Burgerwetenschappers ontdekken een perfect extragalactisch Venndiagram
De vondst biedt interessante aanwijzingen in de voortdurende zoektocht naar de oorsprong van ORC’s – mysterieuze, ringvormige radiosignalen in de ruimte.
Voor liefhebbers van astronomie en wiskunde is deze vondst een ware traktatie. Burgerastronomen stuitten niet op één, maar twee ringen van extragalactische radiosignalen die elkaar kruisten en een bijna perfect Venndiagram vormden.
Een artikel dat op 2 oktober 2025 werd gepubliceerd in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society identificeert dit vreemde geometrische object als een “odd radio circle” (ORC), enorme ringen van gemagnetiseerd plasma. Deze ringen, de alleen zichtbaar zijn op radiogolflengten, zenden niet-thermische synchrotronstraling uit. Ze zijn ook gigantisch groot en beslaan doorgaans honderdduizenden lichtjaren. Astronomen hebben slechts een beperkt aantal gevallen gedocumenteerd, maar dit specifieke ringenpaar is naar verluidt het verste en krachtigste tot nu toe.
Bovendien ontdekten de onderzoekers twee krachtigere radiosignalen die waardevolle informatie bieden over de dynamiek van ORC’s, die zes jaar gelden voor het eerst werden gevonden.
“Orc’s behoren tot de meest bizarre en prachtige kosmische structuren die we ooit hebben gezien – en ze kunnen cruciale aanwijzingen bevatten over hoe sterrenstelsels en zwarte gaten hand in hand evolueren”, aldus Ananda Hota, hoofdauteur van de studie en oprichter van het RAD@Home Astronomy Collaboratory voor burgerwetenschappelijk onderzoek, in een verklaring.
Een voortdurende puzzel
Zoals de naam al doet vermoeden, zijn vreemde radiocirkels alleen zichtbaar voor radiotelescopen, die werken op relatief lage frequenties. Op andere frequenties, of golflengten, worden ze onzichtbaar – een reden waarom ze pas recent zichtbaar zijn geworden, dankzij de vooruitgang in de radioastronomie.
Gezien hun nieuwigheid moeten astronomen nog een exacte oorzaak voor vreemde radiocirkels vaststellen. De handvol detecties tot nu toe suggereren dat het schokgolven zouden kunnen zien van samensmeltende sterrenstelsels of zwarte gaten, of zelfs de restanten van supernova’s. hoe dan ook, ORC’s materialiseren bijna altijd in de buurt van grote sterrenstelsels, wat suggereert dat er een verband tussen beide zou moeten bestaan.
De nieuwe ontdekking roept een andere mogelijkheid op. Wat als deze ringen het product zijn van “superwinden” die slapende radiolobben comprimeren? Galactische superwinden kunnen ontstaan door diverse krachtige extragalactische gebeurtenissen, wat zou kunnen verklaren waarom eerdere ORC-waarnemingen tegenstrijdige bronnen hadden.
Veel bewegende delen
De andere twee radiosignalen die de onderzoekers in de buurt vonden, ondersteunden deze hypothese eveneens. Concreet ging het om twee gigantische sterrenstelsels in een dichtbevolkte cluster van sterrenstelsels die krachtige stralen van plasma en radiostraling uitstoten. Hun activiteit, in combinatie met de lokale omgeving, heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de vorming van de ringen, aldus de onderzoekers.
“Deze ontdekkingen tonen aan dat ORC’s en radioringen geen op zichzelf staande merkwaardigheden zijn. Ze maken deel uit van ene bredere familie van exotische plasmastructuren die gevormd worden door de stralen van zwarte gaten, de wind en hun omgeving.”
De signalen warden voor het eerst gedetecteerd door burgerwetenschapper smet behulp van de Low Frequency Array (LOFAR), een gevoelige radiotelescoop met het belangrijkste centrum in Nederland. Professionele astronomen verbonden aan het RAD@Home Astronomy Collaboratory hielpen bij het beoordelen en bevestigen van de validiteit van de metingen.
“Het feit dat burgerwetenschappers deze signalen ontdekten, onderstreept het blijvende belang van menselijke patroonherkenning, zelfs in een tijdperk van machine learning”, aldus de onderzoekers.
Artikel: RAD@home discovery of extragalactic radio rings and odd radio circles: clues to their origins, Ananda Hota, Pratik Dabhade, Prasun Machado, Joydeep Das, Aarti Muley, Arundhati Purohit
Eerste publicatie: 5 oktober 2025
Bron: Gizmodo & anderen
