Messier 55 – NGC 6809
Messier 55 is een bolhoop in het sterrenbeeld Sagittarius – Boogschutter. De bolhoop is ongeveer 17.600 lichtjaar van ons verwijderd en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 7,42 en staat onder NGC 6809 in de New General Catalogue.
Messier 55 heeft een grootte van 19 boogminuten, ongeveer 2//3de van de volle maan. Dat komt overeen met een lineaire diameter van bijna 100 lichtjaar. De bolhoop is te zien met ene verrekijker maar middelgrote en grote telescopen tonen de ware aard van het object. Een 20 cm telescoop toont veel van de sterren in de bolhoop.
Messier 55 kan worden gevonden door een denkbeeldige lijn te volgen die loopt van Kaus Media – Delta Sagittarii naar Ascella – Zeta Sagittarii en deze lijn ongeveer 17° naar het oosten te verlengen.
De bolhoop heeft een lage oppervlaktehelderheid en vereist goede waarneemomstandigheden om te kunnen worden waargenomen.
Met een dichtheidsclassificatie van XI is Messier 55 relatief diffuus en vrij los van uiterlijk. Zelfs in verrekijkers is het een korrelig object, dit in tegenstelling tot de meeste bolhopen die wazig en nevelachtig lijken. De beste tijd van het jaar om Messier 55 waar te nemen is gedurende de zomermaanden juni, juli en augustus.
Messier 55 heeft een massa van ongeveer 269.000 zonsmassa en bevat ongeveer 100.000 sterren. In het centrale gebied van de bolhoop zijn slechts 55 variabele sterren waargenomen. De sterren in de bolhoop zijn meestal oud en rood, maar Messier 55 bevat ook een ongewoon aantal Blauwe Achterblijvers, oude sterren die er jonger, blauwer en lichtsterker uitzien dan vergelijkbare sterren van dezelfde leeftijd, als gevolg van interacties en fusies met naburige sterren in de bolhoop.
Messier 55 is een van de meest metaalarme bolhopen die we kennen. De bolhoop bevat slechts 1,1% van de zware elementen van de Zon.
De bolhoop werd op 1672 vanuit Zuid-Afrika gevonden door de Franse astronoom Nicolas Louis de Lacaille. Hij catalogiseerde de bolhoop als Lac I.14 en merkte op dat deze “lijkt op de obscure kern van een grote komeet”.
Charles Messier kon het object vanuit Parijs pas vinden op 24 juli 1778 omdat het zich onder het Theepotje in de Boogschutter bevond en nooit hoog genoeg aan de zuidelijke hemel kwam om een gemakkelijk doelwit te zijn. Messier was al in 1764 begonnen met zoeken. Zo beschreef hij het object toen hij het eindelijk had gevonden:
Een nevel die een witachtige vlek is, met een omvang van ongeveer 6’, waarvan het licht gelijkmatig is en geen sterren lijkt te bevatten. De positie ervan is bepaald aan de hand van Zeta Sagittarii, met behulp van een tussenliggende ster van de 7de magnitude. Deze nevel is ontdekt door M. l’Abbe de LaCaille, zie Mem. Acad. 1775 p. 194. M. Messier heeft er op 29 juli 1764 tevergeefs naar gezocht, zoals vermeld in zijn memoires/
William Herschel ontrafelde de bolhoop met behulp van zijn 20 voet telescoop in sterren. Hij schreef: “Met 250 redelijk ontrafelde sterren; ik kan er heel veel tellen, terwijl andere te dicht bij elkaar staan om afzonderlijk te kunnen worden onderscheiden.”
John Herschel voegde de bolhoop als h 3798 toe aan zijn catalogus en nam hem later als GC 4503 op in de General Catalogue. Hij beschreef het als een “bolvormige sterrenhoop; vrij helder; zeer groot; rond; heel geleidelijk iets helderder naar het midden toe; diameter in RA 30,0s [7,5’]; allemaal opgelost in afzonderlijke sterren van 13 tot 16 m; niet zo samengedrukt naar het midden toe dat ze samensmelten tot een vlam of nippel.”
Messier 55 – NGC 6809
| Type object | Bolhoop, bolvormige sterrenhoop |
| Klasse | XI |
| Namen en aanduidingen | Messier 55 NGC 6809 |
| Sterrenbeeld | Sagittarius – Boogschutter |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 17.600 – 5400 |
| Leeftijd (miljard jaar) | 2,3 |
| Aantal sterren | 100.000 |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 7,42 |
| Schijnbare grootte (boogminuten) | 19 |
| Straal (lichtjaar) | 48 |
Locatie
Eerste publicatie: 29 juli 2025
Bron: Wikipedia, messier-guide & anderen
