 lichtjaar van de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 3,5. De ster lijkt erg op onze Zon.

Eta Cassiopeiae heeft een begeleider van magnitude 7,5 die zich op een afstand van 11 boogseconden bevindt. De twee sterren zijn als RS Canum Venaticorum-veranderlijke sterren geclassificeerd: ze vormen een nauwe dubbelster en ze hebben een actieve chromosfeer die grote zonnevlekken vertoont. Deze grote zonnevlekken zorgen voor veranderingen in de helderheid. De helderheid varieert met 0,05 magnitude.

Upsilon2 Cassiopeiae – υ2 Cassiopeiae – Castula

Castula bevindt zich een paar graden ten zuiden van Gamma Cassiopeiae. De naam Castula komt uit het Latijn en betekent “taille”. Deze eigennaam is door de Internationale Astronomische Unie officieel toegekend aan de ster. Castula heeft een visuele helderheid van magnitude 4,62 en bevindt zich op een afstand van 189 lichtjaar van de Aarde.

Het is een oudere reuzenster van spectraalklasse G die door zijn waterstofvoorraad in zijn kern heen is. De ster heeft daardoor al een straal van 10,4 * de straal van de Zon. De massa van de ster bedraagt ongeveer 1,44 zonsmassa en de leeftijd wordt geschat op 2,2 miljard jaar

Upsilon2 Cassiopeia is een zogenaamde barium ster, dit zijn sterren die relatief veel barium in hun spectrum vertonen. De barium kan afkomstig zijn van massa overdracht vanuit een meer geëvolueerde begeleider die later een witte dwerg is gevonden. Tot nu toe is die begeleider echter niet gevonden.

Zeta Cassiopeiae – ζ Cassiopeiae – Fulu
Zeta Cassiopeiae bevindt zich op een afstand van ongeveer 600 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,7. Zeta Cassiopeiae is een veranderlijke ster. De ster roteert met een snelheid van 56 kilometer per seconde om zijn as en heeft 5,37 dagen nodig voor een volledige rotatie.

In de oude Chinese astronomie wordt Zeta Cassiopeiae Fùlù (附路) genoemd, dit betekent zijpad. De naam heeft de ster te danken om hij op zichzelf en alleen staat in het sterrenbeeld “Zijpad”. Dit sterrenbeeld bevindt zich in het Maanhuis “Benen/Poten”. F`1ulù werd verwesterd naar Foo Loo maar die naam werd ook al gebruikt voor Eta Cassiopeiae. In 2016 stelde de Internationale Astronomische Unie de Working Group on Star Names in. Deze werkgroep moest zich bezighouden met het catalogiseren en standaardiseren van eigennamen van sterren. Op 30 juni 2017 kreeg Zeta Cassiopeiae officieel de eigennaam Fulu toegekend.

Rho Cassiopeiae – ρ Cassiopeiae
Rho Cassiopeiae behoort tot een hele zeldzame klasse van sterren: de gele hyperreuzen. Er zijn er maar zeven van bekend in ons sterrenstelsel. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 11.65 lichtjaar en is toch nog met met blote oog zichtbaar. Dat betekent dat de ster een enorme lichtsterkte moet hebben.

Astronomen hebben berekend dat Rho Cassiopeiae een lichtsterkte van 550.000 * de lichtsterkte van de Zon heeft en een absolute helderheid van magnitude -7,5. De visuele helderheid varieert tussen magnitude 4,1 en 6.2. Het is een semi-regelmatige veranderlijke ster die ongeveer iedere 50 jaar enorme uitbarstingen vertoont en die uitbarstingen zorgen voor de grote helderheidsverschillen. In 2000-2001 stootte de ster tijdens een dergelijke uitbarsting meer dan 10.000 * de massa van de Aarde aan materie de ruimte in.

Men vermoedt dat Rho Cassiopeiae inmiddels als een supernova is geëxplodeerd alleen heeft het licht van die explosie ons nog niet bereikt.

V509 Cassiopeiae
Ook V509 Cassiopeiae is een gele hyperreus. De ster bevindt zich op een afstand van 7800 lichtjaar. Het is een semi-regelmatige veranderlijke ster waarvan de helderheid varieert tussen magnitude 4,8 en 5.5.

Lambda Cassiopeiae – λ Cassiopeiae
λ Cas bestaat uit twee sterren die beide ongeveer even helder zijn: 5,5 en 6.

Iota Cassiopeiae – ι Cassiopeiae
ι Cas is een dubbelstersysteem bestaande uit drie sterren. De sterren A en B zijn een echte dubbelster met een omlooptijd van 840 jaar.

Pi Cassiopeiae – π Cassiopeiae
Ook π Cas is dubbel. De beide sterren staan relatief ver uit elkaar. De sterren staan aan de rand van NGC 457, wat het gemakkelijk maakt dit stelsel te vinden.

R Cassiopeiae
R Cas is een Mira-veranderlijke met een periode van 430,5 dagen. De helderheid varieert tussen magnitude 4,7 en 13,5. In de laatste week van augustus 2000 zal er weer een maximum zijn.

HD 17156 – Nushagak

In het kader van het 100-jarig bestaan van de Internationale Astronomie Unie in 2019 mocht ieder land een ster met bijbehorende exoplaneet een naam geven. Ieder land kreeg een ster die vanuit het betreffende land is te zien. De Verenigde Staten kreeg de ster HD 17156 toegewezen.

De Verenigde Staten gaf de ster HD 17156 de naam Nushagak. Nushagak is een regionale rivier in de buurt van Dillingham, Alaska, die beroemd is om zijn wilde zalm die lokale inheemse gemeenschappen van voedsel voorziet.

De exoplaneet HD 17156 kreeg de naam Mulchatna. De rivier de Mulchatna is een zijrivier van de rivier de Nushagak in het zuidwesten van Alaska, VS.

HD 17156 is een gele subdwerg van spectraalklasse G die ongeveer 255 lichtjaar van de Aarde is verwijderd. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 8,17 en dat betekent dat de ster niet met het blote oog zichtbaar is.

De ster heeft een massa van ongeveer 1,3 zonsmassa en een straal van 1,5 * de straal van de Zon. De leeftijd van de ster wordt geschat op ongeveer 3,4 miljard jaar.

De exoplaneet HD 17156 b werd op 14 april 2007 met behulp van de radiale snelheidsmethode ontdekt. Het was op dat moment de exoplaneet met de grootste omlooptijd. Later ontdekte men dat de planeet ook voorlangs de ster beweegt en kon men de planeet ook met behulp van de transitiemethode waarnemen. De exoplaneet is ontdekt met behulp van de Keck telescoop en de Subaru telescoop. Beiden bevinden zich op Hawaii.

De exoplaneet heeft een straal van ongeveer 1,09 * de straal van Jupiter en een massa van 3,19 * de massa van Jupiter. De exoplaneet heeft een omlooptijd van 21,22 dagen en een baanexcentriciteit van 0,68. De gemiddelde afstand tussen Nushagak en Mulchatna bedraagt 0,16 Astronomische eenheden.

De deep sky objecten

Messier 52

Messier 52 in Cassiopeia
Messier 52 in Cassiopeia. Publiek domein, Koppeling

Andere benamingen: M52, NGC 7654
Type object: open sterrenhoop
Afstand: 5000 lichtjaar
Visuele helderheid: 7.3
Schijnbare grootte: 13 boogminuten

Messier 52 bevindt zich op een afstand van 5000 lichtjaar. Deze open sterrenhoop is ongeveer 35 miljoen jaar oud en bestaat uit ongeveer 200 sterren waarvan er eentje een beetje apart is. Voor astronomen is M52 een interessante open sterrenhoop voor het bestuderen van de geschiedenis van stervorming. Uit de kleuren van de verschillende sterren volgt een grote spreiding in leeftijd. De zware sterren zijn allemaal in het begin ontstaan, de lichtere sterren in een latere fase.

Messier 52 is één van de originele ontdekkingen van Charles Messier. Hij vond de open sterrenhoop op 7 september 1774. Hij noteerde: ik zag een kleine cluster van sterren die nog enige neveligheid vertonen die alleen zichtbaar is in een goede telescoop. Hij bekeek M52 toen hij een komeet bestudeerde die zich in dit gebied bevond. Hij gebruikte de ster delta Cassiopeiae om zowel de komeet als de cluster te vinden.

William Herschel bestudeerde uiteraard ook M52. Hij noteerde op 23 augustus 1873: volledig opgelost in afzonderlijke sterren, geen spoor van neveligheid. Op 23 december 1805, gezien door een grotere en betere telescoop: het is een compacte cluster met sterren van verschillende grootte. Het bevindt zich in een dichtbevolkt gebied aan de hemel en het is lastig om het als een afzonderlijke cluster te identificeren.. Zijn zoon John Herschel voegde M52 toe aan de New General Catalog.

M52 bevindt zich in het met sterren bezaaide gebied van Cassiopeia en is niet heel erg moeilijk te vinden. Zoek de W-vorm op en focus op de twee helderste sterren: Alfa en Bèta. Trek een denkbeeldige lijn van Alfa naar Bèta en trek deze lijn daarna met dezelfde afstand door en je hebt M52 in beeld. In een verrekijker is er onder goede omstandigheden al iets te zien van de afzonderlijke sterren. In een kleine telescoop is de sterrenhoop al relatief gemakkelijk in afzonderlijke sterren op te lossen. Ook bij een lichtvervuilde hemel en onder minder goede weersomstandigheden is M52 een goed te vinden object.

Messier 103

Messier 103 in Cassiopeia
Messier 103 in Cassiopeia. Door Donald PelletierEigen werk, CC BY-SA 4.0, Koppeling

Andere benamingen: M103, NGC 581
Type object: open sterrenhoop
Afstand: 8500 lichtjaar
Visuele helderheid: 7,4
Schijnbare grootte: 6,0

Messier 103 is relatief gemakkelijker te vinden. Zoek de ster Delta Cassiopeiae (Ruchbah). Dit is een heldere blauw-witte ster die één van de lagere punten van de W vormt. Centreer de ster in het beeldveld van de telescoopzoeker en kijk ongeveer 0,5 graad ten noorden en 1 graad oostwaarts richting Epsilon Cassiopeiae. In verrekijkers en zoekers is M103 zichtbaar als een diamantvormig vlekje dat net niet in afzonderlijke sterren is op te lossen. In een kleine telescoop zijn de afzonderlijke sterren al zichtbaar. Dit lukt ook al onder een enigszins lichtvervuilde sterrenhemel of minder goede waarneemcondities.

M103 bevindt zich op een afstand van ± 8500 lichtjaar en heeft een doorsnede van 15 lichtjaar. De groep sterren heeft een leeftijd van omstreeks 25 miljoen jaar. Op basis van de beweging van de sterren zijn inmiddels 73 leden geïdentificeerd.

De sterrenhoop werd in maart of april 1781 ontdekt door Pierre Mechain en door Messier toegevoegd aan zijn catalogus voordat hij hem kon waarnemen. Uit de notities van Merchain citeren we: “groep sterren tussen Epsilon en Delta van het been van Cassiopeia”.

M106 werd op 8 augustus 1783 door William Herschel waargenomen. Volgens Herschel bestond de groep uit ongeveer 20 sterren.

NGC 147 – Caldwell 17

NGC 147 in Cassiopeia
NGC 147 in Cassiopeia. Door Ole Nielsenhttp://www.ngc7000.org/ccd/gal-andromeda.html#ngc147, CC BY-SA 2.5, Koppeling

NGC 147 (Caldwell 17) is een elliptisch dwergsterrenstelsel. Het maakt deel uit van de Lokale groep en het is een satellietstelsel van de Andromeda-nevel (Messier 31). NGC 147 is voor het eerst waargenomen op 8 september 1829 door John Herschel. Visueel is het een beetje groter en lichtzwakker dan NGC 185. Dit betekent een lagere oppervlakte helderheid met als gevolg dat het stelsel lastiger is te vinden dan NGC 185.

In 1944 lukte het de astronoom Walter Baade om het stelsel op te lossen in afzonderlijke sterren. Hij deed dit met de 2,5-meter telescoop van Mount Wilson. Baade bevestigde ook dat het stelsel deel uit maakt van de Lokale Groep.

NGC 147 bevat een grote verzameling oude sterren die een grote variatie vertonen in metalliciteit en leeftijd. NGC 147 heeft een diameter van 10.500 lichtjaar en het bevindt zich op een afstand van 2,53 miljoen lichtjaar. Het stelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 9.4. NGC 147 vormt een fysiek paar met NGC 185.

NGC 185 – Caldwell 18

NGC 185 in Cassiopeia
NGC 185 in Cassiopeia. By SamH112358Own work, CC BY-SA 3.0, Link

Type object: Elliptisch dwergsterrenstelsel
Visuele helderheid: 9,3
Afstand: 2,08 miljoen lichtjaar
Schijnbare afmeting 8,0′ x 7,0′
Diameter 9.700 lichtjaar

NGC 185 (Caldwell 18) is een elliptisch dwergstelsel dat zich op een afstand van ongeveer 2,08 miljoen lichtjaar bevindt. Het maakt deel uit van de Lokale groep en het is een satellietstelsel van de Andromeda-nevel (Messier 31). NGC 185 werd voor het eerst op 30 november 1787 waargenomen door William Herschel. Hij catalogiseerde het als H II.707. Zijn zoon John Herschel nam het object opnieuw waar in 1833 en in 1864 toen het als GC 90 in zijn General Catalogue of Nebulae and Clusters werd opgenomen. De eerste foto van NGC 185 werd gemaakt tussen 1898 en 1900 door James Keeler van de Lick Sterrenwacht. Anders dan de meeste andere elliptische dwergstelsels bevat NGC 185 jonge sterrenhopen en vond er tot redelijk recent nog steeds stervorming plaats. NGC 185 heeft een actieve kern en het wordt daarom ook geclassificeerd als een type 2 Seyfert stelsel.

Afstandsmetingen
Er zijn twee verschillende technieken gebruikt om de afstand tot NGC 185 te bepalen. Eén techniek geeft een afstand van 2,08 miljoen lichtjaar terwijl de andere techniek een afstand van 2,02 miljoen lichtjaar oplevert.

Stervorming
Astronomen hebben onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de stervorming in NGC 185. Men ontdekte dat de meeste stervorming plaatsvond in de jonge jaren van het stelsel. Daarna vond er voornamelijk rond de kern stervorming plaats. In 1951 ontdekt de astronoom Walter Baade jonge blauwe objecten in het stelsel. Later bleek dat het geen afzonderlijke sterren waren maar sterrenhopen

NGC 457 – Caldwell 13 – de E.T.-sterrenhoop

NGC 457 in Cassiopeia
NGC 457 in Cassiopeia. Door Henryk Kowalewski – http://www.ccd.neostrada.pl/HTM/NGC457.htm, CC BY-SA 2.5, Koppeling

Andere benamingen: NGC457, Caldwell 13, Uil-sterrenhoop, E.T.-sterrenhoop
Type object: open sterrenhoop
Afstand: ± 9000 lichtjaar
Visuele helderheid: 6.4
Schijnbare grootte: 20,0′

NGC 457 is voor het eerst waargenomen op 18 oktober 1787 door William Herschel. De open sterrenhoop bevat ± 200 sterren met helderheden tussen magnitude 12 en 15 en is ± 21 miljoen jaar oud. De schijnbare grootte bedraagt 20,0′. De sterrenhoop heeft een doorsnede van ± 30 lichtjaar. De twee heldere sterren φ-1 Cassiopeiae (magnitude 5) en φ-2 Cassiopeiae (HIP 6229, magnitude 7) kunnen worden gezien als de ogen van de Uil/E.T.

Foto’s van NGC 457 kunnen indrukwekkend zijn maar ze kunnen niet tippen aan de visuele verschijning van deze open sterrenhoop. De open sterrenhoop heeft als bijnaam de E.T.-sterrenhoop naar het E.T.-personage uit de gelijknamige film van Steven Spielberg. Die bijnaam dankt de sterrenhoop aan de twee relatief heldere sterren die je aanstaren en de strengen van sterren die lijken op armen die je willen grijpen. Er zijn waarnemers die in de heldere sterren de ogen van een uil zien of van een pop. Anderen zien in de sterrenhoop een straalvliegtuig met de twee

Kaart NGC457 in Cassiopeia
Zoekkaart voor NGC 457 in Cassiopeia. Phi Cas is één van de ogen van E.T. en staat net buiten de groene cirkel.

helderste sterren de nabranders van de motoren.

De ogen zijn de twee helderste sterren Φ Cassiopeiae van magnitude 5 en de ster HIP 6229 van magnitude 7. Vermoedelijk is Φ Cas geen lid van de open sterrenhoop omdat de kleur van de ster en de positie in het HR-diagram niet overeen komen met de andere sterren van de sterrenhoop. Metingen duidden op een afstand van 4000 lichtjaar voor Φ Cas en ruwweg 9000 lichtjaar voor de open sterrenhoop.

De sterrenhoop als geheel heeft een helderheid van magnitude 6.4 en ligt daarmee op een donkere nacht net buiten bereik van het blote oog. De sterrenhoop is in een verrekijker wel al te zien maar je hebt een kleine telescoop nodig om het E.T-figuurtje te kunnen waarnemen. Een 11 cm telescoop met een vergroting van 30-40x geeft al een mooi beeld. In een 20 cm telescoop zijn ongeveer 100 van de 200 blauw-witte sterren zichtbaar.

Eén van de sterren, HIP 6231 in de oksel van E.T. Is een supperreus aan het eind van zijn leven. Deze ster schijnt met een fraaie oranje-rode gloed.

Beeldveld NGC457
Dit is wat je ongeveer kan verwachten als naar NGC 457 kijkt door een 20 cm telescoop met een vergroting van 50x

NGC 457 is te vinden door de lijn vanuit ε Cas naar δ Cas (Ruchbah) te verlengen. De ster Φ Cas markeert de open sterrenhoop. Deze ster is op een donkere nacht net met het blote oog zichtbaar. De sterren Φ Cas en HIP 6229 zijn daarnaast nog eens leuke dubbelsterren die zelfs al in een verrekijker zijn te scheiden. In het beeldveld hiernaast is het E.T.-figuurtje zichtbaar: de twee prangende ogen met daaronder het lijfje en de uitgestrekte armen. Het oculairveld is gemaakt met Stellarium.

NGC 559 – Caldwell 8

NGC 559 in Cassiopeia
NGC 559 in Cassiopeia. By Roberto MuraOwn work, CC BY-SA 3.0, Link

NGC559, Caldwell 8 is een open sterrenhoop in de buurt van de veranderlijke ster γ Cassiopeiae. NGC 559 bevindt zich op een afstand van ± 3700 lichtjaar en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 9.5.

De open sterrenhoop werd op 9 november 1787 ontdekt door William Herschel.

NGC 663 – Caldwell 10

NGC 663 in Cassiopeia
NGC 663 in Cassiopeia. Door HewholooksEigen werk, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 663 (Caldwell 10) is een jonge open sterrenhoop die zich op een afstand van ± 6850 lichtjaar bevindt. De sterrenhoop heeft een schijnbare helderheid van magnitude 7,1 en bevat ongeveer 400 sterren. Onder goede omstandigheden is NGC 663 met het blote oog zichtbaar maar met een verrekijker of kleine telescoop gaat het uiteraard veel beter. De leeftijd van de sterrenhoop wordt geschat op ongeveer 20-25 miljoen jaar. De sterrenhoop bevat voornamelijk B-type sterren die nu aan het eind van de hoofdreeks zijn aangekomen De sterrenhoop lijkt achter een moleculaire gaswolk te liggen, die overigens niks te maken heeft met de open sterrenhoop zelf, waardoor een god beeld wordt bemoeilijkt.

Het object werd op 3 november 1787 ontdekt door William Herschel.

NGC 7635 – Caldwell 11

NGC 7635 in Cassiopeia
NGC 7635 in Cassiopeia. By NASA, ESA, Hubble Heritage Team – http://www.spacetelescope.org/images/heic1608a/ (direct link), Public Domain, Link

Vlakbij M52 bevindt zich NGC 7635 (Caldwell 11) ook wel bekend als de Zeepbelnevel. Deze gasnevel staat op een afstand van 11.300 lichtjaar. De gaswolk licht op en dijt uit omdat er in het centrum een hele jonge hete ster staat. De ster, met een grootte van 10-40 zonsmassa’s, blaast het gas van zich weg. De nevel is op 3 november 1787 voor het eerst door William Herschel waargenomen.

 

NGC 7789

NGC 7789 in Cassiopeia
NGC 7789 in Cassiopeia. Door HewholooksEigen werk, CC BY-SA 3.0, Koppeling

Deze open sterrenhoop is in 1783 voor het eerst waargenomen door Caroline Herschel en door broer William opgenomen in zijn catalogus. De groep bevindt zich op een afstand van 7600 lichtjaar en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 7.6. De open sterrenhoop heeft een grootte van 16′. NGC7789 is ook bekend als Caroline’s Roos of de Witte Roos sterrenhoop om de vorm van de sterrenhoop visueel een beetje op de blaadjes van een roos lijkt. NGC 7789 ligt drie graden zuidwesten van β Cas, precies tussen ρ Cas en σ Cas.

 

IAU-kaart van het sterrenbeeld Cassiopeia
IAU-kaart van het sterrenbeeld Cassiopeia
IAU-kaart van het sterrenbeeld Cassiopeia

Download de kaart van het sterrenbeeld Cassiopeia

Cassiopeia A

Cassiopeia A in Cassiopeia
Cassiopeia A in Cassiopeia. Door Oliver Krause (Steward Observatory) George H. Rieke (Steward Observatory) Stephan M. Birkmann (Max-Planck-Institut für Astronomie) Emeric Le Floc’h (Steward Observatory) Karl D. Gordon (Steward Observatory) Eiichi Egami (Steward Observatory) John Bieging (Steward Observatory) John P. Hughes (Rutgers University) Erick Young (Steward Observatory) Joannah L. Hinz (Steward Observatory) Sascha P. Quanz (Max-Planck-Institut für Astronomie) Dean C. Hines (Space Science Institute) – http://gallery.spitzer.caltech.edu/Imagegallery/image.php?image_name=ssc2005-14c, Publiek domein, Koppeling

Cassiopeia A is een supernovarestant. Het is de helderste astronomische radiobron aan de sterrenhemel. Het is de sterkste radiobron buiten het zonnestelsel. Cassiopeia A werd in 1947 ontdekt en het was één van de eerste radiobronnen die werden gevonden.

Het materiaal dat tijdens de explosie de ruimte in werd geblazen heeft op dit moment een doorsnede van ongeveer 10 lichtjaar en dijt nog steeds met een snelheid van 4000 – 6000 kilometer per seconde uit. De materie heeft een temperatuur van ruim 25 miljoen graden. De supernova vond plaats op een afstand van ongeveer 11.000 lichtjaar van de Zon. Astronomen denken dat het eerste licht van de supernova ons ongeveer 300 jaar geleden bereikte.

NGC 281 – De Pacman-nevel

NGC 281 in Cassiopeia
NGC 281 in Cassiopeia. Door HewholooksEigen werk, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 281 is een grote gaswolk waar recent nog stervorming heeft plaatsgevonden. De wolk bevat een grote hoeveelheid geïoniseerd waterstof dat oplicht door de aanwezigheid van ultraviolet licht dat wordt uitgezonden door jonge hete blauwe sterren.

De nevel heeft vanwege zijn vorm de bijnaam Pacman-nevel gekregen. NGC 281 is op 16 november 1881 ontdekt door de Amerikaanse astronoom E.E. Barnard. De nevel bevindt zich op een afstand van ongeveer 9500 lichtjaar.

 

 

Eerste publicatie: 19 juli 2009
Laatste keer gewijzigd op: 27 maart 2020