Uranus

Hoe lang duurt een jaar op Uranus

Uranus en de Aarde
Uranus vergeleken met de Aarde

Uranus is een opmerkelijke planeet. Het is de zevende planeet van het zonnestelsel en de derde gasreus maar Uranus wordt samen met Neptunus ook wel vaak als ijsreus geclassificeerd. Dit komt door de opmerkelijke chemische samenstelling waar water en andere vluchtige stoffen (zoals ammoniak, methaan en andere koolwaterstoffen) in de atmosfeer worden samengedrukt tot het punt waar op ze vast worden.

Daarnaast heeft de planeet een grote baanperiode. Uranus heeft iets meer dan 84 jaar nodig voor een omwenteling om de Zon. Dat betekent dat een jaar op Uranus bijna even lang duurt als een eeuw op Aarde. Daarnaast heeft de planeet een extreme ashelling waardoor de verschillen tussen dag en nacht heel erg groot zijn. Deze enorme ashelling zorgt ook voor interessante verschillen tussen de seizoenen.

Baanperiode

Uranus draait op een gemiddelde afstand van 2,875 miljard kilometer om de Zon heen. Omdat de baan niet precies cirkelvormig is varieert deze afstand van 2,742 miljard kilometer in het perihelium tot 3 miljard kilometer in het aphelium. In Astronomische Eenheden uitgedrukt is gemiddelde afstand 19,2184 AE en varieert die tussen 18,33 AE en 20,11 AE.

Het verschil tussen de kleinste en de grootste afstand tot de Zon bedraagt 269,3 miljoen kilometer oftewel 1,8 AE. Uranus heeft daarmee de meest langgerekte baan van alle planeten in het zonnestelsel. De gemiddelde baansnelheid bedraagt 6,8 kilometer per seconde en daarmee komt de baanperiode overeen met 84,0205 aardse jaren oftewel 30.688,5 aardse dagen.

Uranus draait in 17 uur, 14 minuten en 24 seconden eenmaal om zijn as (we noemen dit een siderische dag). Door de enorme afstand van Uranus tot de Zon komt een siderische dag er overeen met een zonnedag. Dit betekent dat een jaar op Uranus overeenkomt met 42.718 uraniaanse dagen. Net als Venus draait Uranus in een retrograde beweging om de Zon.

Ashelling

De ashelling van Uranus bedraagt maar liefst 97,7°. Nu zijn de assen van alle planeten wel min of meer gekanteld ten opzicht van het baanvlak met de Zon maar de rotatieas van Uranus ligt bijna parallel aan het vlak van de Zon. Hoe dit komt is onbekend maar men denkt dat tijdens het ontstaan van het zonnestelsel een protoplaneet met de grootte van de Aarde in botsing is gekomen met Uranus waardoor de planeet op zijn zij is gekanteld.

Het gevolg hiervan is dat als Uranus zijn solstice nadert één pool continue naar de Zon is gericht en de andere pool in het duister is gehuld. Dit leidt tot een vreemde dag-nachtcylus op de planeet want aan de polen zal het dan gedurende 42 aardse jaren dag zijn gevolgd door 42 jaar duisternis.

Dit is vergelijkbaar met wat er aan de arctische en antarctische poolcirkel gebeurd. Tijdens het winterseizoen aan de polen duurt de nacht er langer dan 24 uur en in de zomer duurt een dag er langer dan 24 uur.

Als Uranus zijn equinoxen nadert schijnt de Zon op de evenaar en is er een dag-nachtcyclus die vergelijkbaar is met wat we op de andere planeten waarnemen.

Seizoensveranderingen

Aurora's op Uranus
De witte vlekken op de foto’s zijn de aurora’s. Credit: ESA/NASA/Hubble

De lange baanperiode en de extreme ashelling zorgen ook voor extreme seizoenen. Het is lastig om de seizoenen op de planeet te bestuderen omdat een volledige omwenteling om de Zon 84 jaar duurt echter de waarnemingen die vanaf het midden van de twintigste eeuw zijn gedaan duiden op regelmatige veranderingen in helderheid, temperatuur en straling tussen solstices en equinoxen.

Deze veranderingen zijn ook zichtbaar in de atmosfeer waar het zonlicht voor een plaatselijke verdichting van de methaanwolken zorgt en er ook meer wolken ontstaan. Daarnaast is er ook een toename in heldere vlekken waargenomen. Dit was o.a. in 1999, 2004 en 2005 goed zichtbaar. Ook zijn er veranderingen in de windsnelheden op de planeet waargenomen die mogelijk verband houden met de toename van de temperatuur.

De donkere vlek van Uranus

De Grote Donkere Vlek van Uranus wordt ook in verband gebracht met de veranderingen van de seizoenen. Net zoals de Grote Rode Vlek van Jupiter is het een gigantische wervelstorm waarin windsnelheden tot 900 kilometer per uur voorkomen. In 2006 had deze vlek een grootte van 1700 bij 3000 kilometer.

Gemiddeld genomen ontvangen de polen van Uranus de meeste energie van de Zon maar verrassend genoeg is het rond de evenaar warmer dan aan de polen. Hoe dit komt is onduidelijk maar men denkt dat de inwendige structuur van Uranus hier iets mee te maken heeft.

Uranus is een aparte planeet. Een jaar duurt er bijna een eeuw en de seizoenen zijn er nogal extreem.

Eerste publicatie: 14 mei 2017
Bron: UniverseToday

Meer over Uranus