Slecht geslapen? De Aarde had een van zijn kortste dagen en er komen er nog twee
Nu de Aarde sneller ronddraait dan in decennia het geval is geweest, beginnen atoomklokken het verschil te meten en worden de dagen korter.
Op 9 juli 2025 draaide de aarde iets sneller dan normaal, genoeg om de dag zo’n 1,3 tot 1,6 milliseconden korter te maken dan de standaard 24 uur. Dat lijkt misschien niet veel, maar het was de kortste dag sinds de moderne metingen begonnen.
Het is ook geen eenmalige gebeurtenis. Wetenschappers verwachten deze zomer nog twee korte dagen, op 22 juli en 5 augustus, allemaal dankzij, deels dan, door de Maan.
Wat zorgt ervoor dat de Aarde sneller draait?
De Aarde draait niet met een perfecte constante snelheid. Hoewel we een dag definiëren als 24 uur, kan de lengte van een dag in werkelijkheid van dag tot dag licht variëren door zowel interne als externe krachten die op de planeet inwerken.
Op lange termijn neemt de rotatie van de Aarde geleidelijk af, grotendeels door de getijdenwrijving van de Maan. De zwaartekracht van de Maan trekt aan de oceanen van de Aarde, waardoor getijdenbobbels ontstaan die als een rem werken. Dit voegt elke eeuw ongeveer 2 milliseconden toe aan de lengte van een dag.
Maar op kortere tijdschalen, dagen tot maanden, kan de rotatie van de Aarde juist versnellen, en dat gebeurde op 9 juli en zal ook op 22 juli en 5 augustus gebeuren.
De rol van de Maan
Op 9 juli bevind de Maan zich op zijn maximale declinatie, wat betekent dat hij het verste van de evenaar van de Aarde was verwijderd. Dit creëert een excentrische zwaartekracht die de axiale schommeling van de Aarde enigszins verandert, wat leid tot een kleine maar meetbare toename van de rotatiesnelheid.
Die ongebruikelijk maanstand is de belangrijkste oorzaak van de verkorte dag. Er volgen nog twee standen met een hoge declinatie – op 22 juli en 5 augustus – die naar verwachting vergelijkbare effecten hebben.
Hoe weten we dat?
Wetenschappers gebruiken al sinds de jaren ’60 atoomklokken om de rotatie van de Aarde tot op de milliseconde te volgen. De wereldwijd gecoördineerde tijdregistratie begon in 1972.
Atoomklokken kunnen schommelingen van slechts enkele milliseconden in de lengte van een dag detecteren. Door de tijd op Aarde, bekend als Universal Time 1, te vergelijken met de International Atomic Time (TAI) kunnen wetenschappers precies bijhouden hoe sterk de rotatie van de planeet varieert.
Volgens de International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS) was 9 juli 2025 de kortste dag die ooit met deze moderne methoden is gemeten.
Kunnen we een seconde verliezen?
Ja, en dat zou een historische primeur zijn.
Wanneer de rotatie van de Aarde in de loop van de tijd vertraagt voegen wetenschappers een “schrikkelseconde” toe aan de Gecoördineerde Universele Tijd (UTC) om de burgerlijke tijd gelijk te trekken met de werkelijke rotatie van de Aarde. dit gebeurt meestal om de paar jaar. De laatste keer dat dit gebeurde as in 2016.
Schrikkelseconden werken als volgt: als de Aarde meer dan 0,9 seconde uit de pas loopt met de TAI, grijpt het IERS in om een seconde aan de klok toe te voegen, meestal op 30 juni of 31 december.
Maar nu de Aarde sneller draait staan we voor het tegenovergestelde probleem. Als deze trend zich voortzet zouden we binnenkort voor kunnen lopen op de atoomtijd, waarvoor een seconde verwijderd zou moeten worden.
Dit zou een negatieve schrikkelseconde worden genoemd en dat is nog nooit eerder gedaan.
Sommige wetenschappers voorspellen dat als de rotatie van de Aarde met nog een paar milliseconden per jaar blijft toenemen er rond 2029 een negatieve schrikkelseconde nodig zou kunnen zijn. Het exacte tijdstip hangt echter af van toekomstige metingen.
Eerste publicatie: 10 juli 2025
Bron: space.com & anderen
