Porrima – Gamma Virginis

Gamma Virginis – Porrima is de hoofdcomponent in een dubbelstersysteem dat 38,1 lichtjaar van de Aarde is verwijderd in de richting van het sterrenbeeld Maagd – Virgo. Het systeem heeft een gecombineerde helderheid van magnitude 2,74 en het is na Spica de helderste ster in Maagd. Het is een van de zes heldere sterren die de Y van Virgo vormen, dit is een asterisme dat het westelijke deel van het sterrenbeeld domineert.

Stersysteem

Het Gamma Virginis-systeem bestaat uit twee nagenoeg identieke dwergen met een baanperiode van 168,93 jaar en gelijkaardige eigenschappen. Beide sterren zijn van spectraalklasse F0 V. De hoofdcomponent, Gamma Virginis A, heeft een massa van 1,56 zonsmassa en een berekende oppervlaktetemperatuur van 6760 kelvin. De leeftijd van het systeem wordt geschat op 1,14 miljard jaar.

Gamma Virginis A heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,65 terwijl Gamma Virginis B een schijnbare helderheid heeft van magnitude 3,56.

Tot ongeveer 1990 konden de beide sterren gemakkelijk geschieden worden gezien, daarna werd de scheiding kleiner maar sinds 2020 zijn ze weer beide in een kleine telescoop op te lossen.

Wetenswaardigheden

Porrima is een van de zes heldere sterren die de Y van Maagd vormen. Het asterisme bestaat verder uit Alpha Virginis – Spica, Delta Virginis – Minelauva, Epsilon Virginis – Vindemiatrix, Eta Virginis – Zaniah en Bèta Virginis – Zavijava. Het asterisme kan worden gebruikt om de Virgocluster van sterrenstelsels te vinden. Spica, de helderste ster in Maagd bevindt zich aan de basis van de Y en Porrima is de middelste ster van de kom. Minelauva en Vindemiatrix bevinden zich links van Porrima en Zaniah en Zavijava aan de rechterkant. De Virgocluster bevindt zich in de om van de Y. het centrum ervan ligt ongeveer halverwege tussen Vindemiatrix en Denebola, bij de staart van de Leeuw.

Porrima ligt slechts 2,8° ten noorden van de ecliptica (het schijnbare pad van de Zon langs de hemel). De ster kan door de Maan worden bedekt en ook, maar dan veel minder vaak, door planeten. Zo passeerde Saturnus in juni 2011 op 0,25° ten zuiden van de ster,

Naamgeving

De naam Porrima is afkomstig van het oude Rome. In de Romeinse religie was Porrima de godin van de toekomst en de voorspelling. Ze was ook bekend als Antevorta en Porsa (een samentrekking van Proversa). Deze namen werden ook voor Gamma Virginis gebruikt.

De naam Porrima werd op 20 juli 2016 officieel goedgekeurd door de Working Group on Star Names (WGSN) van de Internationale Astronomische Unie. Formeel heeft de naam alleen betrekking op de component Gamma Virginis A maar wordt traditioneel gebruikt voor het hele systeem.

De 17^de -eeuwse Egyptische astronoom Al Achsasi al Mouakket noemde Gamma Virginis in zijn Calendarium “Laouiyet al Aoua”, wat “de hoek van de blaffer” betekent. In de Arabische astronomie vormde Porrima een asterisme genaamd “Al “Awwa – de Blaffer, samen met Bèta Virginis – Zavijava, Delta Virginis – Minelauva, Eta Virginis – Zaniah en Epsilon Virginis – Vindemiatrix. De naam “Laouiyet al Aoua” werd in het Latijn vertaald als “Angulus Latratoris”.

In de Chinese astronomie was Porrima bekend als 太微左垣二 (Tài Wēi Zuǒ Yuán èr), de tweede Ster van de Linkermuur van de Opperste Paleisbehuizing. Verder bestaande uit Minelauva, Zaniah, Vindemiatrix en Alpha Comae Berenices – Diadem. Het Opperste Paleisbehuizing vertegenwoordigde het keizerlijke hof en Porrima vertegenwoordigde 東上相 (Dōngshǎngxiāng), de Eerste Oostelijke Minister.

Locatie

Porrima is gemakkelijk te vinden omdat de ster deel uitmaakt van de Y van Maagd. Het asterisme is te vinden aan de hand van de sterren van de helderdere Grote Beer. De boog van het handvat van de Beer, gevormd door Alioth, Mizar en Alkaid, leidt eerst naar Arcturus, de helderste in de Ossenhoeder , en vervolgens naar Spica. Spica bevindt zich aan de basis van de kromme Y en Porrima is de middelste ster die de kom van de Y vormt.

in de gezichtslijn van de ster bevinden zich verschillende sterrenstelsels: het lensvormige sterrenstelsel NGC 4753, het balkspiraalstelsel NGC 4691, de spiraalstelsels NGC 4666 en NGC 4632, het dwergspiraalstelsel NGC 4592 en het spiraalvormige sterrenstelsel NGC 4517.

Sterrenbeeld

Porrima bevindt zich in het sterrenbeeld Maagd – Virgo. Dit is het op een na grootste sterrenbeeld aan de sterrenhemel, alleen Hydra – Waterslang is groter. Het beslaat een oppervlakte van 1294 vierkante graden.

Net zoals de andere dierenriem sterrenbeelden behoorde Maagd tot de 48 klassieke sterrenbeelden die Ptolemeus in de 2^de eeuw na Christus in zijn Almagest beschreef. In de Griekse mythologie is het sterrenbeeld geassocieerd met Demeter en Dike. In de Romeinse mythologie werd het sterrenbeeld gekoppeld aan Ceres,

In Maagd vinden we Spica, de 16^de helderste ster aan de hemel. Het is een hete blauwe hoofdreeksster met een visuele helderheid van magnitude 0,97 die 250 lichtjaar van de Aarde is verwijderd. Andere opmerkelijke sterren in Maagd zijn de gele reus Vindemiatrix – Epsilon Virginis, de geelwitte reus Syrma – Iota Virginis, de oranje reus Kang – Kappa Virginis en de nabije rode dwerg Ross 128 en de gele hoofdreeksster 61 Virginis waarbij drie exoplaneten zijn gevonden.

Maagd is de thuisbasis van de Virgo cluster van sterrenstelsels. De cluster bevat maximaal 2000 leden waarvan de helderste de elliptische sterrenstelsels Messier 49, Messier 60, Messier 87 en Messier 89, de spiraalstelsels Messier 58, Messier 61 en Messier 90 en de lensvormige sterrenstelsels Messier 84 en Messier 86 zijn. De Beroemde Sombreronevel (Messier 104) maakt geen deel uit van de cluster maar ligt in Maagd en is een van de meest herkenbare sterrenstelsels aan de nachtelijke hemel.

De best tijd van het jaar om de sterren en deepsky-objecten in maagd waar te nemen is tijdens de maand mei wanneer het sterrenbeeld ’s avonds hoger boven de horizon staat. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar vanaf locaties tussen 80° Noorderbreedte en 80° Zuiderbreedte.

De 10 helderste sterren in Maagd zijn Spica (Alpha Vir, mag. 0,97), Porrima (Gamma Vir, mag. 2,74), Vindemiatrix (Epsilon Vir, mag. 2,83), Heze (Zeta Vir, mag. 3,38), Minelauva (Delta Vir, mag. 3,39), Zavijava (Bèta Vir, mag. 3,60), 109 Virginis (mag. 3,72), Mu Virginis (mag. 3,88), Zaniah (Eta Vir, mag. 3,89), and Nu Virginis (mag. 4,04).

Porrima – Gamma Virginis

Eerste publicatie: 14 mei 2025
Bron: Wikipedia & vele anderen

• Bluesky
• Facebook
• Threads
• X
• Mastodon
• Mail