Chinees Nieuwjaar – 2023

Het Chinese Nieuwjaar, of Lentefestival, heeft een geschiedenis van meer dan 4000 jaar en het is de langste feestdag van het jaar. In de 21^ste eeuw begint de nationale feestdag op de eerste dag van de maankalender en duurt tot de 15^de van de eerste maand. In 2023 begint Chinees Nieuwjaar op 22 januari en eindigt op 5 februari met het Lantaarnfestival.

Tijdens de eerste vijf dagen van het Lentefestival zijn in China alle winkels gesloten en gaan sommige pas weer open aan het einde. Mensen moeten van tevoren nieuwjaarsvoorraden (年货 / nian huo) inslaan en velen beginnen daarmee op het Laba-festival. Keukens zullen ook de eerste tekenen vertonen van gerechten uit het Lentefestival met de bereiding van gezouten vlees, gezouten vis en ander geconserveerd voedsel.

Het Laba-festival

In traditionele zin markeert het Laba-festival (腊八 / Làbā jié) van de lunaire december (dit jaar op 31 december 2023) het begin van het Lentefestival. Op deze dag worden herdenkingsceremonies gehouden om tot voorouders en goden (zoals deurgoden) te bidden voor geluk en een succesvolle oogst. Hoewel het heidens van aard is, is het festival geïntegreerd geraakt in religies zoals het taoïsme en het boeddhisme.

Het belangrijkste voedsel voor dit festival is de Laba-pap (腊八粥 / Làbā zhōu). Deze pap bevat minstens zeven verschillende ingrediënten, zoals rode bonen, rode dadels, enkele soorten rijst en enkele soorten noten. Er zijn veel verschillende mythen over deze pap maar ze leren allemaal de les om dankbaar te zijn en niet alles wat je hebt vanzelfsprekend te vinden.

Daarnaast bevat het Laba-menu tofu (腊八豆腐 / àbā dòufu), noodles (腊八面 / Làbā miàn) en tarwerijstkorrels (麦仁饭 / Mài rén fàn). er wordt ook gezegd dat het eten van ijs op deze dag buikpijn voor het hele jaar zal voorkomen.

Het Lentefestival

De belangrijkste festiviteiten beginnen met het Kleine Jaar dat in 2023 op 14 januari valt en waarbij het Lentefestival officieel begint op 22 januari (21 januari is het oudejaarsavond) en eindigt met het Lantaarnfestival op 5 februari 2023. Onderstaand een lijst met de belangrijkste data voor het Chinese Nieuwjaar:

Solaire (Gregoriaanse) datum	Lunaire datum	Naam
14 januari 2023	23 december	Kleine Nieuw Jaar (小年 / xiǎo nián) (ook wel Festival van de Keukengod)
21 januari 2023	30 december	Oudejaarsavond (除夕 / chúxì)
22 januari 2023	1 januari	Lentefestival (春节 / chūn jié)
23 januari 2023	2 januari	Voor de schoonfamilie (迎婿日 / yíng xù rì)
24 januari 2023	3 januari	Dag van de Rat (鼠日 / shǔ rì)
25 januari 2023	4 januari	Dag van het Schaap (羊日 / yáng rì)
26 januari 2023	5 januari	Break Five Break Five (破五 / pò wǔ)
27 januari 2023	6 januari	Dag van het Paard (马日 / mǎ rì)
28 januari 2023	7 januari	Dag van de Mens (人日 / rén rì)
29 januari 2023	8 januari	Dag van de Gierst (谷日节 / gǔ rì jié)
30 januari 2023	9 januari	Voorzorg gezondheid (天公生 / tiān gōng shēng)
31 januari 2023	10 januari	Steenfestival (石头节 / shí tou jié)
1 februari 2023	11 januari	Dag van de Schoonzoon (子婿日 / zǐ xù rì)
2 –  4 februari 2023	12 – 14 januari	Voorbereidingen Lantaarnfestival
5 februari 2023	15 januari	Lantaarnfestival (元宵节 / yuán xiāo jié)

Het Lentefestival duurt lang en heeft voor elke dag specifieke activiteiten en tradities. Zoals gewoonlijk variëren ze per regio. Hier is een korte samenvatting van wat er op het programma kan staan.

14 januari 2023: Het Kleine Nieuw Jaar (小年 / xiǎo nián), ook wel het festival van de Keukengod

In het verleden vierden overheidsfunctionarissen deze dag op de 23^ste dag van de lunaire maand. Gewone mensen vierden het op de 24^ste en vissers op de 25^ste.

• Lunaire datum
  23 december (腊月二十三 / là yuè èr shí sān)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  14 januari 2023
• Activiteiten en tradities
  Dit is weer een dag van herdenkingen en gebeden. Hoofdactiviteiten zijn onder meer het schoonmaken van het huis om pech weg te vegen (扫年 / sǎo nián) en het bidden tot de kachelgod (祭灶 / jì zào).
• Eten
  Suikermeloenen (糖瓜 / táng guā), ook wel bekend als kachelsnoep (灶糖 / Zào táng), ze zijn gemaakt van mout en alleen op deze dag te vinden. Andere gerechten zijn gebakken tarwecakes (火烧 / huǒ shāo) en tofusoep (豆腐汤 / dòufu tang).

21 januari 2023: Oudejaarsavond (除夕 / chúxì)

Afhankelijk van de cyclus van de Maan valt Oudejaarsavond op 29 of 30 december van de lunaire maand. Hoe dan ook staat deze dag ook bekend als de 30^ste van het jaar (大年三十 / dà nián sān shí).

• Lunaire datum
  30 december (腊月三十 / là yuè sān shí)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  21 januari 2023
• Activiteiten en tradities
  Op deze dag vindt het reüniediner plaats, het is de belangrijkste maaltijd van het jaar. Na het eten krijgen de kinderen rode enveloppen. Het gezin blijft dan laat op en wacht op het Nieuwe Jaar (守岁 / shǒu suì).
• Eten
  Een feest van ieders favorieten en specialiteiten

22 januari 2023: Lentefestival (春节 / chūn jié)

De oorspronkelijke naam voor deze dag was Yuán Dàn , waarbij Yuan “het begin” betekent. Yuan Dan wordt nu echter gebruikt om te verwijzen naar het nieuwe jaar van de zonnekalender.

• Lunaire datum
  1 januari (正月初一 / zhēng yuè chū yī)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  22 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  Aan het begin van de dag wordt vuurwerk afgestoken en vinden er zegeningen plaats tussen de buren. Behalve het vieren van de jaarwisseling zijn er geen specifieke activiteiten. De oude Chinezen registreren en analyseren het weer, de sterren en de Maan om de fortuinen voor het jaar te voorspellen. Deze praktijk staat bekend als zhàn suì (占岁).
• Eten
  Naast eten van gisteravond kan er ook gevierd worden met Tu Su wijn (屠苏酒 / tú sū jiǔ).
• Bijgeloof en overtuigingen
  Het is deze dag verboden te vegen of schoon te maken, anders wordt het geluk weggevaagd.

23 januari 2023: voor de schoonfamilie (迎婿日 / yíng xù rì)

In de noordelijke gebieden worden de evenementen gehouden op de derde dag van het nieuwe jaar.

• Lunaire datum
  2 januari (正月初二 / zhēng yuè chū èr)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  23 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  Op deze dag moet een getrouwde dochter haar man en kinderen naar het ouderlijk huis brengen. ze moet een tas met cadeaus meenemen die haar moeder onder de buren zal verdelen. Dit eenvoudige geschenk laat zien dat “het de gedachte is die telt” en drukt het verlangen van de dochter naar haar geboorteplaats uit.
• Eten
  de lunch wordt samen gegeten en de dochter moet voor het avondeten naar het huis van haar man terugkeren.

24 januari 2023: dag van de Rat (鼠日 / shǔ rì)

Volgens volksverhalen is dit de dag waarop ratten trouwen.

• Lunaire datum
  3 januari (正月初三 / zhēng yuè chū sān)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  24 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  Mensen zullen wat granen en crackers in hoeken achterlaten om hun oogst met de ratten te delen. Ze zullen dan vroeg gaan slapen om de “bruiloft” niet te verstoren. Zo storen de ratten hen ook niet gedurende het jaar.

25 januari 2023: dag van de Schapen (羊日 / yáng rì)

In de Chinese mythologie is de wereld geschapen door Nǚwā (女娲) en werden schapen op de vierde dag gemaakt.

• Lunaire datum
  4 januari (正月初四 / zhēng yuè chū sì)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  25 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  Op deze dag wordt tot de god van de rijkdom gebeden. Het aanbod omvat drie soorten vlees, fruit en wijn. Om middernacht zullen de mensen de god verwelkomen door de ramen te openen en te eten en te drinken tot het ochtendgloren.
• Eten
  Het verwelkomen van vijf goden vereist drie tafels met voedsel. De eerste heeft kumquats en suikerriet voor een zoet leven en een succesvolle weg. Op de tweede tafel staan taarten. De derde tafel heeft als hoofdgerecht een heel varken, een hele kip, een hele vis en soep.
• Bijgeloof & overtuigingen
  Het is op deze dag verboden om schapen te slachten. Mooi weer is een teken dat de schapen dit jaar gezond zullen zijn en dat het gezin een overvloedige oogst zal hebben.

26 januari 2023: Break Five (破五 / pò wǔ)

Na het gebed tot de god van de rijkdom mogen markten en winkels weer open. Vrouwen kunnen ook uitgaan en nieuwjaarszegeningen geven.

• Lunaire datum
  5 januari (正月初五 / zhēng yuè chū wǔ)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  26 januari 2023
• Eten
  Dumplings (饺子 / jiao zi) worden gegeten om rijkdom te brengen. traditioneel moeten ze vijf dagen achter elkaar worden gegeten. De regel wordt niet meer al te strikt gevolgd maar elk huishouden heeft minstens één keer dumplings.
• Bijgeloof & overtuigingen
  Sommigen zeggen dat taboes en activiteiten die op andere dagen verboden zijn op de 5^de dag kunnen worden uitgevoerd. Anderen zeggen dat het ongepast is om op deze dag te werken.

27 januari 2023: Dag van de Paarden (马日 / mǎ rì)

Op de 6^de dag maakte Nüwa de paarden.

• Lunaire datum
  6 januari (正月初六 / zhèng yuè chū liù)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  27 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  Na de “break five” van de dag ervoor kan men echt weer aan het werk. Mensen zullen ook de geest van de armoede wegsturen (送穷鬼 / sòng qióng guǐ), zogenaamd een tenger uitziende man die graag dunne pap dronk en opzettelijk zijn kleding in lompen veranderde door stukjes te verbranden en banenenbootkaarsen aan te bieden.
• Bijgeloof & overtuigingen
  Men gelooft dat de god van de badkamers (厕所神 / cè suǒ shén) op bezoek zal komen om de hygiënische omstandigheden te controleren, dus elk huishouden zal deze dag gebruiken om schoon te maken.

28 januari 2023: Dag van de Mens (人日 / rén rì)

Op de 7de dag maakte Nüwa de mens. Vieringen voor de Dag van de Mens vinden hun oorsprong in de Han-dynastie.

• Lunaire datum
  7 januari (正月初七 / zhēng yuè chū qī)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  28 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  Het oude China had de traditie om een haaraccessoire genaamd rén shen (人胜).  Op schermen warden kleurrijke uitsnedes en goudgravures van bloemen en mensen geplakt.
• Eten
  Zeven schattenpap (七宝羹 / qī bǎo gēng) is het gerecht voor vandaag. Het bevat zeven soorten groenten: boerenkool, prei, mosterdblad, selderij, knoflook en lentegroente (春菜 / chūn cài) en dikke bladgroenten (厚瓣菜 / hòu bàn cài).
• Bijgeloof & overtuigingen
  Mooi weer is een teken van een veilig en gezond jaar.

29 januari 2023: dag van de Gierst (谷日节 / gǔ rì jié)

Volgens de legende is dit de verjaardag van de gierstkorrel. Landbouw was de basis van de oude Chinese samenleving en mensen waardeerden het graan zeer.

• Lunaire datum
  8 januari (正月初八 / zhēng yuè chū ba)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  29 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  Om respect voor de natuur te tonen worden huisdieren zoals vissen en vogels weer vrijgelaten in het wild. Tegenwoordig bezoeken sommige gezinnen het platteland om meer te weten te komen over landbouw. Dit helpt kinderen het harde werk van boeren te waarderen en milieubewuster te worden.
• Bijgeloof & overtuigingen
  Mooi weer is een teken van een vrachtbare oogst. Een grijze lucht waarschuwt voor een jaar met verliezen. Winkels die vandaag geopend zijn zullen goede zaken doen.

30 januari 2023: Voorzorg Gezondheid (天公生 / tiān gōng shēng)

Dit is de verjaardag van de hoogste god, de Jade Keizer (玉皇大帝 / yù huáng dà dì). In het taoïsme is hij de heerser van het heelal en de ultieme vertegenwoordiger  van “lucht”.

• Lunaire datum
  9 januari (正月初九 / zhēng yuè chū jiu)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  30 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  de belangrijkste activiteiten zijn ceremonies voor de Jadekeizer. In sommige regio’s brengen vrouwen geurige bloemenkaarsen naar natuurlijke bronnen, havens of open ruimte en bidden tot de goden.
• Bijgeloof & overtuigingen
  Alvorens te bidden moet iedereen vasten en baden. Als er een spijsoffer is moet het een mannelijk dier zijn.

31 januari 2013: Steenfestival (石头节 / shí tou jié)

Tien (十 / shí) heeft dezelfde uitspraak als steen  (石). Het is daarom de geboortedag van de Rots.

• Lunaire datum
  10 januari  (正月初十 / zhēng yuè chū shí)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  31 januari 2023
• Activiteiten & tradities
  In sommige regio’s vriezen de mensen de avond ervoor een aarden pot op een gladde steen in. Op de ochtend van de 10^de zullen tien jongeren de pot dragen. Als de steen niet valt is dat een teken van een goede oogst.
• Eten
  De lunch is een maaltijd van gebakken brood (馍饼 / mó bǐng). Er wordt aangenomen dat na het eten de weg naar rijkdom dat jaar open en soepel zal zijn.
• Bijgeloof & overtuigingen
  Het is verboden om stenen werktuigen zoals rollers en maalstenen te gebruiken.

1 februari 2023: Dag van de Schoonzoon (子婿日 / zǐ xù rì)

Vaders nodigen op deze dag hun dochters en schoonzonen uit voor het diner.

• Lunaire datum
  11 januari (正月十一 / zhēng yuè shí yī)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  1 februari 2023
• Eten
  Zelfs na maaltijden van de dag ervoor zijn er meestal genoeg restjes van Tiangong Sheng. De familie gebruikt dit om de schoonfamilie te behandelen.

2 – 4 februari 2023: voorbereidingen voor het Lantaarnfestival

Tijdens deze periode zullen mensen beginnen met de voorbereidingen voor het Lantaarnfestival (元宵节 / Yuán xiāo jié) middels het kopen van lantaarns en het bouwen van lichtschuren.

• Lunaire datum
  12 – 14 januari (正月十二-十四 / zhèng yuè shí’èr—shí’sì)
• Solaire datum
  2 – 4 februari 2023
• Bijgeloof & overtuigingen
  Het gezegde luidt: maak lawaai op de 11^de, bouw lichtschuren op de 12^de, steek de lantaarn aan op de 13^de, het licht is helder op de 14^de, een Volle Maan op de 15^de, doe het licht uit op de 16^de. Het heeft in het Chinees een mooi ritme en het vat de activiteiten van de komende dagen samen

5 februari 2023: lantaarnfestival (元宵节 / yuán xiāo jié)

Tijdens de Ming dynastie duurde het festival 10 dagen. Tegenwoordig duurt het nog maar 5 dagen.

• Lunaire datum
  15 januari (正月十五 / zhēng yuè shí wǔ)
• Solaire (Gregoriaanse) datum
  5 februari 2023
• Activiteiten & tradities
  het maken van lantaarns is de belangrijkste activiteit tijdens het festival. Lantaarnraadsels (猜灯谜 / cāi dēng mí) is een spel dat wordt gespeeld door raadsels op lantaarns te schrijven. Omdat het die dag Volle Maan is, is het kijken naar de Maan de beste manier om dit feest te vieren.
• Eten
  Yuan xiao, genoemd naar het festival, zijn ballen van kleefrijst die vaak als toetje worden gegeten. Of ze nu gekookt, gestoomd of gebakken zijn, ze vertegenwoordigen reünies.
• Bijgeloof en overtuigingen
  Lantaarns (天灯 / tiān dēng)  klinkt vergelijkbaar met (添丁 / tiān dīng), oftewel “voeg kinderen toe”. Velen zullen lantaarns aansteken in de hoop kinderen toe te voegen aan het gezin.

Eerste publicatie: 22 januari 2023