Regulus – Alpha Leonis
Regulus is de helderste ster van het sterrenbeeld Leo – Leeuw. De ster stelt het hart van de leeuw voor. Het is een blauwwitte ster van de eerste magnitude die zich nagenoeg op de ecliptica bevindt. De ecliptica is het vlak van de baan van de Aarde geprojecteerd tegen de sterrenbeelden van de Dierenriem.
Alpha Leonis – Regulus is de hoofdcomponent in een meervoudig stersysteem dat 79,3 lichtjaar van de Aarde is verwijderd in de richting van het sterrenbeeld Leeuw – Leo. De gecombineerde helderheid bedraagt magnitude 1,40 en het is daarmee de 21ste helderste ster aan de sterrenhemel.
Regulus maakt deel uit van een relatief helder asterisme belend als de Sikkel van Leeuw en het omlijnt de manen, kop en schouders van de hemelse leeuw. Regulus bevindt zich aan de basis van de Sikkel en markeert het hart van de leeuw. De ster is ook een van de hoeken van de Lentedriehoek, een asterisme dat zichtbaar is gedurende de lentemaanden aan het noordelijk halfrond.
Stersysteem
Voor het ongewapende oog is Regulus als een enkele ster zichtbaar maar in feite is het een viervoudig stersysteem bestaande uit twee paren sterren en mogelijk nog meer begeleiders. De hoofdcomponenten worden aangeduid als Alpha Leonis (Regulus) A, B en C.
Regulus A is een spectroscopische dubbelster bestaande uit een blauwwitte hoofdreeksster en een zwakke begeleider die nog niet rechtstreeks is waargenomen. Men neemt aan dat de begeleider een witte dwerg is.
De hoofdcomponent, formeel Regulus geheten, heeft de stellaire classificatie B8 IVn. Het is een subreus die bijna klaar is met het fuseren van waterstof naar helium in zijn kern. Regulus is ook geclassificeerd als een ster met een grote eigenbeweging.
Regulus heeft een massa van 3,8 zonsmassa en een straal van 4,35 keer die van de Zon. Met een oppervlaktetemperatuur van 11.700 Kelvin bedraagt de lichtsterkte 316 keer die van de Zon. De ster draait erg snel om zijn as. De geprojecteerde rotatiesnelheid bedraagt 318 km/s aan de evenaar. De leeftijd van de ster wordt geschat op minstens 1 miljard jaar.
De snelle rotatie van Regulus zorgt ervoor dat de ster de vorm van een afgeplatte bol heeft. De omtrek over de evenaar is 32% groter dan de omtrek over de polen.
Regulus draait in slechts 15,9 uur om zijn as en de equatoriale rotatiesnelheid is 96,5% van de snelheid waarbij de ster uit elkaar valt. Als gevolg hiervan zendt de ster gepolariseerd licht uit.
Samen met de helderdere Wega, Altaïr en Achernar is Regulus een van de helderste en bekendste voorbeelden van zwaartekrachtverduistering. Vanwege de afgeplatte vorm van de ster liggen de polen dichter bij het zwaartepunt en hebben ze een hogere effectieve temperatuur en dus helderheid, terwijl de equatoriale regio koeler en minder helder is. De polen worden “door zwaartekracht verlicht” genoemd, terwijl de evenaar “door zwaartekracht verduisterd” is. De polen van Regulus zijn vijf keer helderder dan de evenaar.
Het hoofdcomponent in het Regulus A-systeem wordt omcirkeld door een begeleider met ten minste 0,3 zonsmassa. Men denkt dat de begeleider een witte dwerg is. De twee componenten voltooien elke 40,11 dagen een baan om een gemeenschappelijk zwaartepunt.
De primaire component was ooit de kleinste van de twee sterren. Voordat het een witte dwerg werd, zou de begeleider veel van zijn massa hebben overgedragen aan de andere ster door middel van gravitationele interactie, waardoor de rotatiesnelheid van de primaire component werd versneld tot wat het nu is.
Voordat de witte dwerg werd ontdekt werd gedacht dat Regulus een veel jongere ster was, met een geschatte leeftijd tussen de 50 en 100 miljoen jaar. Het zou echter minstens een miljard jaar hebben geduurd voordat de witte dwerg ontstond. Massaoverdracht van de witte dwergvoorloper naar Regulus verklaart eventuele discrepanties tussen de leeftijd van de ster en zijn massa, temperatuur en lichtsterkte.
De andere componenten van het Alpha Leonis-systeem bevinden zich nog op de hoofdreeks maar zijn aanzienlijk zwakker dan Regulus A. Ze hebben schijnbare helderheden van magnitude 8,1 voor Regulus B en 13,5 voor Regulus C. Regulus B is zichtbaar met een verrekijker terwijl Regulus C alleen in een grotere telescoop kan worden opgelost. Het Regulus BC-paar kan ook worden waargenomen met kleinere instrumenten.
Regulus B heeft de stellaire classificatie K2 V wat duidt op een oranje hoofdreeksster. Regulus C heeft een rode kleur en de spectrale classificatie M4 V. de sterren zijn veel minder massief dan Regulus A, ze hebben massa’s van respectievelijk 0,8 en 0,3 zonsmassa.
Regulus B heeft een straal van0,83 keer die van de Zon en Regulus C van 0,37 keer die van de Zon. Met een effectieve temperatuur van 4885 Kelvin heeft Regulus B een lichtsterkte van 0,5 keer die van de Zon terwijl Regulus C een geschatte oppervlaktetemperatuur van 3240 Kelvin heeft.
Het paar Regulus BC is 177 boogseconden gescheiden van Regulus A. Dit komt overeen met ongeveer 5000 Astronomische Eenheden. De sterren delen een gezamenlijke eigenbeweging met Regulus A en hebben een berekende omlooptijd van enkele miljoenen jaren om Regulus A.
Regulus B en Regulus C hebben ongeveer 600 jaar nodig voor een omloop rond een gezamenlijk zwaartepunt. De twee sterren zijn 2,5 boogseconden van elkaar gescheiden. Dit komt overeen met ongeveer 100 Astronomische Eenheden.
Regulus D is een ster van de 12de magnitude die 212 boogseconden is gescheiden van de hoofdcomponent. Uitgaande van de Gaia DR2-data is het een achtergrondster die geen deel uitmaakt van het Regulus-systeem.
Wetenswaardigheden
Regulus en zijn hemelse buur Denebola behoren dit de 58 heldere sterren die een speciale status hebben op het gebied van de hemelnavigatie. Het zijn de enige navigatiesterren in de Leeuw.
Regulus is de zwakste van de 22 1ste magnitude sterren. Dit zijn 22 sterren met een schijnbare helderheid van magnitude 1,5 of minder. Het zijn de helderste sterren aan de sterrenhemel.
Regulus is een beetje zwakker dan Deneb in het sterrenbeeld Zwaan en Mimosa in het Zuiderkruis en een beetje helderder dan Adhara in de Grote Hond, Castor in Tweelingen en Shaula in de Schorpioen.
Regulus maakt deel uit van de Sikkel van Leo, een sikkelvormig asterisme dat de kop en de manen van de hemelse Leeuw voorstelt. De Sikkel bestaat uit de sterren Epsilon Leonis, Mu Leonis – Rasalas, Zeta Leonis – Adhafera, Gamma Leonis – Algieba en Eta Leonis. De Sikkel is zichtbaar als een omgekeerd vraagteken in de nachtelijke sterrenhemel. Regulus bevindt zich aan de basis van de Sikkel en markeert tevens het hart van de Leeuw.
Regulus vormt samen met de heldere Spica in Maagd en Arcturus in de Ossenhoeder de Lentedriehoek, een opvallend asterisme dat tussen maart en mei zichtbaar is. Er zijn waarnemers die in plaats van Regulus Denebola in d Lentedriehoek plaatsen. Denebola, Spica en Arcturus vormen samen met de zwakkere Cor Caroli in Jachthonden ook de Grote Diamant (ook wel de Diamant van Maagd). De twee asterismes overlappen elkaar aan de nachtelijke lente-hemel.
Regulus is de dichtstbijzijnde ster van de eerste magnitude tot de ecliptica. De ster bevindt zich slechts 0,047° ten noorden ervan. De op één na helderste ster bij de ecliptica is Delta Geminorum – Wasat. Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,53.
De nabijheid van de ster tot de ecliptica (het schijnbare pad van de Zon langs de hemel) betekent dat Regulus vaak wordt bedekt door de Maan. Ook kan de ster worden bedekt door Mercurius en Venus maar dit gebeurt niet heel erg vaak. De laatste bedekking door Venus was op 7 juli 959 en de volgende bedekking, ook door Venus, zal plaatsvinden op 12 oktober 2044.
Regulus kan ook door asteroïden worden bedekt. De asteroïde 166 Rhodope, in augustus 1876 ontdekt, bedekte Regulus op 19 oktober 2005. Op 20 maart 2014 werd de ster bedekt door 163 Erigone.
De heliakale opkomst van Regulus )opkomst net voor zonsopkomst na een periode van onzichtbaarheid) vindt plaats begin september. Om de acht jaar passeert Venus rond die tijd de ster.
De herfstequinox, het punt waarop de Zon de ecliptica in het begin van de herfst kruist, bevindt zich halverwege Regulus en Spica.
Regulus was in het oude Perzië een van de koninklijke sterren. De andere drie waren Fomalhaut, Antares en Aldebaran. Deze sterren werden rond 3000 voor Christus in het oude Perzië beschouwd als de bewakers van de hemel. In de Perzische astronomie was de hemel verdeeld in vier districten en elk district werd bewaakt door een van de vier heldere sterren.
In de middeleeuwse astrologie was Regulus een van de 15 vaste Beheniaanse sterren waarvan werd aangenomen dat ze een speciale astrologische kracht hadden. Elk van de 15 sterren werd geassocieerd met een planeet, een plant en een edelsteen en de laatste twee werden gebruikt in rituelen om de invloed van de ster naar voren te brengen. Regulus werd geassocieerd ,et Jupiter en Mars en gekoppeld aan graniet en bijvoet – Artemisia vulgaris.
Naamgeving
De naam Regulus betekent “kleine koning” of “prins” in het Latijn, in het oude Griekenland was de ster bekend als “Basiliskos – kleine koning. In het oude Rome werd de ster Basilica Stella genoemd. Het was de Poolse astronoom en wiskundige Nicolaus Copernicus die de beide namen naar het Latijn vertaalde als Regulus.
De naam Regulus werd op 30 juni 2016 formeel goedgekeurd door de Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie. De naam is formeel alleen van toepassing op Alpha Leonis A maar wordt informeel voor het gehele stersysteem gebruikt.
Regulus was ook bekend onder zijn Arabische naam Qalb al-Asad, de Griekse naam Kardia Leontos en de Latijnse naam Cor Leonis, alle namen betekenen “het hart van de Leeuw”. In Europa was de ster bekend als Rex en Basiliskos.
De Chinezen kenden Regulus als de Veertiende Ster van Xuanyuan, de Gele Keizer (轩辕十四). In de Chinese astronomie maakte Regulus deel uit van het Xuanyuan asterisme dat uit ongeveer 17 sterren bestond waaronder 10 Ursae Majoris, Alpha Lyncis, 38 Lyncis, Kappa Leonis, Alterf (Lambda Leonis), Epsilon Leonis, Rasalas (Mu Leonis), Adhafera (Zeta Leonis), Eta Leonis, Algieba (Gamma Leonis), Subra (Omicron Leonis) en Rho Leonis.
In het oude Babylonië was Regulus bekend als Sharru, “de Koning”. In de MUL.APIN heette de ster Lugal – Koning. De MUL.APIN is het Babylonische sterrenkundige compendium dat omstreeks 1000 voor Christus werd samengesteld.
De Perzen kenden de ster als Miyan – het Centrum en als Venant, de bewaker van het noorden. In de Indiase astronomie heette de ster Maghã – de machtige, naar een Hindoestaans maanhuis dat bestond uit de sterren van de sikkel in de Leeuw.
Locatie
Regulus is gemakkelijk te vinden en te identificeren omdat de ster deel uitmaakt van een prominent asterisme dat bekend staat als de Sikkel van Leeuw. De Sikkel lijkt op een achterwaarts vraagteken en bestaat uit de sterren die de manen van de hemelse Leeuw omlijnen. Regulus bevindt zich onder de kop en schouders ban de Leeuw en markeert het hart,
De Sikkel kan worden gevonden met behulp van de heldere sterren van de Grote Beer, het best herkenbare deel van het sterrenbeeld Grote Beer. Een lijn van Megrez door Phecda, de binnenste sterren van de kom van de Grote Beer, leidt naar de Sikkel.
how to find regulus,where is regulus in the sky,alpha leonis location. The location of Regulus (Alpha Leonis), image: Stellarium
Merak en Dubhe, de buitenste sterren van de kom van de Grote Beer wijzen ook in de algemene richting van het sterrenbeeld Leeuw. Deze sterren worden de Aanwijzers genoemd omdat ze in de tegenovergestelde richting naar Polaris – de Poolster wijzen, de dichtstbijzijnde ster bij de noordelijke hemelpool.
Regulus is het beste te zien laat in de winter en de lente op het noordelijk halfrond, als de ster ’s avonds hoog boven de horizon komt. De ster is het hele jaar door op een bepaald punt in de nacht zichtbaar, met uitzondering van de maand rond 22 – 24 augustus wanneer de ster te dicht bij de Zon staat. Eind februari is Regulus de hele nacht zichtbaar.
Regulus kan worden gebruikt om verschillende heldere sterrenstelsels te vinden die zich in het gebied van de hemel bevinden tussen het hart van de Leeuw en de zwakkere Denebola – Bèta Leonis, de ster die de staart van de Leeuw markeert. Hiertoe behoren de Messier 96 Groep met de lidsterrenstelsels Messier 95, Messier 96 en Messier 105 en de Messier 66 Groep die bestaat uit de sterrenstelsels Messier 65, Messier 66 en NGC 3628.
Sterrenbeeld
Regulus is de helderste ster in het sterrenbeeld Leo – Leeuw. De hemelse Leeuw is een van de 48 Griekse sterrenbeelden die door de Griekse astronoom Claudius Ptolemeus in de 2de eeuw na Christus in de Almagest catalogiseerde. In de Griekse mythologie wordt Leo geassocieerd met het verhaal over de Nemeaanse leeuw uit de 12 Werken van de Griekse held Heracles. Heracles staat aan de sterrenhemel als het grotere sterrenbeeld Hercules.
Leo – Leeuw is een van de grootste noordelijke sterrenbeelden. Het beslaat een oppervlakte van 947 vierkante graden aan de hemel en het is na Virgo – Maagd en Aquarius – waterman het grootste sterrenbeeld van de Dierenriem en het 12de grootste sterrenbeeld van allemaal. Met 5 sterren helderder dan magnitude 3,0 is het sterrenbeeld relatief gemakkelijk te vinden.
De Leeuw is gemakkelijk te herkennen aan het sikkel-asterisme dat de manen en schouders van de leeuw omlijnt. Leo staat bekend om zijn heldere sterren – voornamelijk Regulus en Denebola – en een aantal heldere deepsky objecten.
Het sterrenbeeld is de thuisbasis van het Leo Triplet van sterrenstelsels, dat bestaat uit de sterrenstelsels Messier 65, Messier 66 en NGC 3628, de Leo I Groep die de sterrenstelsels Messier 85, Messier 96 en het elliptische sterrenstelsel Messier 105 omvat.
Leeuw is ook de thuisbasis van de rode dwerg Wolf 359, een van de meest nabije sterren tot de Zon op een afstand van 7,86 lichtjaar, de heldere variabele rode reus R Leonis, Icarus, een van de meest verre sterren die tot nu toe zijn gevonden en de koolstofster CW Leonis.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky objecten in de Leeuw waar te nemen is in de maand april als het sterrenbeeld ‘s avonds hoger boven de horizon klimt. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar vanaf locaties ten noorden van de -65ste breedtegraad.
De 10 helderste sterren in de Leeuw zijn Regulus (Alpha Leo, mag. 1,40), Algieba (Gamma Leo, mag. 2,08), Denebola (Bèta Leo, mag. 2,11), Zosma (Delta Leo, mag. 2,56), Epsilon Leonis (mag. 2,98), Chertan (Theta Leo, mag. 3,32), Adhafera (Zeta Leo, mag. 3,33), Eta Leonis (mag. 3,49), Subra (Omicron Leo, mag. 3,52) en Rho Leonis (mag. 3,9).
Alpha Leonis – Regulus
| Spectraalklasse | B8 IVn + K2 V + M4 V |
| Schijnbare helderheid | 1,40 |
| Sterrenbeeld | Leo – Leeuw |
| Namen en aanduidingen | Regulus Alpha Leonis 32 Leonis |
Regulus A
| Spectraalklasse | B8 IVn |
| Variabel type | Vermoedelijk |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 1,40 |
| Absolute helderheid (magnitude) | -0,57 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 79.3 – 24,3 |
| Radiale snelheid (km/s) | 4,39 |
| Massa (zon=1) | 3,8 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 316,2 |
| Temperatuur (Kelvin) | 11.700 |
| Leeftijd (miljard jaar) | >1 |
| Rotatiesnelheid (km/s) | 318 |
| Rotatieperiode (uren) | 15,9 |
| Namen en aanduidingen | Alpha Leonis A HD 87901 |
Regulus BC
| Spectraalklasse | K2 V + M4 V |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 8,13 / 13,50 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 6,20 / 11,56 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 79,02 – 24,23 |
| Radiale snelheid (km/s) | 6,72 |
| Namen en aanduidingen | Alpha Leonis B/C HD 87884 |
Regulus B
| Spectraalklasse | K2 V |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 8,13 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 6,3 |
| Massa (zon=1) | 0,8 |
| Straal (zon=1) | 0,83 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 0,50 |
| Temperatuur (Kelvin) | 4900 |
Regulus C
| Spectraalklasse | M4 V |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 13,50 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 11,6 |
| Massa (zon=1) | 0,3 |
| Stratal (zon=1) | 0,37 |
| Temperatuur (Kelvin) | 3200 |
Eerste publicatie: 29 maart 2017
Volledige revisie: 20 april 2025
Bron: EarthSky, Sky & Telescope, Wikipedia & vele anderen