Astronomen observeren het starburst-stelsel NGC 4449
Astronomen hebben met behulp van de Gemini North telescoop het sterrenstelsel NGC 4449 bestudeerd. Dit is een perfect voorbeeld van stervormingsactiviteit veroorzaakt door voortdurende fusies met nabijgelegen dwergstelsels.
NGC 4449 bevindt zich op een afstand van ongeveer 12,5 miljoen lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Canes Venatici – Jachthonden. Het stelsel is ook bekend als Caldwell 21 en heeft een doorsnede van ongeveer 20.000 lichtjaar.
NGC 4449 werd op 27 april 1788 door de Britse astronoom William Herschel gevonden. Het maakt deel uit van de M94 groep van sterrenstelsels die zich dicht bij de Lokale Groep bevindt waarvan ons sterrenstelsel deel uitmaakt.
“De golvende rode wolken en de sprankelende blauwe sluier van het sterrenstelsel verlichten de hemel met de kleuren van nieuw gevormde sterren”, aldus de astronomen.
“Het is geclassificeerd als een onregelmatig sterrenstelsel van het Magelhaanse type, wat de losse spiraalstructuur weerspiegelt en grote gelijkenis vertoont met de Grote Magelhaanse Wolk – het prototype van Magelhaanse sterrenstelsels.”
Er worden al miljarden jaren lang sterren gevormd in NGC 4449, maar momenteel stoot het in een veel hoger tempo nieuwe sterren uit dan in het verleden.
Deze ongewoon explosieve en intense stervormingsactiviteit kwalificeert NGC 4449 als een zogenaamd “starburst”-stelsel.
Hoewel starbursts meestal voorkomen in de centrale gebieden van sterrenstelsels, is de stervorming van NGC 4449 wijder verspreid, wat blijkt uit het feit dat de jongste sterren zich zowel in de kern als in de stromen rond het sterrenstelsel bevinden”, aldus de onderzoekers.
Deze stervormingsactiviteit lijkt op de vroegste stervormende sterrenstelsels in het heelal, die zijn gegroeid door samen te smelten met kleinere sterrenstelsels en deze samen te voegen.
En net als zijn galactische voorgangers werd de snelle stervorming van NGC 4449 waarschijnlijk aangewakkerd door interacties met naburige sterrenstelsels.
Als lid van de M94-groep van sterrenstelsels bevindt NGC 4449 zich in de nabijheid van een handvol omringende kleinere sterrenstelsels.
Astronomen hebben bewijs gevonden van interacties tussen NGC 4449 en tenminste twee van deze satellietstelsels. Het ene is een zeer zwak dwergsterrenstelsel dat actief wordt geabsorbeerd, zoals blijkt uit een diffuse stroom sterren die zich uitstrekt tot aan één kan van NGC 4449.
“Deze stealth-fusie is visueel vrijwel niet waarneembaar vanwege het diffuse karakter en de lage stellaire massa”, aldus de wetenschappers.
Hoewel NGC 4449 een grote hoeveelheid donkere materie bezit, wat betekent dat de aanwezigheid ervan kan worden gedetecteerd door de aanzienlijke zwaartekrachtsinvloed ie het heeft op NGC 4449.
Het andere object dat aanwijzingen geeft voor een samensmelting in het verleden is een enorme bolvormige sterrenhoop, ingebed in de buitenste halo van NGC 4449. Astronomen denken dat deze bolhoop de overgebleven kern is van een voormalig garijk satellietstelsel dat momenteel door NGC 4449 wordt geabsorbeerd.
Terwijl NGC 4449 interageert met zijn kleinere galactische metgezellen en deze absorbeert, comprimeren en schokken de getijdeninteracties tussen de sterrenstelsels het gas.
De gloeiende rode gebieden verspreid over deze afbeelding laten dit proces zien, wat wijst op en overvloed aan geïoniseerd waterstof – een veelbetekenend teken van aanhoudende stervorming.
Er komt een overvloed aan hete, jonge blauwe sterrenhopen tevoorschijn uit de galactische ovens, gevoed door de donkere filamenten van kosmisch stof die zich door het hele sterrenstelsel verspreiden.
In het huidige tempo zal de gasvoorraad van NGC 4449 die de sterrenproductie voedt, nog maar zo’n miljard jaar meegaan.
Eerste publicatie: 27 juni 2024
Bron: sci-news
