De sterrenhemel van juni 2025
Op astronomisch gebied is juni een rustige maand. Er zijn geen grote meteorenzwermen en vanwege de grijze nachten is het voor waarnemers op het noordelijk halfrond lastig om deep sky-objecten te bekijken. Maar we kunnen deze maand wel weer lichtende nachtwolken verwachten en ons bezighouden met daglichtastronomie oftewel het bestuderen van de Zon.
Algemeen wordt aangenomen dat het warme weer in juni wordt veroorzaakt door het feit dat de Aarde zich dan het dichtste bij de Zon bevindt maar dit is niet juist. De baan van de aarde is geen perfecte cirkel maar een ellips. In 2025 varieert de afstand tussen 147.103.686 kilometer (0,9833274 AE) op 4 januari (dit noemen we het perihelium) tot 152.087.738 kilometer (1,0166437 AE) op 3 juli (dit noemen we het aphelium). De Aarde bevindt zich in januari dus het dichtste bij de Zon. De wintersolstice (voor waarnemer sop het noordelijk halfrond valt dit jaar op 21 december 2025. De zomersolstice valt dit jaar op 21 juni en dan zijn we dus verder van de Zon met 6 juli als verste punt.
De oorzaak van de seizoenen, met warme zomers en koude winters, wordt volledig veroorzaakt door de helling van de rotatieas van de Aarde ten opzichte van het vlak van de baan van de Aarde om de Zon. Hierdoor is het noordelijk halfrond in juni en juli het meest richting Zon gekeerd en is dit zo in november en december voor het zuidelijk halfrond. Tijdens de equinoxen (20 maart en 22 september 2025) is de aardas dusdanig gericht ten opzichte van de Zon dat dag en nacht ongeveer gelijk zijn en beide halfronden evenveel zonlicht ontvangen.
Het lijkt wel alsof het de gehele nacht schemert. Maar het is wel de tijd van het jaar om lichtende nachtwolken te kunnen zien. Dit zijn zeer opvallende wolken die meestal in het midden van de nacht zichtbaar zijn richting noorden. In dit artikel meer over lichtende nachtwolken.
Kaart van de actuele sterrenhemel
De positie van de kaart is voor Geleen, de huidige thuisbasis van Kuuke, maar de kaart is ook goed bruikbaar voor andere delen van Nederland.
Gebruik:
- Klik op de datum/tijd om deze te veranderen
- Klik op de coördinaten om een andere locatie te kiezen
- Klik en sleep op de kaart om een ander deel van de sterrenhemel te bekijken
- Klik op de kaart en druk dan op ? op je toetsenbord om een lijst te krijgen met alle commando’s die je m.b.v. het toetsenbord kan uitvoeren
Waarnemen
De Maan in juni 2025
| Maanfase | Datum | Tijd | Afstand tot de Aarde (km) |
| Eerste Kwartier | 3 juni 2025 | 05:42 | 395.715 |
| Apogeum | 7 juni 2025 | 12:44 | 405.553 |
| Volle Maan | 11 juni 2025 | 09:46 | 399.631 |
| Laatste Kwartier | 18 juni 2025 | 21:21 | 368.113 |
| Perigeum | 23 juni 2025 | 06:44 | 363.178 |
| Nieuwe Maan | 25 juni 2025 | 00:57 | 363.350 |
Zie ook Kuuke’s Maan kalender
Tijden zijn gebaseerd op de dichtste nadering tussen de twee hemellichamen. Bekijk samenstanden later op de avond als het donker is. Planeten zijn niet altijd waarneembaar vanuit Nederland.
De Aardbeienmaan
Juni is bekend om zijn aardbeien en dat komt terug in de naam van de Volle Maan van deze maand (4 juni). Deze naam werd aan beide zijden van de oceaan gebruikt. De Choctaw stam uit het zuidoosten van de Verenigde Staten had verschillende namen voor de Volle Manen die begin of eind juni plaatsvonden. Begin juni was het de “Maan van de Perziken” en eind juni was het de “Maan van de Kraanvogel”. Andere namen voor de Volle Maan van juni zijn “Hete Maan” en “Rozen Maan” en in Europa de “Mede Maan” (Mede wordt gemaakt door honing met water te laten vergisten).
Zichtbaarheid van het International Space Station
De volgende link geeft je een tabel voor de zichtbaarheid van het International Space Station (externe link, opent in nieuw venster, NASA-website) voor de komende dagen. De gegeven tijden gelden strikt genomen voor Maastricht.
De planeten in juni 2025
Mercurius
Mercurius heeft deze maand een visuele helderheid van magnitude -2,0 tot 0,3. De kleine planeet gaat in het begin van de maand samen met de Zon onder maar bij het bereiken van de grootste oostelijke elongatie aan het einde van de maand neemt de zichtbaarheid toe. Zoek de planeet, bij een vrije horizon, op in het noordwesten
Venus
Venus heeft een visuele helderheid van -4,4 tot -4,2. De zusterplaneet van de Aarde komt voor zonsopkomst op in het sterrenbeeld Aries – Ram. Venus is dan boven de oostelijke horizon te vinden.
Mars
Mars heeft deze maand een visuele helderheid van magnitude 1,2 tot 1,4. De rode planeet is ’s avonds in het sterrenbeeld Leo – Leeuw te vinden en gaat tegen het einde van de maand al weer vroeg onder. In het midden van de maand passeert de rode planeet de rode, heldere ster Regulus in de Leeuw.
Jupiter
De reuzenplaneet beweegt deze maand van het sterrenbeeld Taurus – Stier naar Gemini – Tweelingen. Jupiter heeft een visuele helderheid van magnitude -1,9. De planeet verdwijnt al kort na zonsondergang onder de horizon.
Saturnus
Saturnus heeft een visuele helderheid van magnitude 1,0. De planeet bevindt zich in het sterrenbeeld Pisces – Vissen en is ’s ochtends voor het aanbreken van de schemering laag boven de horizon te vinden.
Uranus
Uranus heeft een visuele helderheid van magnitude 5,8. De planeet bevindt zich in het sterrenbeeld Taurus – Stier en komt eind van de maand kort voor zonsopkomst boven de horizon uit.
Neptunus
Neptunus heeft een visuele helderheid van magnitude 7,8 en bevindt zich in het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen. Op 29 juni passeren Saturnus en Neptunus elkaar op minder dan 1° afstand aan de sterrenhemel. Gebruik Saturnus om Neptunus aan de ochtendhemel te vinden.
Meteoren
Eind juni zijn de juni-Boötiden actief. dit is een kleine meteorenzwerm die sporadisch uitbarstingen vertoonde. zo waren er in 1998 en 2004 uurgemiddelden zichtbaar van 100 respectievelijk 50 meteoren. De laatste jaren zijn er geen oplevingen meer geweest.
De sterrenhemel in juni 2025
Voor waarnemers op midden noordelijke breedtegraden zijn de sterrenbeelden die hoog boven het hoofd verschijnen Draak – Draco, Hercules, Lier – Lyra, Ossenhoeder – Boötes en Noorderkroon – Corona Borealis. De Kleine Beer – Ursa Minor bevindt zich hoog boven de noordelijke horizon. Polaris wijst richting de horizon en de steel van de steelpan wijst richting het zenit.
De helderdere en grotere steelpan van de Grote Beer – Ursa Major kan worden gebruikt om de rode reus Arcturus, de helderste noordelijke ster en het vliegerpatroon van Boötes – Ossenhoeder te vinden. Arcturus verschijnt langs denkbeeldige gebogen lijn die zich uitstrekt van het handvat van de Grote Beer.
De grote en kleine steelpannen kunnen worden gebruikt om de staart van Draco – Draak te vinden, die tussen de twee asterismes doorslingert. De rest van de draak buigt rond de pan van de Kleine Beer in de richting van Zwaan – Cygnus. De ogen van de draak, gemarkeerd door de sterren Eltanin en Rastaban, worden gevonden door de lijn van de straal van het Noorderkruis uit te breiden. Eltanin en Rastaban vormen samen met de zwakkere Kuma en Grumium, een vierhoekig asterisme dat het hoofd van de Draak voorstelt.
De heldere Wega, de helderste ster van het sterrenbeeld Lier – Lyra, is herkenbaar aan het parallellogrampatroon dat het de figuur van de hemelse Harp vormt. De naburige Hercules herbergt de Hoeksteen, een asterisme dat wordt gebruikt om de volvormige sterrenhoop Messier 13 en de bolvormige sterrenhoop Messier 92 te vinden.
Het sterrenbeeldfiguur van Corona Borealis – Noorderkroon, bevindt zich tussen Arcturus en de Hoeksteen in Hercules. Alphecca, de helderste ster van het sterrenbeeld, markeert het juweel in de Noorderkroon.
De sterrenhemel boven de noordelijke horizon
Boven de noordelijke horizon zijn de sterrenbeelden Ursa Minor – Kleine Beer, Draco – Draak, Cassiopeia, Cepheus en Camelopardalis – Giraffe te vinden. Ursa Major – Grote Beer is het grootste noordelijke sterrenbeeld en is in het noordwesten zichtbaar. Deze sterrenbeelden zijn allemaal circumpolair (het gehele jaar zichtbaar) voor waarnemers op midden noordelijke breedtegarden.
In Ursa Minor vinden we Polaris, de Poolster, de meest nabije zichtbare ster tot de noordelijke hemelpool. Polaris markeert het einde van de staart van de Kleine Beer en het handvat van de kleine steelpan. De kop van de Draak bevindt zich tussen de Poolster en de Hoeksteen in Hercules. De staart van de straat slingert tussen de Grote en de Kleine Beer door.
In het noorden zijn nog tee andere opvallende asterismes zichtbaar – de W van Cassiopeia en het Huis van Cepheus. De W van Cassiopeia bestaat uit de vijf helderste sterren van het sterrenbeeld. Schedar en Caph, de meest rechtse sterren van de W, kunnen worden gebruikt om Alderamin, de helderste ster in Cepheus te vinden.
Camelopardalis, de hemelse giraffe is een zwak sterrenbeeld dat een erg heldere en donkere hemel vereist. De helderste ster, de superreus Bèta Camelopardalis heeft een visuele helderheid van magnitude 4,02.
De sterrenhemel boven de oostelijke horizon
De sterrenbeelden die het grootste deel van de zuidelijke hemel in beslag nemen zijn Weegschaal – Libra, Slang – Serpens en Slangendrager – Ophiuchus. De helderste sterren in Weegschaal zijn eigenlijk de uitgestrekte klauwen van de hemelse Schorpioen. Antares en de klauwen van de schorpioen zijn ’s avonds zichtbaar net boven de horizon. Shaula en Lesath, de sterren die de angel van de Schorpioen markeren zijn vanuit Nederland niet zichtbaar, daarvoor met je naar het zuiden van Europa afreizen.
Ophiuchus is het 11de grootste sterrenbeeld maar het valt niet echt op naast de dierenriemsterrenbeelden Scorpius – Schorpioen en Sagittarius – Boogschutter. De slangendrager is zichtbaar tussen de Hoeksteen in Hercules en de sterrenbeeldfiguren van de Schorpioen en de Boogschutter. Het sterrenbeeld verdeelt de Slang in tweeën. De kop van de Slang is te vinden met onder Corona Borealis – Noorderkroon, terwijl de staart zichtbaar is tussen Ophiuchus en Aquila.
De sterrenhemel boven de zuidelijke horizon
Laag in het zuidoosten kunnen we Antares zien, dit is de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen dat in Nederland maar voor een klein deel boven de horizon uitkomt. Antares is te herkennen aan zijn oranjerode kleur. Linksboven Antares bevindt zich het sterrenbeeld Slangendrager – Ophiuchus dat geen heldere sterren kent en alleen goed is te herkennen tijdens een donkere maanloze nacht. In het zuidwesten kunnen we Spica en het sterrenbeeld Maagd – Virgo zien en ook de oranjerode ster Arcturus en het sterrenbeeld Ossenhoeder – Boötes.
De sterrenhemel boven de westelijke horizon
In het westen zijn de meest opvallende sterrenbeelden de dierenriem sterrenbeelden Maagd – Virgo en Leo – Leeuw. Spica, de helderste ster in Maagd, is de op een na helderste ster (na Arcturus) langs de denkbeeldige verlengde lijn vanuit het handvat van de Grote Beer
Spica bevindt zich aan de basis van de Y van Maagd, een asterisme dat het meest zichtbare deel van het sterrenbeeld vormt. In deze tijd van het jaar ligt de Y ongeveer horizontaal. Een punt van de Y wijst naar het zwakke sterrenbeeld Coma Berenices – Haar van Berenice en de andere punt wijst naar Leo – Leeuw
Leo – Leeuw is herkenbaar aan de Sikkel, een asterisme dat de kop van de Leeuw vormt en lijkt op een omgekeerd vraagteken. De heldere ster Regulus markeert het hart van de Leeuw en is de 21ste helderste ster aan de hemel.
Spica kan gebruikt worden om het sterrenbeeld Corvus – Raaf te vonden. Het rechthoekige asterisme bestaat uit de helderste sterren van de Raaf en is ook bekend als het Zeil of Spica’s Spanker. Virgo en Corvus zijn in deze tijd van het jaar zichtbaar in het zuidwesten.
