Marfik – Lambda Ophiuchi
Lambda Ophiuchi A – Marfik – is de hoofdcomponent van het Lambda Ophiuchi-stersysteem. Het systeem is ongeveer 173 lichtjaar van ons verwijderd en heeft een gecombineerde helderheid van magnitude 3,82 en het is de 12de helderste ster in de Slangendrager. Marfik markeert de elleboog van de hemelse Slangendrager.
Stersysteem
Het Lambda Ophiuchi-systeem bestaat op twee witte A-type hoofdreekssterren en een zwakkere derde component met een geschatte spectraalklasse van K6, wat duidt op een oranje dwerg. De hoofdcomponent, Lambda Ophiuchi A heeft een schijnbare helderheid van magnitude 4,18, Lambda Ophiuchi B en C zijn van magnitude 5,22 en 11,0.
Lambda Ophiuchi A is een waterstof fuserende ster van spectraalklasse A0V. De ster heeft een massa van 2,62 zonsmassa. De oppervlaktetemperatuur bedraagt 8800 Kelvin en de lichtsterkte is 76 keer die van de Zon. De ster draait met een snelheid van 138 km/s snel om zijn as.
Zowel Lambda Ophiuchi B en C zijn minder massief dan de hoofdcomponent, ze hebben geschatte massa’s van 1,9 en 0,72 zonsmassa. Lambda Ophiuchi B is van spectraalklasse A4V en vormt een paar met Lambda Ophiuchi A. de sterren draaien met een periode van 192 jaar om een gemeenschappelijk zwaartepunt. Ze zijn 0,91 boogseconden gescheiden aan de sterrenhemel.
Lambda Ophiuchi C is 119 boogseconden gescheiden van het hoofdpaar. De ster heeft een straal van 0,58 keer die van de Zon en een lichtsterkte van slechts 7% van de Zon. De ster heeft honderdduizenden jaren nodig voor een omwenteling om Lambda Ophiuchi A en B.
Naamgeving
De naam Marfik komt van het Arabische marfiq, wat elleboog betekent. De naam verwijst naar de positie van de ster in het sterrenbeeld. De naam werd op 12 september 2016 door de Working Group on Star Names van de Internationale Astronomische Unie officieel toegekend. De naam heeft formeel alleen betrekking op Lambda Ophiuchi A.
De naam Marfik deelt dezelfde etymologie met Mirfak – Alpha Persei, en Marsic – Kappa Herculis. Dit zijn de sterren die de ellebogen van Perseus en hercules markeren. De sterren in de elleboog van Cassiopeia – Theta en Mu Cassiopeiae – hebben beiden de traditionele naam Marfak maar die naam is niet officieel toegekend aan een van deze sterren.
In de Chinese astronomie was Marfik bekend als de Tweede Ster van de Juwelenmarkt (列肆,Liè Sì). Juwelenmarkt is een Chinees asterisme bestaande uit Marfik samen met Sigma Serpentis. Het maakt deel uit van het Hemelse Marktomheining-huis dat het rijk van de keizer vertegenwoordigt.
Locatie
Marfik is relatief eenvoudig te vinden. De ster markeert de elleboog van Ophiuchus en bevindt zich ten noorden van Yed Prior – Delta Ophiuchi – en Yed Posterior – Epsilon Ophiuchi. Deze sterren markeren de linkerhand van de Slangendrager.
Yed Prior en Yed Posterior zijn de meest westelijke in een rij heldere Ophiuchus-sterren, net ten noorden van Antares en de scharen van de Schorpioen. De lijn begint met Sabik, de op een na helderste ster in Ophiuchus en strekt zich uit via Zeta Ophiuchi, de derde helderste ster, tot aan de sterren die de hand van Ophiuchus markeren. Marfik ligt ten westen van de denkbeeldige lijn die loopt van Antares tot Zeta Ophiuchi.
Marfik bevindt zich in hetzelfde deel van de hemel als twee heldere bolhopen. Messier 10 en Messier 12. Messier 10 vormt een ruwweg gelijkzijdige driehoek met Marfik en Yed Posterior en Messier 12 ligt tussen Messier 10 en Marfik in. De bolhopen hebben schijnbare helderheden van magnitude 6,4 respectievelijk 7,7 en vereisen een verrekijker om gezien te kunnen worden. Messier 10 lijkt de grootste van de twee. De bolhopen zijn 14.300 resp. 15.700 lichtjaar van ons verwijderd.
Sterrenbeeld
Marfik bevindt zich in het sterrenbeeld Ophiuchus. Dit vertegenwoordigt de Griekse mythische genezer Asclepius. Ophiuchus is een van de 48 sterrenbeelden die in de 2de eeuw na Christus door de Grieks-Romeinse astronoom Claudius Ptolemeus in zijn Almagest werden beschreven. Ophiuchus wordt Meestal afgebeeld als een man met een grote slang in zijn handen. De slang is het sterrenbeeld Serpens.
In grootte is Slangendrager het 11de sterrenbeeld. Het beslaat een oppervlakte van 948 vierkante graden aan de sterrenhemel. Het heeft vijf sterren helderder dan magnitude 3 maar het is geen bijzonder opvallend sterrenbeeld. De helderste ster is Alpha Ophiuchi – Rasalhague en die heeft een schijnbare helderheid van magnitude 2,1.
Ophiuchus bevat verschillende heldere deepsky-objecten. Naast Messier 10 en 12 zijn dit de bolhopen Messier 9, Messier 14, Messier 19, Messier 62 en Messier 107. Andere deepsky-objecten in Ophiuchus zijn de open steerenhoop IC 4665 en de bipolaire planetaire nevel M2-9.
De best bekende sterren in de Slangendrager zijn de Ster van Barnard, de op drie na meest nabije ster en de terugkerende nova RS Ophiuchi, bestaande uit een rode reus en een witte dwerg. Ook Kepler’s Supernova uit 1604 bevindt zich in het sterrenbeeld.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky-objecten in Ophiuchus waar te nemen is de maand juli als het sterrenbeeld ’s avonds hoger boven de horizon klimt. Ophiuchus is zichtbaar tussen 80° en -80°.
De 10 helderste sterren in het sterrenbeeld zijn Rasalhague (Alpha Oph, mag. 2,07), Sabik (Eta Oph, mag. 2,43), Zeta Ophiuchi (mag. 2,57), Yed Prior (Delta Oph, mag. 2,75), Cebalrai (Bèta Oph, mag. 2,75), Kappa Ophiuchi (mag. 3,20), Yed Posterior (Epsilon Ophiuchi, mag. 3,22), Theta Ophiuchi (mag. 3,26), Nu Ophiuchi (mag. 3,33) en 72 Ophiuchi (mag. 3,73).
Lambda Ophiuchi – Marfik
| Spectraalklasse | AoV + A4V |
| Variabel type | Vermoedelijk |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 3,82 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 0,20 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 173 – 53 |
| Radiale snelheid (km/s) | -16,0 |
| Massa (zon=1) λ Oph A, λ Oph B, λ Oph C | 2,62;1,90;0,72 |
| Lichtsterkte (zon=1) λ Oph A, λ Oph B, λ Oph C | 76,0; 0,09 |
| Straal (zon=1) λ Oph A, λ Oph B, λ Oph C | 0,58 |
| Temperatuur (Kelvin) λ Oph A | 8800 |
| Rotatiesnelheid (km/s) λ Oph A | 138 |
| Sterrenbeeld | Ophiuchus – Slangendrager |
| Namen en aanduidingen | Marfik Lambda Ophiuchi 10 Ophiuchi HD 148857 |
Eerste publicatie: 13 juli 2025
Bron: Wikipedia, star-facts & vele anderen
