Astronomen vinden potentiële dwergplaneet voorbij Pluto
Het verre object, Ammoniet gedoopt, werpt twijfels op over het bestaan van de onvindbare Planeet Negen.
Astronomen in Japan hebben een verafgelegen object gevonden dat ver voorbij Neptunus om de Zon draait. Dit wijst op een buitengewone gebeurtenis die plaatsvond tijdens de beginjaren van het zonnestelsel.
Astronomen gebruikten de Subaru-telescoop op Hawaï, om dit object te vinden. ze observeerden een klein object dat op een maximale afstand van 252 AE van de Zon draaide, waarbij één Astronomische Eenheden gelijk is aan de gemiddelde afstand tussen de Aarde en de Zon. Wetenschappers gaven het de formele aanduiding 2023 KQ14 en noemden het Ammoniet, naar een uitgestorven groep zeedieren – een knipoog naar zijn status als een extreem overblijfsel uit het vroege zonnestelsel.
Ter vergelijking: de gemiddelde afstand van Pluto tot de Zon is ongeveer 40 AE, dus 2023 KQ14 is redelijk ver weg. Op een afstand van 37,7 miljard kilometer doet licht dat door Ammoniet wordt weerkaatst er ongeveer 24 uur over om de Aarde te bereiken.
De ontdekking, afgelopen dinsdag in Nature Astronomy gepubliceerd, markeert de vierde detectie van een “Sednoïde”. Deze groep verre, trans-Neptuniaanse objecten heeft extreem langgerekte banen die zich uitstrekken tot voorbij de Kuipergordel. In tegenstelling tot andere objecten die voorbij Neptunus om de Zon draaien, zijn Sednoïden los van de reuzenplaneet, wat betekent dat ze niet worden beïnvloed door diens zwaartekracht. Astronomen vonden de eerste Sednoïde, Sedna genaamd, in 2003.
Astronomen ontdekten Ammoniet in 2023 voor het eerst via Subaru’s onderzoeksproject FOSSIL (Formation of the Outer Solar System: An Icy Legacy). Vervolgwaarnemingen in juli 2024 met de Canada-France-Hawaï-Telescope bevestigden de ontdekking en onthulden een baan van het object. Het werd ook opgemerkt op archiefbeelden uit 2021 en 2014 waardoor astronomen de baan ervan nauwkeuriger konden simuleren.
Met behulp van computersimulaties suggereren de onderzoekers achter de ontdekking dat Ammoniet al minstens 4,5 miljard jaar een stabiele baan heeft. Op zijn dichtste nadering tot de Zon bevindt het object zich op minder dan 66 AE van de ster. In tegenstelling tot zijn Sednoïden-tegenhangers volgt Ammoniet momenteel een andere baan. De simulaties gaven echter aan dat de banen van alle vier bekende Sednoïden ongeveer 4,2 miljard jaar geleden zeer vergelijkbaar waren. Dit roept vragen op over het bestaan van de theoretische Planeet Negen.
Sednoïden vormen een van de belangrijkste bewijzen voor de lang gekoesterde theorie dat een zware negende planeet voorbij Neptunus om de Zon draait. De groep kleine objecten volgt een vreemd uitgelijnde, langgerekte baan die niet kan worden verklaard op basis van de zwaartekracht van de bekende planeten in het zonnestelsel. Dit suggereert dat een negende, nog onontdekte planeet mogelijk aan de Sednoïden trekt.
“Het feit dat de huidige baan van Ammoniet niet overeenkomt met die van de andere drie Sednoïden verlaagt de waarschijnlijkheid van de Planeet-Negen-hypothese”, aldus Yukun Huang, onderzoeker bij het Nationaal Astronomisch Observatorium van Japan die de simulaties van de baan van Ammoniet uitvoerde, in een verklaring. “Het is mogelijk dat er ooit een planeet in het zonnestelsel heeft bestaan, maar later is uitgeworpen, wat de ongewone banen heeft veroorzaakt die we vandaag de dag zien.”
Ammoniet wordt geschat op een grootte van tussen de 220 en 380 kilometer. Hoewel klein, duidt de aanwezigheid ervan op iets veel groters. “Ammoniet werd gevonden in een gebied ver weg waar de zwaartekracht van Neptunus weinig invloed heeft. De aanwezigheid van objecten met langgerekte banen en grote periheliumafstanden in dit gebied impliceert dat er iets buitengewoons gebeurde tijdens de vorming van Ammoniet in de oudheid:, aldus Fumi Yoshida, planetoloog en medeauteur van het nieuwe onderzoek, in een verklaring. “Inzicht in de evolutie van de banen en de fysische eigenschappen van deze unieke, verre objecten is cruciaal om de volledige geschiedenis van het zonnestelsel te begrijpen.”
Artikel: Discovery and dynamics of a Sedna-like object with a perihelion of 66 au. Ying-Tung Chen, Patryk Sofia Lykawka, Yukun Huang, JJ Kavelaars, Wesley C. Fraser, Michele T. Bannister, Shiang-Yu Wang, Chan-Kao Chang, Matthew J. Lehner, Fumi Yoshida, Brett Gladman, Mike Alexandersen, Edward Ashton, Young-Jun Choi, A. Paula Granados Contreras, Takashi Ito, Youngmin JeongAhn, Jianghui Ji, Myung-Jin Kim, Samantha M. Lawler, Jian Li, Zhong-Yi Lin, Hong-Kyu Moon, Surhud More, …Ji-Lin Zhou
Eerste publicatie: 17 juli 2025
Bron: diverse persberichten
