ster van de week

Paradys – de officiële eigennaam van Alpha Apodis

Alpha Apodis is de helderste ster in het zuidelijke circumpolaire sterrenbeeld Apus – Paradijsvogel. De ster draagt de Griekse alpha aanduiding als deel van het sterrenbeeld dat Johann Bayer in zijn Uranometria uit 1603 Apus Indica noemde.

De ster heeft een schijnbare visuele helderheid van magnitude 3,83 en hiermee is de ster onder donkere omstandigheden met het blote oog zichtbaar. De ster heeft een declinatie van -79° en is daarmee voor een groot deel van het zuidelijk halfrond circumpolair. De ster is te vinden door een denkbeeldige lijn te trekken door Alpha Centauri en Alpha Circini en die te verlengen richting de zuidelijke hemelpool.

Alpha Apodis is een grote ster met de stellaire classificatie K3IIICN0.5. De ster heeft de waterstofvoorraad in zijn kern verbruikt en heeft de hoofdreeks verlaten. De aanduiding CN0.5 duidt op een kleine over-abundantie van cyanide. De ster is uitgedijd tot een straal van ongeveer 65 keer die van de Zon en heeft een lichtsterkte van iets meer dan 1000 keer die van de Zon. De fotosfeer van de ster heeft een effectieve temperatuur van 4090 Kelvin en dat geeft de ster zijn karakteristieke oranje kleur van een K-type ster. De ster is ongeveer 498 lichtjaar van de Aarde verwijderd.

IAU-kaart Apus - Paradijsvogel
IAU-kaart Apus – Paradijsvogel

Naamgeving

De zuidelijke sterrenhemel was bij de oude Chinezen nauwelijks bekend. Ze hebben de Europese sterrenbeelden op het zuidelijk halfrond aangepast aan het Chinese systeem.

In het Chinees verwijst 異雀 (Yì Què), de Exotische Vogel, naar een asterisme bestaande uit Alpha Apodis, Zeta Apodis, Iota Apodis, Bèta Apodis, Gamma Apodis, Delta Octantis, Delta1 Octantis, Eta Octantis en Epsilon Octantis. Alpha Apodis zelf is bekend als 異雀八 (Yì Què bā), de Achtste Ster van de Exotische Vogel.

Paradys-vogel was de oorspronkelijke naam voor het sterrenbeeld Apus. Het representeert de paradijsvogel. In het Nederland omstreeks 1600 bestonden er twee spellingen van het woord paradijsvogel. De Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie besloot om het eerste deel van de vroegste geschreven versie, Paradys-vogel, te gebruiken om de Alpha-ster van het sterrenbeeld te benoemen. De aanduiding Paradys-vogel kwam voor het eerst voor op een globe van Petrus Plancius uit 1598.

De naam Paradys werd op 18 mei 2025 officieel toegekend aan Alpha Apodis.

Paradys is de tweede ster met een oud-Nederlandse naam. Op 29 september 2024 kreeg de ster Alpha Tucana de naam Lang-exster

Paradys – Alpha Apodis

SpectraalklasseK3IIICN0.5
Schijnbare helderheid (magnitude)3,83
Absolute helderheid (magnitude)-1,67
Radiale snelheid (km/s)-1,1
Afstand (lichtjaar – parsec)498 – 153
Massa (zon=1)59,51 – 65
Lichtsterkte (zon=1)1072
Temperatuur (Kelvin)4090
SterrenbeeldApus – Paradijsvogel
Namen en aanduidingenAlpha Apodis
Paradys
HD 129078

Eerste publicatie: 27 mei 2025
Bron: IAU/wikipedia & anderen