Mos overleeft 9 maanden buiten het ISS en groeit verder op Aarde
“Het is een krachtige herinnering dat het leven veel veerkrachtiger is dan we vaak denken.”
Planten kunnen behoorlijk taai zijn: ze overleven vergeetachtige verzorgers, agressieve huisdieren en andere potentieel levensbedreigende gebeurtenissen. Blijkbaar zijn deze bedreigingen niets vergeleken met wat sommige planeten wél kunnen: de extreme omstandigheden in de ruimte.
Volgens een nieuw onderzoek, deze week in iScience gepubliceerd, kan Physcomitrium patens – een zeer veel voorkomende mossoort – 9 maanden buiten het internationale ruimtestation overleven. Bovendien kwam 80% van de mossen intact en gezond genoeg terug naar de Aarde om verder te groeien, wat baanbrekend is voor astrobiologisch onderzoek aan het begin van de missies van de mensheid naar de Maan, Mars en verder
“De ruimte legt meerdere extreme stressfactoren tegelijkertijd op en we verwachtten dat bijna alle sporen zouden afsterven”, vertelde Tomomichi Fujita, hoofdauteur van het onderzoek en bioloog aan de Hokkaido Universiteit in Japan. “In plaats daarvan bleken veel sporen levensvatbaar en groeiden ze blijkbaar uit tot volkomen normale planten. Het draagt ook bij aan discussies over de veerkracht van leven buiten de Aarde.”
Leven buiten de Aarde
Het is niet de eerste keer dat onderzoekers hebben getest hoe de extreme omstandigheden in de ruimte van invloed zijn op Aardse levende wezens. Astrobiologen rekruteren vaak bijzonder robuuste wezens – meestal microben of andere micro-organismen zoals beerdiertjes – waarvan bekend is dat ze de barre omstandigheden op Aarde kunnen weerstaan. Bij een experiment in 2002 werden korstmossen ongeveer twee weken de ruimte in gestuurd, terwijl onderzoekers in 2022 ontdekten dat cyanobacteriën en schimmels maandenlang buitenaardse omstandigheden konden weerstaan.
Mos daarentegen stond al bekend om zijn opmerkelijke overlevingsvermogen, omdat het “een van de eerste planten was die land koloniseerde”, en het is bekend dat het gedijt op Antarctica, in vulkanische velden, op bergtoppen en meer, legde Fujita uit.
“We vroegen ons af: als mossen de weg konden wijzen naar onvruchtbare gebieden op de vroege Aarde, konden hun sporen dan ook de omgeving van de ruimte weerstaan en zelfs bijdragen aan toekomstige pogingen om de Maan of Mars te vergroenen?”, mijmerde Fujita. Physcomitrium patens werd door onderzoekers ook genetisch goed begrepen waardoor het de ideale soort was om de effecten van de ruimte op het genetisch materiaal van de plant te analyseren.
Het mos, een droge, volwassen sporofyt – mosstructuren met duizenden sporen – werd begin 2022 aan boord van Cygnus NG-17 de ruimte in gelanceerd en keerde in 2023 terug naar de Aarde, aan boord van SpaceX’ Crs-16. Exclusieve korte opslagperiodes lag het mos 283 dagen blootgesteld aan de ruimte op een speciaal ontworpen paneel (leuk weetje: dat is drie dagen korter dan de beroemde “gestrande” Starliner-bemanning van eerder dit jaar, hoewel deze menselijke astronauten zich in het ISS bevonden en niet erbuiten).
Mosleven in de ruimte
“De grootste uitdaging was onzekerheid”, zei hij. “We hadden geen idee hoeveel schade de gecombineerde spanningen in de ruimte zouden veroorzaken, omdat dergelijke omstandigheden op Aarde niet kunnen worden nagebootst.”
Tot hun – aangename – verrassing hadden ze het volkomen mis. Na de terugkeer van het mos naar de Aarde beoordeelde Fujita’s team de gecombineerde effecten van deze elementen op de kiemkracht, groeipatronen, fotosynthetische activiteit en cellulaire integriteit van het mos.
Ze ontdekten dat maar liefst 80% van de sporen de ruimtereis overleefde, terwijl bijna 90% van de resterende sporen ontkiemen of groeien. Ook de chlorofylgehaltes in het mos waren over het algemeen consistent, aldus het artikel.
De studie richtte zich echter op één type mos, wat betekent dat het mogelijk niet de volledige omvang vastlegt van hoe mossen – of planten – reageren op vergelijkbare omstandigheden, aldus het artikel. Ruimte-experimenten zijn over het algemeen moeilijk uit te voeren maar Fujita is vastbesloten om voort te bouwen op de nieuwste bevindingen.
“Dit is niet zomaar een verhaal over ‘mos in de ruimte’”, aldus Fujita. “Het maakt deel uit van een bredere wetenschappelijke inspanning om te begrijpen hoe leven zich aanpast aan extreme omgevingen, hoe ecosystemen in gesloten systemen kunnen worden opgebouwd. Het is ook een krachtige herinnering dat leven veel veerkrachtiger is dan we vaak denken.”
Artikel: Extreme environmental tolerance and space survivability of the moss, Physcomitrium patens. Chang-hyun Maeng. Yuji Hiwatashi, Keita Nakamura, Osamu Matsuda, Hajime Mita, Kaori Tomita-Yokotani, Shin-ichi Yokobori, Akihiko Yamagishi, Atsushi Kume, Tomomichi Fujita
Eerste publicatie: 21 november 2025
Bron: SciTechDaily, Phys.org & anderen
