Alshain – Bèta Aquilae
by admin2021-07-15
Bèta Aquilae – Alshain is de hoofdcomponent in een drievoudig stersysteem in de richting van het noordelijke sterrenbeeld Aquila – Arend. Met een schijnbare helderheid van magnitude 3,87 is het de 7de helderste ster in het sterrenbeeld. Alshain is ongeveer 44,7 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Het is de zwakste van de twee sterren die de heldere Altaïr begeleiden.
Stersysteem
Het Bèta Aquilae-systeem bestaat uit drie componenten. De hoofdcomponent is formeel bekend als Alshain en heeft de classificatie G9.5 IV. Dit duidt op een geëvolueerde gele subreus. De ster is door zijn waterstofvoorraad in zijn kern heen en bevindt zich niet meer op de hoofdreeks. De ster is op weg om een reus te worden.
De ster heeft een massa van 1,26 zonsmassa en een straal van 3,06 keer die van de Zon. Met een effectieve temperatuur van 5100 Kelvin bedraagt de lichtsterkte 5,6 keer die van de Zon. De rotatiesnelheid bedraagt 22,3 km/s en daarmee wordt iedere 5,09 dagen een omwenteling voltooid. De leeftijd van de ster wordt gechat op 9,6 tot 11,4 miljard jaar.
Met een massa die 26% groter is dan die van de Zon bracht Alshain slechts ongeveer 80% van de levensduur van de Zon op de hoofdreeks door. De ster laat ons de toekomst van de Zon zien over ongeveer 5 miljard jaar, wanneer onze ster de hoofdreeks verlaat.
Alshain is een vermoedelijke variabele ster. De helderheid van de ster varieert met ongeveer 5% van een magnitude.
De begeleider is een dubbellijnige spectroscopisch binair systeem met de stellaire aanduiding M2.5 V, wat duidt op een rode dwerg. De dubbelster is 13 boogseconden van de hoofdcomponent gescheiden en heeft een visuele helderheid van magnitude 12,0. De ster schijnt met slechts ongeveer 2,5% van de lichtsterkte van de Zon en heeft ongeveer een derde van de massa van de Zon. De fysieke scheiding tussen Bèta Aquilae A en B is ongeveer 175 Astronomische Eenheden.
Wetenswaardigheden
Alshain en de helderdere Altair en Tarazed vormen de Schacht van Aquila, een lijn van 5° die ook bekend staat als de familie van Aquila. De drie sterren markeren de kop of de nek van de Arend.
Alshain nadert ons met een radiale snelheid van -40,3 km/s.
De ster dient sinds 1943 als stabiel ankerpunt in het Morgan-Keenansysteem voor de spectrale classificatie van sterren. Het MK-systeem wordt gebruikt om sterren te classificeren op basis van het uiterlijk van hun spectra. Alshain is een van de verschillende gele subreuzen (samen met Muphrid in Boötes en Mu Herculis in Hercules) waarvan de spectra worden gebruikt om andere sterren te classificeren.
Hoewel de ster de aanduiding Bèta Aquilae heeft is Alshain slechts de 7de helderste ster in de Arend. De ster is duidelijk zwakker dan Tarazed – Gamma Aquilae, de andere ster die Altair flankeert.
In een Chinese legende worden Altaïr, Wega, Tarazed en Alshain geassocieerd met het verhaal van de koeherder Niu Lang en het weversmeisje Zhi Nu. Niu Lang en Zhi Nu (Altaïr en Wega) waren een stel dat verliefd werd maar hun relatie werd niet toegestaan en ze werden verbannen naar tegenovergestelde kanten van de grote rivier in de lucht, gesymboliseerd door de Melkweg. Ze konden elkaar slechts één keer per jaar ontmoeten wanneer eksters een brug over de rivier vormden. In het verhaal vertegenwoordigen Tarazed en Alshain hun kinderen. De legende gaat meer dan 2600 jaar terug en wordt geassocieerd met het Qixi-festival, een jaarlijks evenement dat de ontmoeting van het paar viert op de zevende dag van de zevende lunisolaire maand van de Chinese kalender.
Voor het Koori-volk van Victoria in het zuidoosten van Australië vertegenwoordigde Altaïr Bunjil, een wigstaartarend, terwijl Tarazed en Alshain zijn vrouwen vertegenwoordigden, twee zwarte zwanen.
Naamgeving
De naam Alshain komt van het Perzische Shahin wat “de slechtvalk” betekent. De naam is afkomstig van de Perzische naam van het sterrenbeeld. De naam werd op 21 augustus 2016 goedgekeurd door de Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie en heeft formeel alleen betrekking op Bèta Aquilae A.
Traditioneel was Bèta Aquilae ook bekend als Unuk al Ghyrab, de “nek van de kraai”. De naam werd door de 17de-eeuwse Egyptische astronoom Al Achsasi al Mouakket gebruikt in zijn Calendarium. De naam werd later naar het Latijn vertaald als Collum Corvi.
De Chinezen kenden Bèta Aquilae als 河鼓一 (Hé Gŭ yī), de Eerste Ster van de Riviertrommel. Het Chinese Riviertrommel-asterisme bestaat uit Alshain samen met Altaïr en Tarazed en vertegenwoordigt militaire trommels in de hemel. Het maakt deel uit van het Os-maanhuis, een van de noordelijke huizen van de Zwarte Schildpad.
In de Hindoe-astronomie vormde Alshain het 21ste nakshatra (maanhuis), genaamd Çravana (het Oor), samen met Altaïr en Alshain. Het asterisme werd geassocieerd met de Heilige Vijgenboom (Açvattha) en werd geregeerd door de god Vishnu. Het vertegenwoordigde de Drie Voetstappen die de god nam toen hij door de hemelen liep.
Locatie
Omdat Alshain Altaïr aan de sterrenhemel flankeert is de ster eenvoudig te vinden. Altaïr is de 12de helderste ster aan de sterrenhemel en is onderdeel van een opvallend asterisme, de Zomerdriehoek die de zomer op het noordelijk halfrond domineert. De ster vormt de Zomerdriehoek samen met Wega in de Lier, de 5de helderste ster aan de hemel, en Deneb in Zwaan, de 19de helderste ster. Deneb bevindt zich aan het topje van het Noorderkuis, een opvallend asterisme dat het lichaam van de hemelse Zwaan omlijnt. Wega bevindt zich naast het parallellogrampatroon dat de lier van Orpheus voorstelt en het sterrenbeeld Lyra zijn naam geeft. Altaïr is herkenbaar als de ster geflankeerd door twee andere relatief heldere sterren, Alshain en Tarazed. Alshain is de zwakste van de twee.
Sterrenbeeld
Alshain bevindt zich in het sterrenbeeld Aquila – Arend. Het sterrenbeeld wordt geassocieerd met de arend die de bliksemschichten van Zeus droeg maar ook met de arend die Ganymedes naar de berg Olympus bracht als daar als bekerdrager van de goden te dienen. Aquila is een van de klassieke Griekse sterrenbeelden die door Ptolemeus in de 2de eeuw na Christus in de Almagest werden beschreven.
De Arend is het 22ste grootste sterrenbeeld en beslaat een oppervlakte van 652 vierkante graden aan de noordelijke sterrenhemel. Het bevindt zich tussen Sagitta – Pijl en Delphinus – Dolfijn in het noorden, Aquarius – waterman in het oosten, Ophiuchus – Slangendrager in het westen en Sagittarius – Boogschutter in het zuiden. De helderste sterren, Altaïr, Okab, Theta Aquilae, Delta Aquilae en Lambda Aquilae omlijnen het lijf van de hemelse Arend die zich tegenover de Zwaan aan de sterrenhemel bevindt.
De Arend bevat verschillende interessante sterren. Dit zijn o.a. Altaïr, de 12de helderste ster aan de sterrenhemel, de oranje reus Epsilon Aquilae, de Cepheïde-variabele Eta Aquilae, de snel draaiende Zeta Aquilae – Okab en de koolstofster V Aquilae.
In het sterrenbeeld vinden we ook verschillende deepsky-objecten. Dit zijn de bolhoop NGC 6760, de open sterrenhopen NGC 6709, NGC 6749 en NGC 6755, de planetaire nevels NGC 6761, NGC 6741, NGC 6804, NGC 6778 en NGC 6781.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky-objecten in de Arend waar te nemen is de maand augustus als het sterrenbeeld ’s avonds hoog boven de horizon staat. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar van locaties tussen 90° en -75°.
De 10 helderste sterren in Aquila – Arend zijn Altair (Alpha Aql, mag. 0,76), Tarazed (Gamma Aql, mag. 2,71), Okab (Zeta Aql, mag. 2,98), Theta Aquilae (mag. 3,26), Delta Aquilae (mag. 3,37), Lambda Aquilae (mag. 3,43), Alshain (Bèta Aql, mag. 3,87), Eta Aquilae (mag. 3,87), Epsilon Aquilae (mag. 4,02), and 12 Aquilae (mag. 4,02).
Bèta Aquilae – Alshain
| Spectraalklasse | G9.5 IV |
| Variable type | Vermoedelijk |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 3,87 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 3,03 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 44,7 – 13,7 |
| Radiale snelheid (km/s) | -40,07 |
| Massa (zon=1) | 1,26 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 5,60 |
| Straal (zon=1) | 3,06 |
| Leeftijd (miljard jaar) | 9,6 – 11,4 |
| Rotatiesnelheid (km/s) | 22,3 |
| Rotatieperiode (dagen) | 5,09 |
| Sterrenbeeld | Aquila – Arend |
| Namen en aanduidingen | Alshain Bèta Aquilae 60 Aquilae HD 188512 |
Beta Aquilae B
| Spectraalklasse | M2.5 V |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 12,0 |
| Radiale snelheid (km/s) | -32,9 |
| Temperatuur (Kelvin) | 3800 |
| Namen en aanduidingen | Bèta Aquilae B HD 188512B |
Eerste publicatie: 23 augustus 2025
Bron: Wikipedia, star-facts & anderen
