Waarnemen – de Lier
Sterrenbeeld de Lier is een klein sterrenbeeld maar wel een met een grote aanwezigheid. In grootte is Lier het 52ste sterrenbeeld maar het is vanwege de heldere ster Wega nadrukkelijk aanwezig aan de sterrenhemel. Wega heeft een visuele helderheid van magnitude 0,03 en is daarmee de op vier na helderste ster aan de nachtelijke sterrenhemel. Op het noordelijk halfrond is Wega zelfs de op een na helderste ster. Wega is slechts 25 lichtjaar van ons verwijderd en dat verklaart grotendeels zijn helderheid. Wega is ook een van de hoeken van het asterisme de Zomerdriehoek.
De Latijnse naam van de Lier is Lyra. Het sterrenbeeld stelt een harp, lier of een besnaard instrument voor. Het is een van de sterrenbeelden die in de tweede eeuw door Ptolemeus werden benoemd.
Op zoek naar de Lier
De gemakkelijkste manier op het noordelijk halfrond om de Lier te vinden is door op een zomeravond recht omhoog te kijken. De helderste ster in de buurt van het zenit op zomerdag, nadat het donker is geworden, is Wega.
Als je Wega hebt gevonden, en je ogen hebben zich aangepast aan de donkerte, dan kun je ook het parallellogram zien dat onder Wega bungelt. Als je dan weer richting Wega kijkt dan zie je een kleine driehoekige vorm. De ster in die driehoek die geen deel uitmaakt van het parallellogram of Wega is de ster Epsilon Lyrae. Over die ster later meer.
Een nest van dubbelsterren
We kennen nu Wega (Alpha Lyrae), laten we nu eens kijken naar de andere sterren in de Lier. De twee sterren van het parallellogram het dichtste bij Wega zijn ook de zwakste van de vier. Deze twee sterren zijn beiden dubbelsterren. De dubbelster rechtsonder Wega heet Zeta Lyrae. De sterren in dit paar zijn van magnitude 4,34 en 5,73. Ze zijn slechts 44 boogseconden van elkaar gescheiden en ongeveer 150 lichtjaar van ons verwijderd. Met een goede verrekijker zijn ze van elkaar te scheiden maar met een kleine telescoop lukt het zeker.
De volgende dubbelster in het parallellogram bestaat uit Delta 1 en Delta 2 Lyrae. De helderste ster is van magnitude 4,22 en de zwakkere van magnitude 5,58. De bevinden zich 10 boogminuten van elkaar en ze zijn dus gemakkelijk met behulp van een verrekijker te zien. Delta1 en Delta 2 Lyrae zijn 1080 respectievelijk 898 lichtjaar van ons verwijderd.
De laatste dubbelster die in de buurt van Wega zweeft is Epsilon Lyrae. Deze ster voltooit de kleine driehoek bij Wega. Epsilon Lyrae is beter bekend als de “Dubbele dubbele”. Een telescoop laat zien dat deze dubbelster eigenlijk viervoudig is. Epsilon 1 bevindt zich op 3,5 boogminuten van Epsilon 2. De Epsilon 1-sterren zijn van magnitude 4,7 en 6,2. De Epsilon 2-sterren zijn van magnitude 5,1 en 5,5. Dit meervoudige stersysteem bevindt zich op een afstand van ongeveer 160 lichtjaar van de Aarde.
De overige sterren van de Lier
Gaan we door naar de onderkant van het parallellogram dan komen we aan bij de sterren Bèta Lyrae (Sheliak) en Gamma Lyrae (Sulafat). Sulafat is de ster die het verst van Wega is verwijderd. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,25 en is 635 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Sheliak is de laatste ster van het parallellogram en heeft een visuele helderheid van magnitude 3,52 en zijn begeleider van 7,14. Het zal geen verrassing zijn dat ook dit een dubbelster is. Het is een eclipserende dubbelster die in een grote telescoop is te scheiden.
Deep-sky objecten in de Lier
De Lier bevat twee Messier-objecten. Het eerste is Messier 57, de Ringnevel. Het is de meest waargenomen planetaire nevel. De Ringnevel heeft een visuele helderheid van magnitude 9,0 en is ongeveer 2300 lichtjaar van ons verwijderd. De Ringnevel is eenvoudig te vinden door tussen de twee onderste sterren van het parallellogram, Shekiak en Sulafat, te kijken. Je hebt een telescoop nodig om de ringstructuur te kunnen zien.
Iets meer voorbij de helft van de afstand tussen Sulafat en Albireo, de heldere dubbelster aan het einde van de Zwaan kunnen we Messier 56 vinden. Dit is een losse bolhoop met een visuele helderheid van magnitude 8,3 die ongeveer 33.000 lichtjaar van ons is verwijderd.
Samengevat: de Lier – Lyra is een sterrenbeeld dat de ster Wega, de op een na helderste ster aan de noordelijke hemel bevat. Het sterrenbeeld is het beste in de zomer te bekijken.
Meer over het sterrenbeeld Lyra – Lier op Kuuke’s Sterrenbeelden
Eerste publicatie: 5 juli 2022
Bron: EarthSky
