De meteorenzwerm der Perseïden in 2025
De Perseïden is een meteorenzwerm die jaarlijks tussen 23 juli en 20 augustus actief is. De Meteorenzwerm is geassocieerd met de komeet Swift-Tuttle. De Perseïden hebben jaarlijks op 12-13 augustus hun maximum. In katholieke landen worden de Perseïden ook wel “de tranen van Laurentius” genoemd vanwege de naamdag van de martelaar op 10 augustus.
In 2025
In 2025 bereiken de Perseïden op woensdag 13 augustus omstreeks 3 uur hun maximum. Wanneer de radiant in het zenit zou staan dan zouden er gemiddeld ongeveer 85 meteoren per uur zichtbaar zijn. Rond 07:30 uur staat de radiant op zijn hoogste punt aan de hemel. Het beste moment om Perseïden waar te nemen is op 13 augustus omstreeks 04:45 uur. De radiant staat dan ongeveer 70° boven de horizon. We hebben dit jaar flink last van de voor 85% verlichte Maan. Vermoedelijk zullen we slechts 10-15 meteoren per uur kunnen zien. De Zon komt om 06:20 uur op terwijl het al om 05:45 uur gaat schemer
In deze tijd zijn er nog andere meteorenzwermen actief. De Zuidelijke Delta Aquariden zijn actief van midden juli tot eind augustus. De radiant van deze zwakke meteorenzwerm bevindt zich in de buurt van Delta Aquarii – Skat in het sterrenbeeld Aquarius – Waterman.
De Alpha Capricorniden zijn actief van begin juli tot midden augustus. De radiant bevindt zich in de richting van het sterrenbeeld Capricornus – Steenbok. Deze meteorenzwerm produceert weinig meteoren maar is bekend vanwege zijn langzaam bewegende vuurballen.
De Kappa Cygniden hebben hun maximum rond 13 augustus maar deze zwerm is maar eens in de 7 jaar actief.
De Perseïden zijn een van de snelste meteorenzwermen. De meteoren van de Perseïden halen snelheden van 60 kilometer per seconde.
De naam van de meteorenzwerm is gedeeltelijk afgeleid van het Griekse Περσείδες (Perseides) of Περσείδαι (Perseidai), een term uit de Griekse mythologie die “de zonen van Perseus” betekent. De meteorenzwerm wordt geassocieerd met Perseus omdat de radiant, het punt aan de hemel waaruit alle meteoren lijken te komen, zich in de richting van het sterrenbeeld Perseus bevindt.
De radiant vormt slechts een toevallige uitlijning met het sterrenbeeld, aan gezien de sterren van Perseus zich lichtjaren van de Aarde verwijderd zijn terwijl de meteoren zich slechts ongeveer 100 kilometer boven het aardoppervlak bevinden.
De meteorenzwerm der Perseïden wordt veroorzaakt door de komeet Swift-Tuttle, formeel 109P/Swift-Tuttle geheten.
Elk jaar doorkruist onze planeet het baanpad van de komeet en passeert een spoor van puin waardoor stukjes en beetjes van de komeet in de bovenste atmosfeer van de Aarde komen.
Zoals alle meteorenzwermen zijn de Perseïden een piek in het aantal meteoren, het ijzige puin en kleine rotsen die door kometen langs hun banen worden afgeworpen. Deze meteoroïden reizen met meer dan 150.000 kilometer per uur en laten lichtstrepen na terwijl ze in de atmosfeer verdampen en verbranden. De meteoren die op de een of andere manier niet worden vernietigd vallen op de grond en worden meteorieten genoemd.
Radiant
Hoewel meteoren overal aan de nachtelijke hemel zijn te zijn lijken ze allemaal afkomstig te zijn uit hetzelfde gebied aan de hemel, namelijk het sterrenbeeld Perseus.
De radiant van de Perseïden lig tin de buurt van de ster HD 19557. Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 7,57 en bevindt zich in het sterrenbeeld Cassiopeia. De dichtstbijzijnde heldere ster Eta Persei – Miram. Miram kan worden gevonden met behulp van de heldere sterren van de W van Cassiopeia. Een lijn getrokken van gamma Cassiopeiae, de centrale ster in de W, door Delta Cassiopeiae – Ruchbah, wijst in de richting van Miram. De superreus heeft een visuele helderheid van magnitude 3,79 en is zichtbaar in niet al te lichtvervuilde gebieden.
Op zomeravonden is het sterrenbeeld Perseus hoog aan de noordoostelijke hemel is te vinden. Het sterrenbeeld beweegt zich in de loop van de nacht westwaarts.
Miram is onderdeel van een asterisme dat bekend staat als het Segment van Perseus, gevormd door een gebogen lijn van sterren tussen de W van Cassiopeia en de Zeshoek van Auriga. De Zeshoek van Auriga bestaat uit Capella en andere sterren van Auriga – Voerman samen met Elnath van het naburige sterrenbeeld Taurus – Stier.
De Perseïden bereiken meestal op 13 augustus hun maximum maar een relatief jong stoffilament in het spoor van Swift-Tuttle dat in 1865 werd getrokken, kan de dag ervoor, op 12 augustus al een vroege piek opleveren.
De Perseïden zijn vanaf half juli te zien, met een piek in activiteit tussen 9 en 14 augustus, wanneer er 60 of meer meteroren per uur zichtbaar kunnen zijn. De grootste meteorenval is te zien in de uren voor zonsopkomst. De meeste meteoren verdwijnen op hoogtes boven de 80 kilometer.
De Perseïden zijn voornamelijk op zichtbaar op noordelijke breedtegraden en dat komt door de baan van de komeet, maar er zijn overal aan de sterrenhemel Perseïden te zien. Omdat de radiant in Perseus nauwelijks of nooit boven de horizon komt vanaf locaties ten zuiden van de zuidelijke tropische breedtegraden, zien waarnemers op het zuidelijk halfrond aanzienlijk minder meteoren dan die op het noordelijk halfrond.
De Perseïden zijn het beste te zien vanaf donkere locaties, weg van stadslicht. De meteoren zijn het beste te zien tussen het sterrenbeeld Perseus en het zenit, het punt aan de hemel recht boven je hoofd. Het is echter niet nodig om te weten waar Perseus zicht bevindt want de meteoren verschijnen overal aan de hemel.
De Perseïden zijn het best te zien als de lucht het donkerst is. Dit hangt af van de maanfase, maar meteorenzwermen zijn over het algemeen het beste te zien in de uren vlak voor zonsopkomst. De beste tijd om de Perseïden te zien is tussen 2 en 4 uur ’s nachts, wanneer de Aarde naar de zwerm kiezelstenen kijkt. He tis echter mogelijk om de Perseïden al om 22.00 uur te zien. Om foto’s van de meteoren te maken moet de ISO (=lichtgevoeligheid) van de camera op een hoog getal worden ingesteld, met zeer lange belichtingstijden (minimaal 30 seconden).
De exacte dagen, meteorenfrequentie en intensiteit van d epiek van de Perseïden zijn soms lastig te voorspellen omdat ze van jaar tot jaar veranderen. Soms zijn er meer heldere, grote meteoren en op andere momenten zijn er meer kleinere. Dit gebeurt als gevolg van een onregelmatige massaverdeling in het spoor van de meteorenzwerm.
De Perseïden staan bekend om hun vuurballen, grotere lichtflitsen en kleuren die afkomstig zijn van grotere stukken komeetpuin. De vuurballen kunnen langer zichtbaar zijn dan gewone meteoren. Ze zijn ook meestal helderder, met magnitudes die meer dan -3 bereiken.
De Zenit Hourly Rate (ZHR) van de Perseïden (het aantal meteoren dat per uur zichtbaar is op het hoogtepint als de radiant zich in het zenit bevindt) verschilt van jaar tot jaar. In 1863 waren het tussen de 109 en 215 meteoren per uur. In 1993 waren het maar liefst 200 – 500 meteoren per uur. In 1994 en 2004 overschreed de ZHR ook de 200. In 2005, 2007, 2011, 2014, 2018 en 2019 was het minder dan 100.
In 2028 voorspellen astronomen een potentiële Perseïden meteorenstorm. Meteorenstormen produceren doorgaans meer dan 1000 meteoren tijdens het maximum. De Leoniden meteorenstormen in 1999, 2002 en 2002 produceerden tot 3000 meteoren per uur.
Perseïden kunnen vanaf ongeveer 23 juli worden waargenomen, wanneer er ongeveer elk uur een Perseïde is te zien. In de daaropvolgende weken neemt de intensiteit toe en kunnen er begin augustus ongeveer 5 meteoren per uur worden gezien. Op 12 of 13 augustus kunnen waarnemers tussen de 50 en 80 Perseïden per uur zien en zodra de piekperiode voorbij is daalt de snelheid tot ongeveer 10 per uur op 15 augustus en weer tot slechts één per uur op 22 augustus.
Wetenswaardigheden
De belangrijkste radiant van de Perseïden bevindt zich in de richting van de ster Eta Persei. Andere grote radianten bevinden zich in de buurt van Chi en Gamma Persei en kleinere in de buurt van Alpha en Bèta Persei (Mirfak en Algol).
In de Griekse mythologie worden de Perseïden geassocieerd met het sterrenbeeld Perseus. Het zou de tijd herdenken dat Zeus, de vader van Perseus, Danaë, de moeder van Perseus, bezocht in de vorm van een gouden regen.
De Perseïden werden voor het eerst gedocumenteerd in Chinese annalen waarin wordt vermeld dat “meer dan 100 meteoren daar ’s ochtends heen vlogen” in het jaar 36 na Christus. De meteorenzwerm wordt genoemd in een aantal verslagen in China, Japan en Korea tussen de 8ste en de 11de eeuw maar er zijn niet veel verwijzingen tussen de 12de en de 19de eeuw.
De Belgische astronoom en wiskundige Adolphe Quetelet wordt geprezen voor het herkennen van de jaarlijkse verschijning van de Perseïden. In 1935 meldde Quetelet dat er in augustus een meteorenregen plaatsvond, de afkomstig leek te zijn uit het sterrenbeeld Perseus.
De komeet Swift-Tuttle, het moederlichaam van de Perseïden, werd in 1862 onafhankelijk van elkaar ontdekt door twee Amerikaanse astronomen, Lewis Swift en Horace Tuttle. Swift zag de komeet op 16 juli en Tuttle op 19 juli. Destijds was de komeet zo helder als Polaris (magnitude 1,99), de 48ste helderste ster aan de hemel.
Oudere Chinese gegevens suggereren dat Swift-Tuttle in 188 na Christus een magnitude van 0,1 bereikte waarmee de komeet helderder was dan Rigel, de 7de helderste ster. De komeet was vermoedelijk ook in de jaren 69 en voor Christus en 322 voor Christus zichtbaar.
Swift-Tuttle is vrij groot, met een kern van 26 kilometer in doorsnede, meer dan twee keer zo groot als het object waarvan men denkt dat het de ondergang van de dinosauriërs heeft veroorzaakt. De grootte van de komeet en de grootte van de meteoroïden die hij achterlaat zijn de reden waarom we tijdens het maximum zoveel vuurballen zien.
In 1865 was het de Italiaanse astronoom en wetenschapshistoricus Giovanni Schiaperelli die een connectie legde tussen Swift-Tuttle en de Perseïden. Schiaperelli realiseerde zich dat de komeet verantwoordelijk was voor de meteorenzwerm. Dit was de eerste keer dat een meteorenzwerm positief werd geassocieerd met een komeet.
Swift-Tuttle volgt een excentrische baan, een baan die de komeet binnen de baan van de Aarde brengt wanneer hij het dichtst bij de Zon komt en ver buiten de baan van Pluto wanneer hij het verst van de Zon is verwijderd.
De komeet graait met een periode van ongeveer 133 jaar om de Zon. Wanneer hij door het binnenste zonnestelsel gaat wordt Swift-Tuttle opgewarmd door de Zon en daardoor laat hij vers puin achter in zijn baan.
Swift-Tuttle bereikte voor het laatst zijn perihelium in december 1992. In juli 2126 zal dit opnieuw gebeuren. In 1992 was de komeet nog te zwak maar in 2126 is hij mogelijk met het blote oog zichtbaar.
De Perseïden
| Moederlichaam | Komeet Swift- Tuttle – 109P/Swift-Tuttle |
| Radiant | Sterrenbeeld Perseus |
| Eerste registratie | 36 na Christus |
| Periode | 23 juli – 20 augustus |
| Maximum | 12/13 augustus |
| Snelheid (km/s) | 60 |
| Zenithal Hourly Rate (ZHR) | 100 |
Eerste publicatie: 10 augustus 2024
Bron: Wikipdia/NASA/ EarthSkey/ Sky & Telescope & vele anderen
