Cebalrai- Beta Ophiuchi
Bèta Ophiuchi – Cebalrai – is een oranje reus op een afstand van 81,8 lichtjaar van de Aarde in de richting van het sterrenbeeld Ophiuchus. Met een schijnbare helderheid van magnitude 2,75 is het de 5de helderste ster in Ophiuchus.
Type ster
Cebalrai is een reuzenster van spectraalklasse K2 III. De ster heeft een massa van 1,13 zonsmassa en een straal van ongeveer 12,4 keer die van de Zon. Met een effectieve temperatuur van 4500 Kelvin bedraagt de lichtsterkte 63,4 keer die van de Zon. De leeftijd van Cebalrai wordt geschat op 3,8 miljard jaar.
Zoals veel andere K-type reuzen varieert de helderheid van Cebalrai enigszins. Er zijn fluctuaties gemeten van 0,02 magnitudes. De ster bevindt zich in de schijf van de Melkweg en volgt een baan met lage excentriciteit om het centrum heen die hem tot op 27.300 lichtjaar van het galactische centrum brengt. De grootste afstand bedraagt 30.900 lichtjaar. De baan brengt de ster tot op 620 lichtjaar boven of onder het galactische vlak.
Wetenswaardigheden
Een onderzoek dat in september 1991 werd gepubliceerd rapporteerde radiale variaties met een periode van 142,3 dagen en twee kortere periodes. De lange variatie kan het gevolg zijn van rotatiemodulatie van oppervlaktekenmerken, maar de aanwezigheid van een in een baan om de ster draaiende planeet kan ook niet worden uitgesloten. Het bestaan van Bèta Ophiuchi b is nooit bevestigd, als de planeet bestaat heeft deze een massa van één of meer Jupitermassa’s en draait hij op een afstand van 0,6 AE of meer om de ster.
Naamgeving
De naam Cebalrai komt van het Arabische kalb al-rā‘ī, wat “de herdershond” betekent. In de oude Arabische astronomie werd de helderdere Rasalhague gezien als een herder en Cebalrai als zijn hond. De naam werd historisch ook gespeld als Celbalrai, Cheleb en Kelb Alrai.
De naam Cebalrai werd op 21 augustus 2016 officieel toegekend door de Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie.
In de Chinese astronomie vormde Cebalrai, samen met de zwakkere Gamma Ophiuchi, een asterisme bekend als Official voor de Koninklijke Familie (宗正, Zōng Zhèng). Bèta Ophiuchi was bekend als de Eerste Ster van Official van de Koninklijke familie. Het asterisme maakte deel uit van het grotere Hemelse Marktomheining dat het rijk van de keizer vertegenwoordigde.
Locatie
Omdat Cebalrai onderdeel is van een opvallend sterpatroon is de ster gemakkelijk te vinden. De ster vormt een polygoon samen met Rasalhague, Sabik, Zeta Ophiuchi, Yed Prior en de zwakkere Kappa Ophiuchi. Rasalhague, de helderste ster in Ophiuchus bevindt zich halverwege Wega in Lier en Antares in Schorpioen. Cebalrai ligt in de noordoostelijke hoek van de polygoon, ten zuidoosten van Rasalhague.
Cebalrai kan gebruikt worden om een asterisme op te zoeken dat bekend staat als de Stier van Poniatowski, het overblijfsel van een sterrenbeeld met dezelfde naam. Het V-vormige asterisme bestaat uit de sterren 66, 67, 68, 70 en 73 Ophiuchi en kan gebruikt worden om de Ster van Barnard op te zoeken. Dit is de op drie na meest nabije ster tot de Zon.
De heldere open sterrenhoop IC 4665 (Melotte 179, Collinder 349) bevindt zich in hetzelfde beeldveld als Cebalrai op ongeveer 1° ten noordoosten van de ster. Met een schijnbare helderheid van magnitude 4,2 is de sterrenhoop al zichtbaar in een verrekijker of kleine telescoop. IC 4665 is ongeveer 1400 lichtjaar van ons verwijderd.
Sterrenbeeld
Cebalrai bevindt zich in het sterrenbeeld Ophiuchus. De hemelse Slangendrager is een van de Griekse sterrenbeelden die door Claudius Ptolemeus in de 2de eeuw na Christus in zijn Almagest is opgenomen. Het sterrenbeeld wordt geassocieerd met de genezer Asclepius en de god Apollo.
Ophiuchus beslaat een oppervlakte van 948 vierkante graden aan de sterrenhemel. Het wordt afgebeeld als een man die een slang vasthoudt en het verdeeld het sterrenbeeld Serpens – Slang in twee delen, Serpens Caput (kop van de slang) en Serpens Cauda (staart van de slang). Als een van de 15 equatoriale sterrenbeelden kan Ophiuchus van overal ter wereld worden gezien.
Ophiuchus herbergt vele opmerkelijke sterren. De helderste ster van het sterrenbeeld is Rasalhague – Alpha Ophiuchi, dit is een witte subreus met een helderheid van magnitude 2,07 die 48,6 lichtjaar van de Aarde is verwijderd. Ophiuchus is ook d thuisbasis van Zeta Ophiuchi, de meest nabije O-type ster, het dubbelstersysteem Sabik – Eta Ophiuchi, de nabijgelegen rode dwerg Wolf 1061 die 3 bevestigde exoplaneten heeft, de terugkerende nova RS Ophiuchi en de hete meervoudige blauwe ster Rho Ophiuchi die is omringd door de Rho Ophiuchi Moleculaire Wolk. Ook de ster van Barnard treffen we aan in Ophiuchus.
Ophiuchus bevat verschillende heldere bolhopen, waaronder Messier 9, Messier 10, Messier 12, Messier 14, Messier 19, Messier 62 en Messier 107. Ook de open sterrenhopen IC 4665 vlakbij Cebalrai en NGC 6633 nabij de grens met Serpens en NGC 6240 vinden we in de Slangendrager.
In de Slangendrager bevindt zich ook Kepler’s Supernova, het restant van een supernova die in 1604 afging.
De beste tijd van het jaar om de sterren een deepsky-objecten in Ophiuchus waar te nemen is de maand juni als het sterrenbeeld ’s avonds hoger boven de horizon klimt. Het hele sterrenbeeld is zichtbaar tussen 80° en 80°.
De 10 helderste sterren in Ophiuchus zijn Rasalhague (Alpha Oph, mag. 2,07), Sabik (Eta Oph, mag. 2,43), Zeta Ophiuchi (mag. 2,57), Yed Prior (Delta Oph, mag. 2,75), Cebalrai (Beta Oph, mag. 2,75), Kappa Ophiuchi (mag. 3,20), Yed Posterior (Epsilon Ophiuchi, mag. 3,22), Theta Ophiuchi (mag. 3,26), Nu Ophiuchi (mag. 3,33)en 72 Ophiuchi (mag. 3,73).
Bèta Ophiuchi – Cebalrai
| Spectraalklasse | K2 III |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 2,75 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 0,77 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 81,8 – 25,1 |
| Radiale snelheid (km/s) | -12,12 |
| Massa (zon=1) | 1,13 |
| Straal (zon=1) | 12,42 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 63,4 |
| Temperatuur (Kelvin) | 4500 |
| Leeftijd (miljard jaar) | 3,82 |
| Sterrenbeeld | Ophiuchus – Slangendrager |
| Namen en aanduidingen | Cebalrai Bèta Ophiuchi 60 Ophiuchi HD 161096 |
Eerste publicatie: 10 juli 2025
Bron: Wikipedia, star-facts & vele anderen
