Astronomen vinden mysterieuze radio-pulserende witte dwerg
Een team van astronomen heeft een fascinerende ontdekking gedaan die ons dwingt om ons begrip van het gedrag van dode sterren te herzien. Met behulp van de krachtige Low Frequency Array (LOFAR)-radiotelescoop in Nederland heeft een team een witte dwerg gevonden die iets volkomen onverwachts doet: hij zendt heldere radiopulsen uit in een vreemd, ritmisch patroon.
Het stersysteem, officieel ILT J163430+445010 (of kortweg J1634+44) genoemd, bevindt zich op meer dan 3500 lichtjaar van de Aarde. wat het zo bijzonder maakt, is niet alleen dat het radiosignalen uitzendt, maak ook hoe die signalen zich gedragen. Elke 14 minuten zendt deze dode ster radiogolven uit die een bizarre draaiing hebben: sommige golven draaien in cirkels, terwijl andere in rechte lijnen trillen. Deze snelle omschakeling tussen verschillende soorten polarisatie is nog nooit eerder waargenomen bij een witte dwerg.
Volgens dr. Sanne Bloot, hoofdonderzoeker bij ASTRON, is J1634+44 uniek, zelfs onder de kleine populatie van langdurige transiënten die tot nu toe zijn gevonden. De snelle polarisatieswitch, van cirkelvormig naar lineair, is nog nooit eerder waargenomen bij enig ander object.
Om te begrijpen waarom deze ontdekking zo opmerkelijk is, helpt het om te weten wat een witte dwerg is. Wanneer een ster zoals onze Zon aan het einde van zijn leven komt, werpt hij zijn buitenste lagen af en laat hij een hete, ongelooflijk dichte kern achter, een witte dwerg. Deze sterresten zijn doorgaans ongeveer zo groot als de Aarde, maar bevatten evenveel massa als onze Zon. Het zijn meestal rustige objecten die gedurende miljarden jaren gewoon afkoelen.
Deze specifieke witte dwerg is uitzonderlijk heet, met oppervlaktetemperaturen tussen 15.000 en 33.000 °C, veel heter dat de fotosferische temperatuur van de Zon van 5500 °C. maar het is niet de temperatuur die hem zo bijzonder maakt, het is het feit dat hij actief krachtige radiogolven uitzendt.
De radiopulsen komen niet willekeurig aan. In plaats daarvan komen de pulsen in paren, maar pas nadat de dode ster meerdere keren rondgedraaid heeft zonder detecteerbare signalen te produceren. Het team gelooft dat dit ritmische gedrag erop wijst dat de witte dwerg een begeleider heeft, mogelijk een andere dode ster of een bruine dwerg (een “mislukte ster” die nooit kernfusie heeft ontstoken).
Deze witte dwerg behoort tot een uiterst zeldzame klasse van objecten die “lang periodieke transiënten” (LPT) worden genoemd. Tot nu toe zijn er slechts 10 van deze langzaam pulserende radiobronnen gevonden, waardoor elke nieuwe vondst waardevol is voor het begrijpen van hoe ze werken. In tegenstelling tot typische pulsars die snel ronddraaien en regelmatige signalen uitzenden, pulseren deze objecten veel langzamer en sporadischer.
De ontdekking werd mogelijk gemaakt door LOFAR’s systematische onderzoek van de noordelijke hemel. Gedurende bijna 4 jaar volgden astronomen de bron en registreerden ze 19 afzonderlijke radiogolven, waarvan de helderste honderden keren sterker was dan het zwakste detecteerbare signaal.
Terwijl radiotelescopen de hemel blijven onderzoeken, hoopt het team meer van deze mysterieuze objecten te vinden, waardoor mogelijk een geheel nieuwe populatie van kosmische radiobronnen aan het licht komt en het raadsel wordt opgelost hoe dode sterren weer tot leven kunnen komen als krachtige radiobakens.
Eerste publicatie: 25 juli 2025
Bron: ASTRON
