Messier 49 – NGC 4472
Messier 49 is een elliptisch sterrenstelsel op een afstand van 55,9 miljoen lichtjaar van de Aarde in de richting van het sterrenbeeld Virgo – Maagd. Het sterrenstelsel is in de New General Catalogue bekend als NGC 4472.
Messier 49 bevindt zich op 4,1° westzuidwest van Epsilon Virginis – Vindemiatrix. Dit is een gele reus met een schijnbare helderheid van magnitude 2,8. Het is de derde helderste ster in de Maagd. De beste tijd om Messier 49 te bekijken is gedurende de lentemaanden maart, april en mei.
Onder goede waarneemomstandigheden is het sterrenstelsel in een grote 15 * 70 verrekijker zichtbaar als een wazig vlekje. Een 10 cm telescoop toont de heldere kern en telescopen van 20 cm en groter tonen zowel de heldere kern als de grote halo. Het sterrenstelsel vertoont weinig structuur, zelfs in grotere telescopen.
Messier 49 is een van de vele leden van de Virgo cluster van sterrenstelsels. De cluster bevindt zich ongeveer in het gebied tussen Vindemiatrix en Denebola, de derde helderste ster in het naburige sterrenbeeld Leo – Leeuw. Het centrum van de Virgo cluster bevindt zich halverwege de denkbeeldige lijn die de twee sterren verbindt en Messier 49 kan worden gevonden op ongeveer 5° ten zuiden van het centrum van de cluster.
Messier 49 was het eerste lid van de Virgo cluster dat werd gevonden en het is tevens het helderste sterrenstelsel in de cluster. De Virgo cluster is een grote cluster met een centrum op ongeveer 54 miljoen lichtjaar van de Aarde. Messier 49 heeft een doorsnede van ongeveer 157.000 lichtjaar en het is daarmee een van grote elliptische sterrenstelsels in de cluster. Messier 49 is groter dan ons Melkwegstelsel (100.000 lichtjaar) en het Andromedastelsel (140.000 lichtjaar). Het sterrenstelsel bevat minstens 200 miljard sterren en het verwijderd zich van ons met een snelheid van ongeveer 981 km/s.
Messier 49 was, na Messier 83, het tweede sterrenstelsel dat buiten de Lokale Groep werd gevonden. Messier 83 werd in 1752 door Messier gevonden. Messier 49 is ook lichtsterker dan enig ander sterrenstelsel dat zich dicht bij de Aarde bevindt.
Messier 49 behoort tot de kleinere Virgo B subcluster, een groep sterrenstelsels gecentreerd rond Messier 49. Een andere grote subcluster, Virgo A, ligt gecentreerd rond Messier 87 (dat ook bekend is als Virgo A). Daarnaast zijn er nog verschillende ander subclusters in de Virgocluster en die liggen gecentreerd rond de sterrenstelsels Messier 86, Messier 60 en NGC 4216. De Virgo B subcluster bevindt zich 4,5° van het dynamische centrum van de grotere Virgo cluster.
Omdat Messier 49 een elliptisch sterrenstelsel is, heeft het de fysieke vorm van een radiosterrenstelsel, een actief sterrenstelsel dat zeer helder is op radiogolflengten. De werkelijke radiostraling van het sterrenstelsel is echter vergelijkbaar met die van een normaal sterrenstelsel.
Messier 49 bevat een groot aantal bolvormige sterrenhopen, naar schatting 5900. De bolvormige sterrenhopen die in Messier 49 zijn gedetecteerd, hebben een gemiddelde leeftijd van ongeveer 10 miljard jaar. Het superreusachtige elliptische sterrenstelsel Messier 87 heeft een nog grotere verzameling bolvormige sterrenhopen, naar schatting 13450. Messier 87 bevindt zich in hetzelfde deel van de sterrenhemel als Messier 49.
Messier 49 vertoont geen enkel bewijs van recente stervorming. Het sterrenstelsel lijkt erg geel, wat betekent dat de sterren erin grotendeels ouder en roder zijn dan de Zon. Dit suggereert dat de laatste stervorming in Messier 49 ongeveer 6 miljard jaar geleden plaatsvond.
De kern van Messier 49 is een röntgenbron, wat erop wijst dat het sterrenstelsel een superzwaar zwart gat in zijn kern heeft. Het zwarte gat heeft een geschatte massa van 565 zonsmassa.
Tot nu toe is er slechts één supernova in het sterrenstelsel gevonden. SN 1969Q, gevonden in juni 1969, bereikte een maximale helderheid van magnitude 13,0.
Messier 49 interageert met het nabijgelegen onregelmatige dwergsterrenstelsel UGC 7636. Een spoor van puin uit het kleinere sterrenstelsel strekt zich uit over een gebied van ongeveer 1 bij5 boogminuten in schijnbare grootte, wat overeenkomt met een ruimtelijke dimensie van 30 * 6 kiloparsec.
In de periode tussen 2000 en 2009 vonden wetenschapper sterk bewijs voor een stellair zwart gat in een van de sterrenhopen van het sterrenstelsel. In 2011 werd een andere kandidaat gevonden.
Messier 49 werd op 19 februari 1771 gevonden door Charles Messier. Hij beschreef het object als volgt in zijn catalogus:
Nevel gevonden nabij de ster Rho Virginis. Deze is niet zonder moeite te zien met een gewone telescoop van 1,1 meter. De komeet van 1779 werd op 22 en 23 april door M. Messier met deze nevel vergeleken; de komeet en de nevel straalden hetzelfde licht uit. M. Messier heeft deze nevel vermeld op de kaart van de route van de komeet, die verscheen in de uitgave van de Academie van hetzelfde jaar 1779. Opnieuw gezien op 10 april 1781.
Het object werd op 22 april 1779 onafhankelijk ontdekt door de Italiaanse astronoom Barnaba Oriani. Hij beschreef de “nevel” als erg bleek en precies lijkende op de komeet [1779 Bode, C/1779 A1].” De ontdekking van Messier 49 werd later foutief aan Oriani toegewezen.
John Herschel catalogiseerde het object als GC 01 en noteerde: “Erg helder; erg groot; beschreven door W.H. als langgerekt, door J.H. als rond; veel helderder richting het midden.”
John Louis Emil Dreyer, die Messier 49 als NGC 4472 catalogiseerde, zei ongeveer hetzelfde: “Erg helder, groot, rond, veel helderder richting het midden.”
Halton Arp nam Messier 49 als Arp134 op in zijn Atlas of Peculiar Galaxies en beschreef het als “Elliptisch met nabije fragmenten.”
Messier 49 – NGC 4472
| Type object | Elliptisch sterrenstelsel |
| Sterrenbeeld | Virgo – Maagd |
| Namen en aanduidingen | Messier 49 NGC 4472 Arp 134 |
| Afstand ( miljoen lichtjaar) | 55,9 |
| Aantal sterren (miljard) | >200 |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 9,4 |
| Absoluter helderheid (magnitude) | -22,8 |
| Schijnbare grootte (boogminuten) | 10,2 * 8,3 |
| Diameter (lichtjaar) | 157.000 |
| Heliocentrische radiale snelheid (km/s) | 997 |
| Galactische radiale snelheid (km/s) | 929 |
Locatie
Eerste publicatie: 26 oktober 2026
Bron: Wikipedia, messier-guide & anderen
