Messier 63
Messier 63 is een spiraalstelsel in richting van het sterrenbeeld Jachthonden – Canes Venatici. Het sterrenstelsel is ongeveer 37 miljoen kilometer van ons verwijderd en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 9,3. In de New General Catalogue heeft het de aanduiding NGC 5055 en vanwege zijn vorm draagt het ook de bijnaam Zonnebloemstelsel.
Messier 63 is een lid van de Messier 51-groep, een groep sterrenstelsels in Jachthonden waartoe ook de naamgever Messier 51 – de Draaikolknevel, behoort. Messier 51 is het helderste lid en Messier 63 is een prominent lid van de groep. Het Zonnebloemstelsel is bekend om zijn heldere gele centrale gebied en zijn opvallende spiraalarmen die worden doorsneden met actieve stervormingsgebieden en donker stofbanen.
het sterrenstelsel is enorm groot, met een doorsnede van ongeveer 130.000 lichtjaar, een oppervlakte die ongeveer gelijk is aan de grootte van de Melkweg. Het herbergt meer dan 400 miljard sterren. Waarnemingen in het infrarood lieten zien dat het sterrenstelsel een tweearmige structuur heeft.
In het binnenste gedeelte van Messier 63 zijn de spiraalarmen strak om de kern gewonden en in de buitenste gebieden zijn ze minder strak gewonden. Messier 63 herbergt vele heldere stervormingsgebieden, uitgestrekt emissienevels binnen de spiraalarmen in de buitenste gebieden.
De armen lijken onregelmatig en het sterrenstelsel lijkt er een groot aantal te hebben, wat Messier 63 tot een prototype maakt van een klasse spiraalstelsels die flocculente spiralen worden genoemd. Ongeveer 30% van de bekende spiraalstelsels is flocculent. Slechts 10% zijn “grand design:-spiralen en de resterende meerderheid is meerarmig.
De beste tijd om Messier 63 vanaf het noordelijk halfrond waar te nemen is gedurende de lentemaanden. Hoewel het sterrenbeeld Jachthonden – Canes Venatici zwak is, is Messier 63 niet moeilijk te vinden. Het sterrenstelsel kan worden gevonden met behulp van de sterren van de nabijgelegen Grote Beer. Het sterrenstelsel bevindt zich ongeveer 2/3de van de afstand tussen Alkaid, de ster aan de staart van de Grote Beer en Cor Caroli, de helderste ster in Jachthonden. Messier 63 bevindt zich ongeveer 14° ten zuidwesten van Alkaid.
Messier 63 is geen gemakkelijk object voor verrekijkers. In een 3 inch refractor kan het worden geïdentificeerd als een sterrenstelsel maar de details en de spiraalarmen zijn niet zichtbaar. Een 6 inch telescoop onthult de heldere kern van het sterrenstelsel en een ovale nevelvlek eromheen. De spiraalstructuur is alleen zichtbaar met 8 inch telescopen of nog grotere instrumenten.
Wetenswaardigheden
Het Zonnebloemstelsel werd op 14 juni 1779 gevonden door de Franse astronoom Pierre Méchain. Het was de eerste ontdekking van Méchain.
Messier nam het op de dag van de ontdekking op in zijn catalogus als object 63 en schreef: “Nevel ontdekt door M. Mechain in Canes Venatici. M. Mechain zocht ernaar, het is zwak, het heeft bijna hetzelfde licht als de nevel vermeld onder nummer 59: het bevat geen ster en de geringste verlichting van de micrometerdraden doet het verdwijnen: het bevindt zich dicht bij een ster van magnitude 8, die de nevel voorafgaat op de uurdraad. M. Messier heeft zijn positie op de kaart van het pad van de komeet van 1779 vermeld.”
Lord Rosse observeerde de spiraalstructuren van Messier 63 halverwege de 19de eeuw. Het Zonnebloemstelsel was een van de eerste sterrenstelsels waarin dergelijke structuren werden waargenomen. Lord Rosse noemde het object als een van de 14 “spiraalnevels” die tot 1850 werden ontdekt.
Het Zonnebloemstelsel werd door William Herschel opgelost en later door zijn zoon John gecatalogiseerd.
Op 25 mei 1971 werd supernova SN 1971I, een Type ia supernova, waargenomen. De supernova vond plaats in de spiraalarmen van Messier 63 en behaalde een maximale helderheid van magnitude 11,8.
Messier 63 heeft uitgestrekte structuren die mogelijk zijn ontstaan door interacties met naburige sterrenstelsels. De uitgestrekte structuur strekt zich uit tot ver buiten de heldere omvang van de normale spiraalarmen van het sterrenstelsel en is meer dan twee keer zo groot als de werkelijke omvang van het sterrenstelsel.
In 1979 werd een zwakke structuur, die leek op een gigantische booglus, gevonden in de halo van het sterrenstelsel, maar het was onduidelijk of deze structuur fysiek verband hield met het sterrenstelsel. Een recente studie bevestigde dat dit het geval was en dat het waarschijnlijk het resultaat was van een samensmelting met een veel kleiner dwergsatellietstelsel. Men denkt dat de lus een stellaire associatie is van het kleinere sterrenstelsel die ergens in de afgelopen 5 miljard jaar is ontstaan. De structuur strekt zich uit over 4,2 boogminuten en is te zien rond de schijf van Messier 63. De kromgetrokken schijf van het sterrenstelsel toont bewijs van de fusie.
Men vermoedt dat het sterrenstelsel een zwart gat bevat met een massa van maximaal 30 miljoen zonsmassa.
De buitenste regionen van het sterrenstelsel roteren met zo’n snelheid dat het sterrenstelsel zonder donkere materie uit elkaar zou vallen.
Het Zonnebloemstelsel is een van de vier Messier-objecten in de jachthonden, samen met Messier 51, Messier 94 en Messier 105. He tis slechts iets zwakker dan Messier 51. Messier 63 is gravitationeel gebonden aan Messier 51 en vormt samen met tenminste zes kleinere sterrenstelsels de M51-groep.
Messier 63 – NGC505 – Zonnebloemstelsel
| Type | SA(rs)bc |
| Sterrenbeeld | Canes Venatici – Jachthonden |
| Afstand (miljoen lichtjaar) | 37 |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 9,3 |
| Schijnbare grootte (boogminuten) | 12,6 * 7,2 |
| Straal (lichtjaar) | 67.500 |
| Namen en aanduidingen | Messier 63 Zonnebloemstelsel NGC 5055 |
Eerste publicatie: 20 april 2025
Bron: Wikipedia & vele anderen
