Er gebeurt iets vreemds met het magnetisch veld van de Aarde
De Swarm-satellieten van de ESA laten zien dat de zwakke plek van het aardmagnetisch veld enorm is uitgedijd.
De zwakke plek in het aardmagnetisch veld, een gebied boven de Zuid-Atlantische Oceaan waar de sterkte van het veld aanzienlijk is verminderd ten opzichte van de omgeving, is de afgelopen elf jaar met een gebied gegroeid dat bijna net zo groot is als het Europese vasteland.
Met behulp van gegevens van de Swarm-satellieten van de ESA hebben wetenschappers onthuld dat de Zuid-Atlantische Anomalie sinds 2014 aanzienlijk groter is geworden. In een recent onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Physics of the Earth and Planetary Interiors, legt een team van wetenschappers een verband tussen deze ontwikkeling en vreemde patronen op de grens tussen de vloeibare laag van de Aarde, die zich boven de vaste binnenkern bevindt, en de rotsachtige mantel, de laag tussen de aardkorst en de buitenkern.
“De Zuid-Atlantische Anomalie is niet zomaar één blok”, aldus Chris Finlay, hoogleraar geomagnetisme aan de Technische Universiteit van Denemarken en hoofdauteur van het onderzoek, in een verklaring. “Er is iets bijzonders aan de hand in dit gebied waardoor het veld sterker verzwakt.”
Het aardmagnetisch veld is essentieel voor het leven op onze planeet. Het beschermt de Aarde tegen kosmische straling en fungeert als een schild tegen de zonnewind. Het houdt onze atmosfeer stabiel en voorkomt dat vloeibaar water en andere gassen worden geërodeerd door de stroom geladen deeltjes doe door de Zon wordt uitgestoten.
Wetenschappers identificeerden de Zuid-Atlantische Anomalie voor het eerst eind jaren ’50 toen de eerste satellieten het aardmagnetisch veld begonnen te meten. Vroege waarnemingen lieten zien dat de stralingsniveaus ongewoon hoog waren boven een bepaald gebied in de Zuid-Atlantische Oceaan, wat betekende dat het magnetische veld daar zwakker was dan in de omliggende gebieden.
Satellieten die over het gebied vliegen worden blootgesteld aan hogere stralingsdoses dan andere gebieden. Volgens ESA is het bestuderen van de anomalie daarom cruciaal voor het handhaven van de veiligheid van ruimtemissies.
“Normaal gesproken zouden we magnetische veldlijnen vanuit de kern op het zuidelijk halfrond verwachten”, aldus Finlay. “Maar onder de Zuid-Atlantische Anomalie zien we onverwachte gebieden waar het magnetische veld in plaats van uit de kern te komen, terug de kern in gaat.”
De Swarm-gegevens onthulden dat een van deze gebieden zich westwaarts over Afrika verplaatst, wat bijdraagt aan de verzwakking van de Zuid-Atlantische Anomalie in dit gebied. De gegevens benadrukken ook twee punten op het noordelijk halfrond waar het aardmagnetisch vel bijzonder sterk is, één rond Canada en de andere rond Siberië. Deze punten hebben wisselende resultaten laten zien sinds Swarm met zijn metingen begon.
De sterke plek rond Canada is verzwakt en is met 0,65% van het aardoppervlak gekrompen, wat bijna de helft van de grootte van India is. Aan de andere kant is de sterke Siberische regio met 0,42% van het aardoppervlak gegroeid, ongeveer net zo groot als Groenland.
“Wanneer je het aardmagnetisch veld probeert te begrijpen is het belangrijk om te onthouden dat het niet zomaar een dipool is, zoals een staafmagneet”, zei Finlay. “Alleen met satellieten zoals Swarm kunnen we deze structuur volledig in kaart brengen en zien veranderen.”
De Swarm-satellieten werden in 2013 gelanceerd om de complexiteit van het magnetische veld te bestuderen. De missie maakt gebruik van drie satellieten, Alpha, Bravo en Charlie, om magnetische signalen te meten die afkomstig zijn van de aardkern, evenals van de aardkorst, oceanen en delen van de atmosfeer.
Artikel: Core field changes from eleven years of Swarm satellite observations, C.C. Finlay, C. Kloss, N. Gillet
Eerste publicatie: 18 oktober 2025
Bron: ESA, Gizmodo, UniverseToday
