Athebyne – Eta Draconis
Eta Draconis – Athebyne – is de hoofdcomponent in een dubbelstersysteem in het sterrenbeeld Draco – Draak. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 2,73 en het is, na Eltanin, de helderste ster in de Draak. Eta Draconis is een ster van spectraalklasse G en is ongeveer 92,1 lichtjaar van ons verwijderd.
Stersysteem
Eta Draconis is een dubbelstersysteem bestaande uit Eta Draconis A – Athebyne – en de dwergster Eta Draconis B.
Athebyne is de hoofdcomponent. Dit is een gele reus van spectraalklasse G8 III. De ster heeft een massa van 2,55 zonsmassa en een straal van 11 keer die van de Zon. Eta Draconis heeft een oppervlaktetemperatuur van 5000 Kelvin en een lichtsterkte van 60 keer die van de Zon. De leeftijd van de ster wordt geschat op ongeveer 550 miljoen jaar.
Ondanks dat het nog een jonge ster is heeft Athebyne zijn voorraad waterstof al verbruikt en is de ster weg geëvolueerd van de hoofdreeks.

Eta Draconis B is slechts 5,1 boogseconden gescheiden van de hoofdcomponent. Het is een hoofdreeksster van spectraalklasse K (oranje dwerg) met een schijnbare helderheid van magnitude 8,8.
De twee componenten van het Eta Draconis-systeem zijn minstens 140 Astronomische Eenheden van elkaar gescheiden en draaien met een periode van minstens 1000 jaar om een gemeenschappelijk zwaartepunt.
Wetenswaardigheden
In 2011 werden de Eta Draconiden ontdekt, deze meteorenzwerm bevindt zich vlak naast Athebyne. In februari 2011 was er een uitbarsting toen er 6 meteoren met een gezamenlijke radiant werden waargenomen. Het is geen jaarlijkse meteorenzwerm zoals de Draconiden die hun maximum in oktober hebben.
In de Arabische astronomie waren Eta en Zeta Draconis – Athebyne en Aldhibah – twee wolven (of hyena’s) die achter het veulen van de kameel zaten. Dit veulen werd door de Moederkamelen beschermd. De Moederkamelen bestaat uit dezelfde sterren die de kop van de Draak vormen: Eltanin, Rastaban, Grumium en Kuma) en het veulen is de ster HD 16193 – Alruba. Dit is een zwakke ster in het centrum van het Moederkamelen-asterisme. De ster Mu Draconis – Alrakis stelt ook een kameel voor die rent om bij de kudden te komen. De naam Alruba komt van het Arabische woord voor “het veulen” en Aldhibah komt af van het Arabische “al-dhi’b”, wat de “wolf” of de “hyena” betekent.
mother camels asterism. The Two Wolves and the Mother Camels, image: Wikisky
Naamgeving
De naam Athebyne komt van het Arabische al-dhiʼbayn, wat “de (twee) wolven” betekent. Historisch werd de naam ook geschreven als Aldibain.
Op 5 september 2017 werd de naam officieel erkend door de Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie. De naam is formeel alleen van toepassing op Eta Draconis A maar wordt meestal voor het hele stersysteem gebruikt.
In de Chinese astronomie was Eta Draconis bekend als 紫微左垣三 (Zǐ Wēi Zuǒ Yuán sān), de Derde Ster van de Linker Muur van de Paarse Verboden Omheining. De ster vertegenwoordigt de Tweede Premier (Shàozǎi, 少宰). Het Linker Muur asterisme bestaat uit de sterren Athebyne met Edasich (ι Draconis), Theta Draconis, Aldhibah (ζ Draconis), Upsilon Draconis, 73 Draconis, Pi Draconis, Errai (γ Cephei) en 23 Cassiopeiae. Het grotere Paarse Verboden Omheining (紫微垣 Zǐ Wēi Yuán) vertegenwoordigde het keizerlijke paleis.
Locatie
Het is niet zo heel erg lastig om Eta Draconis te vinden. De ster is relatief helder en bevindt zich tussen twee heldere asterismes in; de Kleine Beer en de Kop van de Draak. Deze sterpatronen zijn niet heel erg opvallend maar kunnen worden gevonden aan de hand van de sterren van de Steelpan van de Grote Beer en het Noorderkruis in Zwaan – Cygnus.
Eta Draconis bevindt zich op de denkbeeldige lijn die zijn uitstrekt van de buitenste steren van de pan van de Kleine Beer. Deze sterren, Kochab en Pherkad staan bekend als de Bewakers van de Pool want ze draaien altijd om Polaris heen.

Hoewel Polaris, Kochab en Pherkad redelijk helder zijn, zijn de vier middelste sterren van de Kleine Beer zwakker en niet zo gemakkelijk te onderscheiden. Om Athebyne te lokaliseren heb je echter alleen Kochab en Pherkad nodig en niet de hele Kleine Beer. De Bewakers van de Pool bevinden zich ongeveer evenwijdig aan Mizar en Alioth in de helderdere en grotere Steelpan.
Athebyne maakt deel uit van een gebogen lijn van sterren die het lichaam en de staart van de Draak vormen. De lijn begint bij Grumium – Xi Draconis in de kop van de Draak en gaat verder met Altais – Delta Draconis, Epsilon Draconis, Chi Draconis, Aldhibah – Zeta Draconis, Athebyne – Eta Draconis, Kuma – Nu Draconis, Edasich – Iota Draconis, Thuban – Alpha Draconis, Kappa Draconis en Lambda Draconis.
Athebyne kan ook worden gebruikt om verschillende sterrenstelsels in De Draak te vinden. het elliptische of lensvormige sterrenstelsel NGC 6223 heeft een visuele helderheid van magnitude 11,7 en is onder goede omstandigheden in telescopen met een opening van 20 cm of meer te vinden.
Naast de oranje reus Edasich – Iota Draconis in de richting van Athebyne bevindt zich de Draco Groep bestaande uit de spiraalstelsels NGC 5981 en NGC 5985 en het elliptische sterrenstelsel NGC 5982. NGC 5982 is het centrale stelsel van de NGC 5982-groep. Het bevindt zich op een afstand van ongeveer 123 miljoen lichtjaar van de Aarde.
In de buurt van de ster HD 141653 van magnitude 5,19 bevindt zich het spiraalstelsel NGC 6015 dat zichtbaar is in telescopen met een opening van 15 cm of meer.
Athebyne en HD 141653 kunnen worden gebruikt om een telescopisch asterisme te vinden met de naam Ring der Nibelungen – Ferrero 27. Het asterisme bevindt zich 1,3° oostwaarts van HD 141653 en slechts 47 boogminuten oostnoordoost van het sterrenstelsel NGC 6015.
Sterrenbeeld
Voor bewoners op het noordelijk halfrond is het sterrenbeeld circumpolair en dat betekent dat de Draak het gehele jaardoor waarneembaar is. Op het zuidelijk halfrond bevindt de Draak zich dicht bij de noordelijke horizon en is vanuit locaties verder van de evenaar niet zichtbaar.
Draco is het 8ste grootste van de 88 sterrenbeelden. De Draak beslaat een oppervlakte van 1083 vierkante graden maar ondanks zijn grootte is het geen opvallend sterrenbeeld. De oranje reus Eltanin – Gamma Draconis – is met een schijnbare helderheid van magnitude 2,24 de helderste ster van het sterrenbeeld.

De hemelse Draak is een van de 48 klassieke sterrenbeelden die de Grieks-Romeinse astronoom Claudius Ptolemeus in de 2de eeuw na Christus in zijn Almagest beschreef. In de Griekse mythologie wordt het sterrenbeeld geassocieerd met de draak Ladon die de tuinen van de Hesperiden bewaakte en die door Heracles werd verslagen. Hera plaatste de draak aan de sterrenhemel. Het sterrenbeeld Hercules wordt vaak afgebeeld staande met één voet op de kop van de Draak.
Ander noemenswaardige sterren in de Draak zijn de gele superreus Rastaban – Bèta Draconis, de gele reuzen Athebyne – Eta Draconis en Omicron Draconis, de blauwe reus Kappa Draconis, de oranje reus Edasich – Iota Draconis en de witte subreus Thuban – Alpha Draconis. Alpha, Kappa en Iota Draconis behoren tot een exclusieve groep sterren die tijdens de precessie van de aardas de Poolster zijn.
Draco – Draak heeft ook verschillende interessante deep sky objecten. Dit zijn o.a. de planetaire nevel NGC 6543 – de Kattenoognevel, het spiraalstelsel Messier 102, de cluster van sterrenstelsels Abell 2218, het Kikkervisstelsel – Arp 188 en de Draco Dwerg, een dwergsterrenstelsel dat een satelliet is van ons eigen sterrenstelsel.
De beste tijd om de sterren en deep sky objecten in Draak te bekijken is gedurende de maand juli als het sterrenbeeld ’s avonds hoger boven de horizon klimt. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar vanaf locaties ten noorden van -15°.
De 10 helderste sterren in Draco – Draak zijn Eltanin (Gamma Dra, mag. 2,23), Athebyne (Eta Dra, mag. 2,73), Rastaban (Bèta Dra, mag. 2,79), Altais (Delta Dra, mag. 3,07), Aldhibah (Zeta Dra, mag. 3,17), Edasich (Iota Dra, mag. 3,29), Chi Draconis (mag. 3,57), Thuban (Alpha Dra, mag. 3,64), Grumium (Xi Dra, mag. 3,75), en Giausar (Lambda Dra, mag. 3,85).
Eta Draconis – Athebyne
Spectraalklasse | G8 III of G8 IIIab |
Schijnbare helderheid (magnitude) | 2,73 |
Absolute helderheid (magnitude) | 0,58 |
Afstand (lichtjaar – parsec) | 92,1 – 28,2 |
Radiale snelheid (km/s) | -14,3 |
Massa (zon=1) | 2,55 |
Lichtsterkte (zon=1) | 60 |
Straal (zon=1) | 11 |
Temperatuur (Kelvin) | 5000 |
Sterrenbeeld | Draco – Draak |
Namen en aanduidingen | Athebyne Eta Draconis 14 Draconis HD 148387 |
Eerste publicatie: 31 juli 2024