Tarazed – Gamma Aquilae
Gamma Aquilae – Tarazed, is een heldere oranje ster in het sterrenbeeld Aquila – Arend. Met een schijnbare helderheid van magnitude 2,71 is het de op een na helderste ster in het sterrenbeeld. Tarazed is ongeveer 395 lichtjaar van ons verwijderd. De ster is de helderste van de twee sterren die de heldere ster Altaïr flankeren.
Type ster
Tarazed is van spectraalklasse K3 III en dat duidt op een heldere reus met een oranje kleur. De ster heeft een massa van 3,51 zonsmassa en een straal van 91,8 keer die van de Zon. Tarazed bevindt zich niet mee rop de hoofdreeks en verbrandt in zijn kern helium tot koolstof. Met een oppervlaktetemperatuur van 4100 Kelvin bedraagt de lichtsterkte 2150 keer die van de Zon.
Tarazed draait met een geprojecteerde snelheid van 8 km/s om zijn as en astronomen schatten de leeftijd van de ster op 270 miljoen jaar.
Hoewel nog een jonge ster is Tarazed sneller geëvolueerd dan de Zon en dat komt door zijn grotere massa. Hij is echter niet zwaar genoeg om zijn leven als een supernova te beëindigen. In plaats daarvan zal de ster aan het einde van zijn leven zijn buitenste lagen uitstoten om een planetaire nevel te vormen en langzaam als een witte dwerg uit te doven.
Wetenswaardigheden
Tarazed vormt een asterisme dat bekend staat als de Schacht van Aquila samen met de heldere ster Altaïr – Alpha Aquilae en de zwakkere Alshain – Bèta Aquilae. De drie sterren vormen een lijn van ongeveer 5° lang die ook bekend staat als de Familie van Aquila.
Alhoewel het de op één na helderste ster van het sterrenbeeld is een aanzienlijk helderder dan Bèta Aquilae – Alshain, heeft Tarazed de aanduiding Gamma Aquilae. Het is onduidelijk waarom de 17de-eeuwse Duitse astronoom Johann Bayer, die Griekse letteraanduidingen aan sterren gaf op basis van de orde van grootte Alshain (Mag. 3,87) de aanduiding Bèta gaf en Tarazed Gamma noemde.
In een Chinese legende worden Altaïr, Wega, Tarazed en Alshain geassocieerd met het verhaal van de koeherder Niu Lang en het weversmeisje Zhi Nu. Niu Lang en Zhi Nu (Altaïr en Wega) waren een stel dat verliefd werd maar hun relatie werd niet toegestaan en ze werden verbannen naar tegenovergestelde kanten van de grote rivier in de lucht, gesymboliseerd door de Melkweg. Ze konden elkaar slechts één keer per jaar ontmoeten wanneer eksters een brug over de rivier vormden. In het verhaal vertegenwoordigen Tarazed en Alshain hun kinderen. De legende gaat meer dan 2600 jaar terug en wordt geassocieerd met het Qixi-festival, een jaarlijks evenement dat de ontmoeting van het paar viert op de zevende dag van de zevende lunisolaire maand van de Chinese kalender.
Voor het Koori-volk van Victoria in het zuidoosten van Australië vertegenwoordigde Altaïr Bunjil, een wigstaartarend, terwijl Tarazed en Alshain zijn vrouwen vertegenwoordigden, twee zwarte zwanen.
Naamgeving
De naam Tarazed komt van de Perzische frase šāhin tarāzu, wat de dwarsbalk van de schaal betekent. Het verwijst naar een Perzisch asterisme gevormd door Altaïr, Tarazed en Alshain. Het woord šāhīn betekent “balk” maar ook “koninklijke valk” en “aanwijzer”. De betekenis van “valk” ging naar Alshain – Bèta Aquilae (afgeleid van šāhīn).
De naam Tarazed werd op 21 augustus 2016 goedgekeurd door de Working Group on Starnames van de Internationale Astronomische Unie.
De 17de-eeuwse Egyptische astronoom Al Achsasi Al Mouakket verwees naar gamma Aquilae als Menkib al Nesr, wat “de schouder van de arend” betekend. De naam werd later in het :Latijn vertaald als Humerus Vulturis.
In de Chinese astronomie was Tarazed bekend als 河鼓三 (Hé Gŭ sān), de Derde Ster van de Riviertrommel. De ster vormt samen met Alpha en Bèta Aquilae het Riviertrommel-asterisme. Het asterisme vertegenwoordigt militaire drums in de hemel en is deel van het grotere Os-huis, een van de noordelijke asterismes van de Zwarte Schildpad.
In de Hindoe-astronomie vormde Tarazed het 21ste nakshatra (maanhuis), genaamd Çravana (het Oor), samen met Altaïr en Alshain. Het asterisme werd geassocieerd met de Heilige Vijgenboom (Açvattha) en werd geregeerd door de god Vishnu. Het vertegenwoordigde de Drie Voetstappen die de god nam toen hij door de hemelen liep.
Locatie
Omdat Tarazed Altaïr aan de sterrenhemel flankeert is de ster eenvoudig te vinden. Altaïr is de 12de helderste ster aan de sterrenhemel en is onderdeel van een opvallend asterisme, de Zomerdriehoek die de zomer op het noordelijk halfrond domineert. De ster vormt de Zomerdriehoek samen met Wega in de Lier, de 5de helderste ster aan de hemel, en Deneb in Zwaan, de 19de helderste ster. Deneb bevindt zich aan het topje van het Noorderkuis, een opvallend asterisme dat het lichaam van de hemelse Zwaan omlijnt. Wega bevindt zich naast het parallellogrampatroon dat de lier van Orpheus voorstelt en het sterrenbeeld Lyra zijn naam geeft. Altaïr is herkenbaar als de ster geflankeerd door twee andere relatief heldere sterren, Alshain en Tarazed. Tarazed is de helderste van de twee.
Sterrenbeeld
Tarazed bevindt zich in het sterrenbeeld Aquila – Arend. Het sterrenbeeld wordt geassocieerd met de arend die de bliksemschichten van Zeus droeg maar ook met de arend die Ganymedes naar de berg Olympus bracht als daar als bekerdrager van de goden te dienen. Aquila is een van de klassieke Griekse sterrenbeelden die door Ptolemeus in de 2de eeuw na Christus in de Almagest werden beschreven.
De Arend is het 22ste grootste sterrenbeeld en beslaat een oppervlakte van 652 vierkante graden aan de noordelijke sterrenhemel. Het bevindt zich tussen Sagitta – Pijl en Delphinus – Dolfijn in het noorden, Aquarius – Waterman in het oosten, Ophiuchus – Slangendrager in het westen en Sagittarius – Boogschutter in het zuiden. De helderste sterren, Altaïr, Okab, Theta Aquilae, Delta Aquilae en Lambda Aquilae omlijnen het lijf van de hemelse Arend die zich tegenover de Zwaan aan de sterrenhemel bevindt.
De Arend bevat verschillende interessante sterren. Dit zijn o.a. Altaïr, de 12de helderste ster aan de sterrenhemel, de oranje reus Epsilon Aquilae, de Cepheïde-variabele Eta Aquilae, de snel draaiende Zeta Aquilae – Okab en de koolstofster V Aquilae.
In het sterrenbeeld vinden we ook verschillende deepsky-objecten. Dit zijn de bolhoop NGC 6760, de open sterrenhopen NGC 6709, NGC 6749 en NGC 6755, de planetaire nevels NGC 6761, NGC 6741, NGC 6804, NGC 6778 en NGC 6781.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky-objecten in de Arend waar te nemen is de maand augustus als het sterrenbeeld ’s avonds hoog boven de horizon staat. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar van locaties tussen 90° en -75°.
De 10 helderste sterren in Aquila – Arend zijn Altair (Alpha Aql, mag. 0,76), Tarazed (Gamma Aql, mag. 2,71), Okab (Zeta Aql, mag. 2,98), Theta Aquilae (mag. 3,26), Delta Aquilae (mag. 3,37), Lambda Aquilae (mag. 3,43), Alshain (Bèta Aql, mag. 3,87), Eta Aquilae (mag. 3,87), Epsilon Aquilae (mag. 4,02), and 12 Aquilae (mag. 4,02).
Gamma Aquilae – Tarazed
| Spectraalklasse | K3 II |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 2,71 |
| Absolute helderheid | -3,38 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 398 – 121 |
| Radiale snelheid (km/s) | -2,69 |
| Massa (zon-1) | 3,51 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 2150 |
| Straal (zon=1) | 91,81 |
| Temperatuur (Kelvin) | 4100 |
| Leeftijd (miljoen jaar) | 270 |
| Rotatiesnelheid (km/s) | 8 |
| Sterrenbeeld | Aquila – Arend |
| Namen en aanduidingen | Tarazed Gamma Aquilae 50 Aquilae HD 186791 |
Eerste publicatie: 16 augustus 2025
Bron: Wikipedia, star-facts & anderen
