ster van de week

Regulus – het hart van de Leeuw

Het sterrenbeeld Leo - Leeuw
het sterrenbeeld Leeuw staat begin april na zonsondergang al hoog aan de zuidelijke hemel

Regulus is de helderste ster van het sterrenbeeld Leo – Leeuw. De ster stelt het hart van de leeuw voor. Het is een blauwwitte ster van de eerste magnitude die zich nagenoeg op de ecliptica bevindt. De ecliptica is het vlak van de baan van de Aarde geprojecteerd tegen de sterrenbeelden van de Dierenriem.

Op zoek naar Regulus

Regulus is de helderste ster in het sterrenbeeld Leeuw – Leo. Het is een blauwwitte ster die van januari tot juni goed zichtbaar is. Regulus is de onderste ster, de punt, van een omgekeerd vraagteken, een patroon van sterren dat ook bekend staat als de Sikkel. De Sikkel vormt de kop en de voorpoten van de leeuw. In de westerse hemelfolklore wordt Regulus als het hart van de leeuw benoemd.

Regulus bevindt zich vlak bij de ecliptica, de baan aan de Zon, Maan en planeten aan de hemel, en kan daardoor overal ter wereld gezien worden. Soms komen er heldere planeten in de buurt van de ster en iedere maand komt ook de Maan in de buurt van de ster. Soms wordt Regulus door de Maan bedekt. In helderheid is Regulus de 21-ste ster die we kunnen zien.

Regulus door het jaar heen

Regulus komt jaarlijks omstreeks 18 februari in oppositie met de Zon en dat betekent dat de ster gelijkertijd met zonsondergang opkomt en daarna de gehele nacht is te zien. Omstreeks middernacht bereikt de ster dan zijn hoogste punt aan de hemel in het zuiden. Begin april staat de ster al hoog in het zuidoosten als de Zon onder gaat en begin juni staat de ster hoog in het zuidoosten bij zonsondergang. Begin juni bevindt Regulus zich laag boven de westelijke horizon na zonsondergang. Op het noordelijk halfrond is de ster het beste te bekijken vanaf de tweede helft van de winter en in de zomer. Regulus is ongeveer het hele jaar wel ergens aan de sterrenhemel te zien behalve een maand voor en na 22 augustus want dan begint de Zon zich in richting van Regulus.

De wetenschap van Regulus

Regulus bevindt zich op een afstand van ongeveer 77 lichtjaar van de Zon. Zou je onze Zon vervangen door Regulus dan zou de Aarde ten dode zijn opgeschreven. De atmosfeer van de Aarde zou verdwijnen en kort daarna zouden de oceanen staan te koken. Als onze natuurlijke bescherming is verdwenen dan wordt het oppervlak van de Aarde gebakken onder het licht van een ster die 1140 * de lichtsterkte van onze Zon heeft maar daarnaast onze planeet ook bestookt met grote hoeveelheden ultraviolette straling en gammastraling. Alle straling bij elkaar opgeteld straalt Regulus 350* zo veel energie uit dan onze Zon.

Regulus draait erg snel om zijn as. Onze Zon heeft ongeveer een maand nodig voor een omwenteling maar Regulus doet dat op 15,9 uur. Deze snelle draaiing zorgt er voor dat Regulus een afgeplatte vorm heeft en niet rond is zoals onze eigen ster. De sterke afplatting van Regulus zorgt er ook voor dat de zwaartekracht aan de polen groter is dan aan de evenaar en dat ook temperatuur en helderheid aan de polen groter is dan aan de evenaar. De polen van de ster zijn enkele duizenden graden heter dan de evenaar en de ster straalt aan de polen dus ook meer licht uit dan aan de evenaar.

Als Regulus nog een beetje sneller om zijn as zou draaien (16% sneller) dan zou de ster uit elkaar vliegen. Regulus is niet de enige ster die zo snel om zijn as draait dat hij een ster afgeplatte vorm heeft. Ook de sterren Altaïr en Achernar hebben door hun snelle rotatie een sterk afgeplatte vorm.

Daarnaast is Regulus ook een dubbelster, de begeleider is met een telescoop zichtbaar en bevindt zich ongeveer 100* verder van de ster dan Pluto zich van de Zon bevindt. Deze begeleider is ook weer een dubbelster waarvan iedere component een beetje kleiner is dan onze Zon. Deze twee sterren zijn ongeveer 95 Astronomische Eenheden van elkaar verwijderd en dat is meer dan twee keer de afstand van Pluto tot de Zon. Daarnaast draait er nog een klein ster, vermoedelijk een witte dwerg, op korte afstand om Regulus heen. De afstand van deze dwergster tot Regulus is ongeveer gelijk aan de afstand van Mercurius tot de Zon. Dus de ster die je met het blote oog als één ster ziet is eigenlijk minimaal een viervoudige ster.

Regulus is een erg hete ster van spectraalklasse B7V. De ster is veel heter dan onze Zon. De oppervlaktetemperatuur bedraagt ongeveer 12.000 Kelvin. Dergelijke hete sterren jagen hun energie er heel snel doorheen, veel sneller dan kleinere sterren zoals onze Zon. Deze sterren worden dan ook niet heel erg oud. Onze Zon heeft een geschatte levensduur van ongeveer 10 miljard jaar en is nu ongeveer op de helft van zijn levensduur. De leeftijd van Regulus wordt geschat op een paar honderd miljoen jaar en de ster nadert nu al snel het einde van zijn leven.

Regulus in de geschiedenis en de mythologie

Regulus is het verkleinwoord voor het Latijnse rex en het betekent “kleine koning”. Astronomen kennen Regulus als Alpha Leonis maar in vroegere tijden was de ster ook als Rex bekend. Het is niet bekend hoe Regulus van koning naar kleine koning is gedegradeerd. Misschien door feit dat Leo zelf al de koning van de dieren is en er slechts ruimte is voor één echte koning. Regulus werd vroeger ook Cor Leonis genoemd en dat betekent “Hart van de Leeuw”.

Het sterrenbeeld Leo – Leeuw waarvan Regulus dus de helderste ster is, is gemakkelijk te herkennen. Zoals al eerder aangegeven is Regulus de punt van een omgekeerd vraagteken. Deze sterren vormen de kop en de manen en de voorpoten van de leeuw. Een gemakkelijk te herkennen driehoek vormen de staart en het achterlijf van de leeuw.

Er zijn veel mythologische verhalen verbonden aan de Leeuw. Het best bekende is dat van de Nemeaanse Leeuw uit de verhalen van Hercules. In Zuid-Amerika bij sommige Peruaanse Indianenstammen waren de sterren bekend als de bergleeuw en in China werden de sterren soms gezien als een paard maar ook soms als deel van een draak. De Christenen in de Middeleeuwen zagen er de leeuw van Daniël in.

 

Eerste publicatie: 29 maart 2017