Zo hebben we het Andromedastelsel nog nooit eerder gezien
Met behulp van gegevens van verschillende telescopen in de ruimte en op aarde hebben NASA-astronomen een verbluffend nieuw beeld gemaakt van het Andromedastelsel, het dichtstbijzijnde spiraalstelsel tot de Melkweg.
Het Andromeda-stelsel, ook bekend als Messier 31 en NGC 224, is een spiraalstelsel op een afstand van ongeveer 2,5 miljoen lichtjaar. Het sterrenstelsel bevat ongeveer 100 miljard sterren en is in grootte vergelijkbaar met ons Melkwegstelsel.
Onder goede waarneemomstandigheden kan het sterrenstelsel in de herfst als een sigaarvormige vlek worden gezien. Maar als je de enorme bel van heet, diffuus plasma rond het sterrenstelsel zou kunnen zien zou het 100 keer zo groot lijken als de volle maan.
De donkere, bijna onzichtbare halo van Andromeda strekt zich uit over ongeveer een miljoen lichtjaar vanaf het sterrenstelsel, halverwege ons eigen sterrenstelsel, en bevat naar schatting de helft van de massa van de sterren in het sterrenstelsel zelf.
Het Andromedastelsel heeft een belangrijke rol gespeeld in vele aspecten van de astrofysica, maar met name bij de ontdekking van donkere materie.
In de jaren ’60 bestudeerden de astronoom Vera Rubin en haar collega’s het Andromedastelsel en stelden vast dat er onzichtbare materie in het sterrenstelsel aanwezig was die van invloed was op de rotatie van het sterrenstelsel en zijn spiraalarmen.
Deze nieuwe afbeelding van het Andromedastelsel is vrijgegeven als eerbetoon aan de baanbrekende nalatenschap van Vera Rubin, wiens waarnemingen onze kennis van het heelal hebben veranderd.
Rubins nauwgezette metingen van de rotatiecurve van Andromeda leverden een van de eerste en meest overtuigende bewijzen op dat sterrenstelsels ingebed zijn in enorme halo’s van onzichtbaar materiaal – wat we nu donkere materie noemen.
Haar werk daagde lang gekoesterde aannames uit en luidde een nieuw tijdperk van onderzoek naar de samenstelling en dynamiek van het heelal in, aldus NASA in een verklaring.
Als erkenning voor haar diepgaande wetenschappelijke bijdragen heeft de Amerikaanse United Mint onlangs een muntje uitgebracht met Rubin als onderdeel van het American Women Quarters Program – waarmee zij de eerste astronoom is die in de reeks wordt geëerd.
Om de nieuwe afbeelding van het Andromedastelsel te maken gebruikten de astronomen gegevens van de Chandra röntgentelescoop van de NASA, de XMM-Newton röntgentelescoop van de ESA, de Planck en Herschel telescopen van de ESA en de GALEX en Spitzer-telescopen van de NASA; gegevens van telescopen op Aarde en data van de Westerbork Synthese Radiotelescoop in Drenthe.
Elk type licht onthult nieuwe informatie over dit nabije sterrenstelsel ten opzichte van de Melkweg. Chandra’s röntgenstraling onthuld bijvoorbeeld de hoogenergetische straling rond het superzware zwarte gat in het centrum van het Andromedastelsel, evenals vele andere kleinere, compacte en dichte objecten verspreid over het sterrenstelsel.
Een recent artikel over Chandra-waarnemingen van het Andromedastelsel bespreekt de hoeveelheid röntgenstraling die het superzware zwarte gat in het centrum van het sterrenstelsel de afgelopen 15 jaar heeft geproduceerd.
In 2013 werd één lichtflits waargenomen die een versterking lijkt te zijn van de typische röntgenstraling van het zwarte gat.
Eerste publicatie: 28 juni 2026
Bron: NASA/sci-news & anderen
