De begeleider van Betelgeuze blijft de astronomische regels overtreden
We hebben nog meer nieuws over Betelbuddy. De kleine metgezel van Betelgeuze blijkt een vreemde eend in de bijt te zijn.
Een paar maanden geleden bevestigden astronomen officieel het bestaan van “Betelbuddy”, de langverwachte begeleidende ster van Betelgeuze. Sindsdien hebben onderzoekers hard gewerkt aan de karakterisering van Betelbuddy, waarbij ze ontdekten dat de ster met elke waarneming verder afdwaalt van de aanvankelijke verwachtingen.
Een recent onderzoek gepubliceerd in The Astrophysical Journal presenteert een grondige analyse van Betelbuddy met behulp van gegevens verzameld door de Chandra röntgentelescoop van de NASA en de Hubble Space Telescope. In de diepste röntgenwaarnemingen van Betelgeuze tot nu toe ontdekten onderzoekers dat Betelbuddy hoogstwaarschijnlijk een jong stellair object is (YSO = Young Stellar Object), ongeveer zo groot als de Zon.
Dit bevestigt een aparte, eerdere studie die de opvallende jeugd van Betelbuddy voorspelde in vergelijking met Betelgeuze, een rode superreus die het einde van zijn stellaire leven nadert. Tegelijkertijd ondermijnen de bevindingen verschillende aannames die astronomen hadden gedaan over de aard van Betelbuddy’s stellaire samenstelling.
Wacht even, Betelbuddy!
Het project was een race tegen de klok, beschrijven de onderzoekers in een verklaring, omdat het erin slaagde Betelbuddy net op tijd te vangen voordat deze de komende twee jaar achter zijn begeleider verdween.
De Gemini North Telescope op Hawaï legde een zwakke opname van Betelbuddy vast, wat op zich al een wonderbaarlijke prestatie was, aangezien het helderheidsverschil tussen Betelgeuze en deze kleine begeleider enorm groot is.
Om dit in perspectief te plaatsen: Betelgeuze is ongeveer 700 keer groter dan onze Zon en duizenden keren helderder. Daarom overwoog het team andere methoden om de kleine ster te onderzoeken: röntgenbeeldvorming en UV-spectroscopie. Dat Chandra en Hubble hun voorstellen om dezelfde gebeurtenis te bekijken accepteerden getuigt van de opwinding van de astrofysische gemeenschap over Betelbuddy, aldus de onder zoekers.
Het blijkt dat er nog nooit een goede waarneming is geweest waarbij Betelbuddy niet echter Betelgeuze zat. Het feit dat we nu kunnen bevestigen en dat er iets is, laat zien hoe ver onze wetenschap is gekomen.
Een vreemd stellair paar
Zodra de gegevens het bestaan van Betelbuddy ondersteunden, begonnen astronomen zich af te vragen wat voor soort ster het geweest zou kunnen zijn. De meest “standaard” verklaring zou zijn dat Betelbuddy, gezien zijn kleine formaat en de leeftijd van Betelgeuze, een compacte neutronenster of witte dwerg was.
En dat zijn, aldus de onderzoekers, heel erg verschillende objecten. Als het een van die objecten was, zou dat wijzen op een heel andere evolutionaire geschiedenis van het systeem.
Maar zoals het heelal het wil, bleek dat Betelbuddy geen van beide was. De kleine metgezel vertoonde geen bewijs van accretie, een kenmerk van neutronensterren of witte dwergen. De röntgengegevens wijzen er sterk op dat Betelbuddy een jong stellair object is. Op dit moment is het moeilijk om “sterke beperkingen op te leggen aan de massa:, aldus de onderzoekers, hoewel de nieuwe bevindingen nog steeds overeenkomen met het massabereik dat werd voorspeld door het team dat Betelbuddy in juli rechtstreeks in beeld bracht.
Kortom, betelbuddy is een stuk kleiner dan Betelgeuze. Dit zet de conventionele gedachte dat dubbelsterparen over het algemeen qua massa op elkaar lijken, op losse schroeven. Als de waarnemingen kloppen is Betelgeuze ergens tussen de 15 en 18 keer zwaarder dan Betelbuddy en dat is een “verbijsterende” verhouding, aldus de onderzoekers.
Dit opent een nieuw regime van dubbelsterren met extreme massaverhoudingen, wat betekent dat het de aanwezigheid van een geheel nieuwe klasse dubbelsterren met enorm uiteenlopende massa’s aangeeft. “Het is een gebied dat nog niet veel is verkend, omdat het zo moeilijk is om ze te vinden of zelfs maar te identificeren, zoals we met Betelgeuze konden doen.”
Volgens de onderzoekers zal Betelbuddy waarschijnlijk pas over twee jaar binnen het detectiebereik verschijnen. Maar wanneer de kleine ster in november 2027 terugkeert zullen astronomen klaar zijn om meer te weten te komen.
Eerste publicatie: 27 oktober 2025
Bron: diverse bronnen
Naschrift Kuuke:
In de diverse persberichten en in het originele artikel wordt de begeleider van Betelgeuze Betelbuddy genoemd, naar de bijnaam die de ster kreeg ten tijde van zijn ontdekking.
Op 22 september 2025 heeft de Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie de ster de officiële naam Siwarha gegeven. De naam Betelgeuze betekent “Hand van de Reus”, waarbij “Elgeuze” een historische Arabische naam is voor het sterrenbeeld Orion en een vrouwelijke naam in een oude Arabische legende. Aangezien α Ori B rond de hand van de reus draait, stellen we voor dat de begeleidende ster سوارها (Siwarha) of “Haar Armband” wordt genoemd.
