ExoMars legt donkere strepen vast op de hellingen van Mars
Strepen die ontstaan op de hellingen op Mars zijn een veelvoorkomend verschijnsel. Deze donkere, seizoensgebonden strepen zijn ofwel het gevolg van het ontdooien van zout water door ijsvorming op de hellingen, ofwel van de verplaatsing van droog zand. Hoewel de exacte oorzaak onbekend blijft, blijft nieuw onderzoek aanwijzingen opleveren over dit schilderachtige fenomeen.
Een voorbeeld is de ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) van de ESA die onlangs beelden maakte van strepen die ontstonden door een stoflawine op de hellingen van Apollinaris Mons in de nacht van Kerstmis 2023.
De opname werd gemaakt met het Colour and Stereo Surface Imaging System (CaSSIS) van de TGO en toont een vage clustering van inslagkraters en de donker strepen aan de onderkant van de helling. Deze strepen waren het onderwerp van een artikel met de titel “Dust, sand and wind drive slope streaks on Mars” dat onlangs werd gepubliceerd in het tijdschrift “Nature Communications”.
Volgens auteur Valentin Tertius Bickel, postdoctoraal onderzoeker aan het Center for Space and Habitability van de Universiteit van Bern in Zwitserland, heeft recent geostatisch bewijs aangetoond dat donkere strepen kunnen worden veroorzaakt door “droge”, niet-seizoensgebonden factoren. Hij stelt dat directe, kwantitatieve metingen van de snelheid waarmee donkere strepen worden gevormd en de frequentie waarmee ze optreden als gevolg van specifieke factoren momenteel ontbreken. Hij onderzocht daarom de streep die door de TGO is vastgelegd, waarvan wetenschappers hebben vastgesteld dat deze is veroorzaakt door meteorietinslagen tussen 2013 en 2017.
Dr. Bickel maakte gebruik van machine learning om meer dan twee miljoen strepen te analyseren die tussen 2006 en 2024 door de Mars Reconnaissance Orbiter van de NASA werden vastgelegd en die waarschijnlijk verband hielden met droge, niet-seizoensgebonden factoren, waaronder meteoroïde-inslagen, Marsbevingen en winden. Op basis hiervan kon hij een “streak census” ontwikkelen die aantoonde dat de meeste van deze kenmerken zich in de negentien jaar in vijf verschillende hotspots voordeden. Hij stelde verder vast dat ongeveer 0,1% van de jaarlijks gevormde populatie direct kon worden toegeschreven aan gebeurtenissen zoals meteoroïde-inslagen en Marsbevingen.
“Stof-, wind- en zanddynamiek lijken de belangrijkste seizoensfactoren te zijn voor de vorming van hellingstrepen”, aldus Bickel in een persbericht van de ESA. “Meteoroïde-inslagen en aardbevingen lijken lokaal van elkaar te verschillen, maar wereldwijd relatief onbeduidend.” Deze resultaten leveren cruciaal bewijs dat het debat over de oorzaken van de vorming van donkere strepen op Mars zou kunnen beslechten. Ze bieden ook inzicht in de dynamische krachten die het klimaat van Mars bepalen, zowel seizoensgebonden als niet-seizoensgebonden.
“Deze waarnemingen zouden kunnen leiden tot een beter begrip van wat er vandaag de dag op Mars gebeurt”, zegt Colin Wilson, ESA-projectwetenschapper voor de ExoMars Trace Gas Orbiter. “Het verkrijgen van langdurige, continue en wereldwijde waarnemingen die een dynamische Mars onthullen, is ene belangrijke doelstelling van huidige en toekomstige orbiters.”
Inzicht in de dynamiek van de omgeving van de planeet zou met name antwoord kunnen geven op de meest fundamentele vragen die wetenschappers over Mars hebben. Deze vragen omvatten hoe en wanneer het oppervlaktewater verdween, waar het naartoe ging en of er ooit leven had kunnen floreren. Het beantwoorden van deze vragen is het hoofddoel van de negen missies van vijf ruimtevaartorganisaties die momenteel Mars verkennen. Er staan meer robotmissies op de planning, met bemande missies die vóór het midden van de eeuw gepland staan.
Eerste publicatie: 9 november 2025
Bron: ESA, UniverseToday
