Messier 53 – NGC 5024
Messier 53 is een bolvormige sterrenhoop in het sterrenbeeld Coma Berenices – Haar van Berenice. De sterrenhoop heeft een schijnbare magnitude van 8,33 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 58.000 lichtjaar van de Aarde. De bolhoop heeft de aanduiding NGC 5024 in de New General Catalogue.
Messier 53 is relatief eenvoudig te vinden, aangezien de bolhoop zich in hetzelfde gebied bevindt als Arcturus, de vierde helderste ster aan de hemel. Arcturus is gemakkelijk te vinden door de lijn te volgen die wordt gevormd door de drie heldere sterren in de steel van de Grote Beer. Arcturus is de eerste heldere ster die langs de denkbeeldige lijn verschijnt.
Messier 53 bevindt zich 15° ten westen van de oranje rus. Gelegen in het oostelijke deel van Coma Berenices, bevindt Messier 53 zich slechts 1° ten noordoosten van Diadem, Alpha Coma Berenices, een optische dubbelster met een visuele helderheid van magnitude 4,32.
Diadem is te vinden door een lijn te volgen die loopt van Arcturus door Muphrid – Eta Boötis, ongeveer 11° naar het westen.
Kleine telescopen onthullen een wazige vlek, enigszins ovaal van vorm, met een grote heldere kern, terwijl grotere instrumenten de buitenste regionen van de bolhoop in sterren onderscheiden. Er is tenminste een middelgrote telescoop nodig om de sterren te onderscheiden en aanzienlijk grotere telescopen om de volledige diameter van de buitenste halo van de bolhoop te zien. De beste tijd van het jaar om Messier 53 waar te nemen in de maanden maart, april en mei.
Messier 53 bevindt zich op een afstand van ongeveer 60.000 lichtjaar van het centrum van de Melkweg en is, aangezien het zich op ongeveer dezelfde afstand van het zonnestelsel bevindt, een van de verder weg gelegen bolhopen. Het is ook de meest noordelijk gelegen bolhoop die we kennen. Messier 53 heeft een dichtheidsclassificatie V, wat betekent rat de centrale kern zichtbaar is, maar meer verspreid en minder dicht dan bij sterrenhopen met classificatie I tot IV. Het totale spectrale type van Messier 53 is F6.
De bolhoop beslaat een gebeid van 13 boogminuten aan de sterrenhemel, wat overeenkomt met een ruimtelijke diameter van ongeveer 220 lichtjaar. De bolhoop nadert ons met een snelheid van 112 km/s. het heldere, compacte centrale gebied van de bolhoop heeft een diameter van ongeveer 2 boogminuten.
Messier 53 bevat minstens 500.000 sterren. De sterren in de bolhoop worden beschouwd als metaalarme sterren, omdat ze zeer weinig elementen bevatten die zwaarder zijn dan helium en zelfs voor sterren in een bolhoop onder het gemiddelde liggen wat betreft metalliciteit. De geschatte leeftijd van Messier 53 is 12,67 miljard jaar.
De bolhoop bevat minstens 67 variabele sterren, waarvan er 47 zijn geclassificeerd als RR Lyrae-variabelen. Dit zijn pulserende periodieke variabele sterren van spectraalklasse A die vaak worden gebruikt als standaardkaarsen om galactische afstanden te meten.
Astronomen hebben ook een millisecondepulsar gevonden en bijna 2000 Blauwe Achterblijvers (blue stragglers). Blauwe Achterblijvers zijn oude sterren die veel jonger, blauwer en lichtsterker lijken als gevolg van interactie en botsingen met andere sterren.
Messier 53 ligt in de buurt van een andere bolhoop, NGC 5053. NGC 5053 is aanzienlijk zwakker, losser en minder dichtbevolkt en is te vinden in hetzelfde gezichtsveld als Messier 53. De bolhoop bevindt zich 1° naar het oosten.
De zwakkere bolhoop, die in feite iets dichter bij ons ligt dan Messier 53, bevat slechts ongeveer 3500 sterren en is alleen als een lichtvlek te zien in telescopen met een diameter van 20 cm.
Messier 53 werd op 3 april 1775 gevonden door de Duitse astronoom Johann Elert Bode. Hij beschreef het object als een “nogal opvallende nevel” en merkte op:
Op 3 februari 1775 vroeg in de ochtend, ontdekte ik een nevel ten noorden van de ster Epsilon of Vindemiatrix aan de noordelijke vleugel van Virgo, ongeveer 1 graad ten oosten van de 42ste ster van Coma Berenices, die door de telescoop vrij levendig en rond van vorm lijkt. De elfde afbeelding toont de positie ten opzichte van de 42ste ster en enkele kleinere sterren die niet op de sterrenkaarten voorkomen, waartussen verschillende afstanden zijn gemeten.
Charles Messier vond de bolhoop op 26 februari 1777 en gaf de volgende beschrijving:
Nevel zonder sterren ontdekt onder en nabij Coma Berenices, iets verwijderd van de ster 42 in dat sterrenbeeld, volgens Flamsteed. Deze nevel is rond en opvallend. De komeet van 1779 werd rechtstreeks vergeleken met deze nevel, en M. Messier heeft dit vermeld op de kaart van die komeet, die zal worden opgenomen in het boek van de Academie voor 1779. Opnieuw waargenomen op 13 april 1781: Hij lijkt op de nevel die zich onder Lepus [Messier 79] bevindt.
William Herschel observeerde de bolhoop met een grotere telescoop en was de eerste die hem in afzonderlijke sterren oploste. Hij vond dat de bolhoop qua uiterlijk leek op Messier 10. Herschel merkte op:
Een bolhoop van zeer dicht bij elkaar staande sterren; een van de mooiste objecten die ik me kan herinneren ooit aan de hemel te hebben gezien. De bolhoop verschijnt in de vorm van een solide bal, bestaande uit kleine sterren, vrijwel samengeperst tot één lichtvlek, met een groot aantal losse sterren eromheen, die duidelijk zichtbaar zijn in de algemene massa.
Op 6 mei 1826 observeerde John Herschel de bolhoop en beschreef deze als een “zeer mooie, sterk samengeperste groep. Sterren zeer klein, 12 tot 20m; met verspreide sterren op aanzienlijke afstand; onregelmatig rond, maar niet bolvormig. Komt tot een lichtvlek in het centrum; wat duidt op een roden massa met een vrij gelijkmatige dichtheid.
Herschel catalogiseerde Messier 53 als h 1558 en voegde het later als GC 3453 toe aan de General Catalogue.
Messier 53 – NGC 5024
| Type object | Bolhoop, bolvormige sterrenhoop |
| Klasse | V |
| Namen en aanduidingen | Messier 53 NGC 5024 |
| Sterrenbeeld | Coma Berenices, Haar van Berenice |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 58.000 – 18.000 |
| Leeftijd (miljard jaar) | 12,67 |
| Aantal sterren | >500.000 |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 8,33 |
| Schijnbare grootte (boogminuten) | 13 |
| Straal (lichtjaar) | 110 |
Locatie
Eerste publicatie: 29 juli 2025
Bron: Wikipedia, messier-guide & anderen
