Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Serpens – Slang

Het sterrenbeeld Serpens – Slang is een sterrenbeeld aan de noordelijke sterrenhemel. De naam “Serpens” is Latijns voor “slang”. Het is één van de 48 klassieke sterrenbeelden van Ptolemeus.

Het is een groot sterrenbeeld dat in tweeën wordt gedeeld door het sterrenbeeld Ophiuchus – Slangendrager. Het westelijke deel wordt Serpens Caput genoemd. Dit is de kop van de slang. Het oostelijke deel wordt Serpens Cauda genoemd en dit is de staart van de slang.

Serpens bevat enkele beroemde deep sky objecten waaronder de Arend-nevel (Messier 16) en de grote bolvormige sterrenhoop Messier 5 en er zijn verschillende sterren met bevestigde planeten. In het sterrenbeeld komen twee meteorenzwermen voor; de Omega Serpentiden en de Sigma Serpentiden.

De helderste ster alpha Serpentis wordt ook wel Unukalhai genoemd en heeft een helderheid van magnitude 2,6.

Serpens behoort samen met Aquila, Ara, Centaurus, Corona Australis, Corvus, Crater, Crux, Cygnus, Hercules, Hydra, Lupus, Lyra, Ophiuchus, Sagitta, Scutum, Sextans, Triangulum Australe en Vulpecula tot de Hercules-familie van sterrenbeelden.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naamLatijnse naamAfkortingGenitief
SlangSerpensSerSerpentis
ZichtbaarheidApril – September (aangegeven zijn de maanden waarin het sterrenbeeld om 22 uur boven de horizon staat) voor waarnemers tussen de 80ste en de -80ste breedtegraad
GrootteIn grootte is Serpens het 23ste sterrenbeeld. Het beslaat een oppervlakte van 637 (°)2 aan de sterrenhemel.
OmgevingHet sterrenbeeld wordt omringd door Corona Borealis, Boötes, Virgo, Libra, Ophiuchus, Hercules, Aquila, Sagittarius en Scutum
MeteorenzwermenDe Omega Serpentiden en de Sigma Serpentiden

Gegevens sterren

SterNaamBetekenisHelderheid
(magnitude)
Afstand
(lichtjaar)
α SerUnukelhai 1)Nek van de slang2,6273,30
θ1 SerAlya 1) 4,62132,0
HD 168746Alasia 1)Oudste bekende naam voor Cyprus7,95136,0
HD 175541Kaveh 1)

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzicht.

Kaart van het sterrenbeeld Serpens - Slang met de namen van de sterren.
Kaart van het sterrenbeeld Serpens – Slang met de namen van de sterren. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden – KStars
Kaart van het sterrenbeeld Serpens - Slang met de namen van de sterren.
Kaart van het sterrenbeeld Serpens – Slang met de namen van de sterren. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden – KStars

Mythologie

In de Griekse mythologie is het sterrenbeeld Serpens de slang die door de genezer Asclepius (het sterrenbeeld Ophiuchus) wordt gedragen. Asclepius wordt vaak afgebeeld met de bovenste helft van de slang in zijn linkerhand en de staart in zijn rechterhand.

Asclepius was de zoon van de god Apollo en er werd gezegd dat die mensen weer tot leven bracht met zijn genezende krachten. In een ander verhaal doodde hij een slang en zag hij dat de slang door een plant weer tot leven werd gebracht die door een andere slang op gedode slang werd gelegd. Er werd gezegd dat Asclepius later dezelfde techniek gebruikte.

De helderste ster in het sterrenbeeld, Unukalhai (alpha Serpentis), is de nek van de ster en Alya (omega Serpentis) is het puntje van de staart.

Serpens is al een oud sterrenbeeld, het gaat terug tot de Babylonische tijd. De Babyloniërs kenden twee slangen sterrenbeelden. Het ene was een mengeling van een draak, een leeuw en een vogel en komt ruwweg overeen met wat we nu kennen als het sterrenbeeld Hydra – Waterslang.

Het andere Babylonische sterrenbeeld werd Basmu genoemd en stelde een gehoonde slang voor en kwam ruwweg overeen met een sterrenbeeld dat in de vierde eeuw voor Christus was gemaakt door de Griekse astronoom Eudoxus van Cnidus en waarop Ptolemeus zijn sterrenbeeld Serpens had gebaseerd.

Serpens op oude sterrenkaarten

Serpens – uit de Uranometria van Johann Bayer uit 1603
Serpens – uit de Atlas Celeste van John Bevis (ca. 1750)
Serpens - Urania's Mirror
Serpens – uit Urania’s Mirror (ca. 1825) samen met de sterrenbeelden Ophiuchus (Serpentarius), Scutum en het niet meer erkende sterrenbeeld Taurus Poniatosvki. By Sidney Hall – This image is available from the United States Library of Congress’s Prints and Photographs divisionunder the digital ID cph.3g10061.This tag does not indicate the copyright status of the attached work. A normal copyright tag is still required. See Commons:Licensing for more information., Public Domain, Link

De sterren van Serpens

alpha Serpentis – α Serpentis – Unukalhai
Alpha Serpentis is de helderste ster in het sterrenbeeld. De ster bevindt zich op een afstand van 74 lichtjaar van de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 2,6. De ster bevindt zich in de kop van Serpens Caput.

Het is een dubbelster waarvan de hoofdcomponent een straal heeft van 12 * de straal van de Zon en een helderheid van 38 * de helderheid van de Zon. De begeleider heeft een helderheid van magnitude 11,8 en bevindt zich op een afstand van 58 boogseconden van de hoofdster. In de nabijheid is ook nog een ster van magnitude 13 zichtbaar die zich op een afstand van 2,3 boogminuten van de hoofdster bevindt.

De traditionele naam van de ster, Unukalhai, komt van het Arabische “Unuq al-Hayyah” en dat betekent “de nek van de slang”. De ster wordt soms ook wel Cor Serpentis genoemd en dat is Latijn voor het hart van de slang.

Eta Serpentis – η Serpentis
Eta Serpentis is de op één na helderste ster in het sterrenbeeld. De ster bevindt zich in de staart van de slang, Serpens Cauda. Eta Serpentis heeft een helderheid van magnitude 3,3 en bevindt zich op een afstand van 60,5 lichtjaar van de Aarde. De ster heeft een massa van twee zonsmassa en een straal van 5,9 * de straal van de Zon. De ster heeft een helderheid van 19 * de helderheid van de Zon.

Mu Serpentis – μ Serpentis
Mu Serpentis bevindt zich op een afstand van 156 lichtjaar van de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 3,5. We kunnen μ Serpentis vinden in de kop van de slang.

Xi Serpentis – ξ Serpentis
Xi Serpentis bevindt zich op een afstand van 105 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,5. Het is een drievoudige ster en ook een spectroscopische dubbelster waarvan de omloopperiode 2,29 dagen bedraagt. De derde component bevindt zich op een afstand van 25 boogseconden van het hoofdpaar en heeft een helderheid van magnitude 13.

Beta Serpentis – β Serpentis
Beta Serpentis heeft een visuele helderheid van magnitude 3,7. het is een meervoudige ster op een afstand van ongeveer 153 lichtjaar van de Zon. De ster maakt deel uit van de Ursa Major groep van bewegende sterren. De hoofdster is een witte hoofdreeksster die twee begeleiders heeft. Eentje op een afstand van 31 boogseconden en een helderheid van magnitude 9,9 en eentje op een afstand van 201 boogseconden en een helderheid van magnitude 10,7. Beta Serpentis bevindt zich in Serpens Caput.

Epsilon Serpentis – ε Serpentis
Epsilon Serpentis bevindt zich op een afstand van 70,3 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een helderheid van magnitude 3,7. Epsilon Serpentis heeft een straal van 1,8 * de straal van de Zon en een helderheid van 12 * de Zon. De ster bevindt zich in Serpens Caput.

Delta Serpentis – delta Serpentis
Delta Serpentis bevindt zich op een afstand van ongeveer 210 lichtjaar van de Zon. Het is een meervoudige ster met een gezamenlijke visuele helderheid van magnitude 3,8. Het zijn twee dubbelsterren die 66 boogseconden van elkaar zijn verwijderd. De hoofdcomponent is een ster met een visuele helderheid van magnitude 4,2. Het is een Delta Scuti veranderlijke ster waarvan de helderheid met een periode van 0,134 dagen 0,04 magnitudes varieert. De begeleider heeft een visuele helderheid van magnitude 5,2. De twee sterren staan 4 boogsecondes van elkaar vandaan en ze draaien met een periode van 3200 jaar om een gemeenschappelijk zwaartepunt. Het tweede dubbelpaar bestaat uit een ster van de 14-de magnitude en een begeleider van de 15-de magnitude. Deze sterren staan 4,4 boogsecondes van elkaar.

Gamma Serpentis – γ Serpentis
Gamma Serpentis bevindt zich in Serpens Caput. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,9 en bevindt zich op een afstand van 36,3 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een massa van 1,3 zonsmassa en een straal van 1,55 * de straal van de Zon. Gamma Serpentis is 3,0 * zo helder dan onze Zon en men vermoedt dat het een veranderlijke ster is. Gamma Serpentis heeft twee begeleiders die van magnitude 10 zijn.

Kappa Serpentis – κ Serpentis
Kappa Serpentis bevind zich op een afstand van ongeveer 348 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 4,1 en bevindt zich in Serpens Caput.

Nu Serpentis – ν Serpentis
Nu Serpentis bevindt zich op een afstand van 193 lichtjaar van de Zon. Het is een dubbelster waarvan de hoofdcomponent een visuele helderheid heeft van magnitude 4,3. De begeleider is van magnitude 8,4 en bevindt zich op een afstand van 46 boogseconden van de hoofdster.

Lambda Serpentis – λ Serpentis
Lambda Serpentis bevindt zich op een afstand van 38,3 lichtjaar van de Zon en heeft een helderheid van magnitude 4,4. Men vermoedt dat de ster veranderlijk is. Lambda Serpentis heeft een massa van 1,14 zonsmassa en een straal van 1,3 * de straal van de Zon. De helderheid is 1,94 * de helderheid van de Zon.

Lambda Serpentis beweegt zich in onze richting. Over ongeveer 166.000 jaar bevindt de ster zich op een afstand van 7,4 lichtjaar van de Zon.

Theta Serpentis – theta Serpentis – Alya
Ook Theta Serpentis is een meervoudige ster die een gezamenlijke helderheid heeft van magnitude 4,0. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 132 lichtjaar van de Zon. Theta-1 heeft een visuele helderheid van magnitude 4,6 en Theta-2 heeft een visuele helderheid van magnitude 5,0. De sterren staan 22 boogseconden van elkaar vandaan en ze draaien met een periode van 14.000 jaar om elkaar heen. De beide sterren zijn beiden ongeveer twee keer zo groot en twee keer zo zwaar als onze Zon maar wel 18 * respectievelijk 13 * zo helder als de Zon. De beide sterren hebben een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 8000 Kelvin.

De derde component van het stersysteem heeft een visuele helderheid van magnitude 6,7. Deze ster staat op een afstand van 7 boogminuten van Theta-2 Serpentis.

R Serpentis
R Serpentis is een Mira-veranderlijke ster die zijn buitenste lagen als en planetaire nevel zal uitstoten en over enkele miljoenen jaren als een witte dwerg zal eindigen. R Serpentis heeft een visuele helderheid van magnitude 7,1 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 900 lichtjaar van de Zon.

Chi Serpentis – χ Serpentis
Chi Serpentis heeft een visuele helderheid van magnitude 5,3 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 228 lichtjaar van de Zon. Het is aan Alpha-2 Canum Venaticorum veranderlijke ster die met een periode van 1,6 dagen een helderheidsverschil vertoont van magnitude 0,03.

Tau Serpentis – τ Serpentis
Er zijn maar liefst 8 sterren die de aanduiding Tau Serpentis hebben. Ze bevinden zich alle 8 in Serpens Caput.

Tau-1 Serpentis (9 Serpentis) heeft een visuele helderheid die varieert tussen 5,1 en 5,2. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 900 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een straal van 54 * de straal van de Zon en een helderheid van 2,1 * de helderheid van de Zon.

Tau-2 Serpentis (12 Serpentis) bevindt zich op een afstand van ongeveer 430 lichtjaar en een visuele helderheid van magnitude 6,2.

Tau-3 Serpentis (15 Serpentis) bevindt zich op een afstand van ongeveer 410 lichtjaar van de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 6,1.

Tau-4 Serpentis (17 Serpentis)
Tau-4 Serpentis bevindt zich op een afstand van ongeveer 520 lichtjaar van de Zon. Het is een semi-regelmatige veranderlijke ster die met een periode van ongeveer 100 dagen in helderheid varieert tussen magnitude 5,89 en 7,07.

Tau-5 Serpentis (18 Serpentis)
Tau-5 Serpentis heeft een visuele helderheid van magnitude 6,0 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 160 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een massa van 1,52 zonsmassa.

Tau-6 Serpentis (19 Serpentis)
Tau-6 Serpentis bevindt zich op een afstand van ongeveer 450 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 6 en heeft een straal van 11 * de straal van de Zon. De ster is een lid van de Ursa Major Groep van bewegende sterren.

Tau-7 Serpentis (22 Serpentis)
Tau-7 Serpentis heeft een visuele helderheid van magnitude 5,8 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 174 lichtjaar van de Aarde.

Tau-8 Serpentis (26 Serpentis)
Tau-8 Serpentis bevindt zich op een afstand van ongeveer 320 lichtjaar van de Zon. De ster is dubbel zo groot als de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 6,1.

HD 168443
HD 168443 is een ster met een visuele helderheid van magnitude 6,9 die zich op een afstand van ongeveer 123,5 lichtjaar van de Zon bevindt. Om de ster draait een planeet en een bruine dwerg. De planeet heeft een massa van 7,7 * de massa van Jupiter en draait met een periode van 58,1 dagen om de ster heen. De bruine dwerg heeft een massa van 17,4 * de massa van Jupiter en draait met een periode van 1739,5 dagen om de ster heen.

HD 168746 – Alasia
HD 168746 is een hoofdreeksster van spectraalklasse G5V met een schijnbare helderheid van magnitude 7,95 die ongeveer 136,0 lichtjaar van de Aarde is verwijderd. De ster heeft een absolute helderheid van magnitude 4,68, een massa van 0,90 zonsmassa en een straal van 1,07 keer die van de Zon. De oppervlaktetemperatuur bedraagt 5600 Kelvin en de lichtsterkte is 1,04 keer die van de Zon. De leeftijd van HD 168746 wordt geschat op ongeveer 12,0 miljard jaar.

In 2009 werd m.b.v. de CORALIE-spectrograaf aan de 1,2 meter Leonard Euler Telescope de exoplaneet HD 168746 b gevonden. De exoplaneet werd met behulp van de radiale snelheidsmethode aangetroffen.

De exoplaneet HD 168746 b heeft een massa van minstens 0,23 Jupitermasse en beschrijft een baan met een halflange as van 0,065 Astronomische Eenheden en een omlooptijd van 6,4 dagen. De excentriciteit van de baan bedraagt 0,081.

In het kader van het 100-jarig bestaan van de Internationale Astronomische Unie werd er een NameExoWorlds-campagne uitgeschreven waarbij ieder land een ster en exoplaneet een naam mochten geven. De ster HD 168746 werd toegekend aan Cyprus.

Cyprus noemde de ster HD 168746 “Alasia”. Alasia is de oudste historisch vastgelegde naam voor Cyprus en dateert uit het midden van de 15de eeuw voor Christus.

Cyprus gaf de exoplaneet HD 168746 de naam “Onasilos”. Onasilos is de oudste historisch vastgelegde arts in Cyprus, gegraveerd op de Idalon Tablet uit de 5de eeuw voor Christus, ook bekend als de Onasilou Tablet. Het wordt beschouwd als het oudste juridische contract dat in de wereld is gevonden.

De positie van HD 168746 - Alasia in het sterrenbeeld Serpens - Slang.
De positie van HD 168746 – Alasia in het sterrenbeeld Serpens – Slang. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden – KStars

HD 136118
HD 136118 heeft een visuele helderheid van magnitude 6,9 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 171 lichtjaar van de Zon. In februari 2002 werd er een zware planeet in een baan om deze ster aangetroffen. Nader onderzoek wees uit dat het een bruine dwerg moest zijn met een massa van 42 * de massa van Jupiter. Deze bruine dwerg draait met een periode van 1209 dagen om de ster heen.

HD 175541 – Kaveh
HD 175541 is een geëvolueerde ster van spectraalklasse G6/8IV met een schijnbare helderheid van magnitude 8,02 die ongeveer 424 lichtjaar van ons is verwijderd. De ster heeft een absolute helderheid van magnitude 2,54, een massa van 1,45 zonsmassa en een straal van 4,07 keer die van de Zon. De oppervlaktetemperatuur bedraagt 5100 Kelvin en de lichtsterkte is 10,0 keer die van de Zon. De leeftijd van de ster wordt geschat op ongeveer 2,9 miljard jaar.

In april 2007 werd er met behulp van de radiale snelheidsmethode vanaf de Lick- en Keck-sterrenwachten een Jupiterachtige exoplaneet in een baan om de ster HD 175541 gevonden.

De exoplaneet HD 175541 b heeft een massa van minstens 0,598 Jupitermassa en beschrijft een baan met een halflange as van 0,975 Astronomische Eenheden en een baanperiode van 298 dagen om de ster heen. De baan heeft een excentriciteit van 0,11.

De ontdekking van HD 175541 b werd op 10 april 2007 wereldkundig gemaakt.

In het kader van het 100-jarig bestaan van de Internationale Astronomische Unie werd er een NameExoWorlds-campagne uitgeschreven waarbij ieder land een ster en zijn exoplaneet een naam mocht geven. De ster HD 175441 werd toegewezen aan Iran. Dit land gaf de ster HD 175441 de naam Kaveh.

Kaveh is een van de helden uit Shahnameh, het epische gedicht dat de Perzische dichter Ferdowski tussen 977 en 1010 na Christus componeerde. Kaveh is een smid die symbool staat voor rechtvaardigheid.

De exoplaneet HD 175541 b kreeg de naam Kavian. Kaveh draagt een banier genaamd Derasfsh Javiani (Derafsh = banier, Kaviani = betrekkende hebbend op Kaveh).

positie van HD 175541 - Kaveh in het sterrenbeeld Serpens - Slang.
positie van HD 175541 – Kaveh in het sterrenbeeld Serpens – Slang. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden – KStars

Gliese 710
Gliese 710 heeft een visuele helderheid van magnitude 7 en bevindt zich op een afstand van 63,8 lichtjaar van de Zon. Men vermoedt dat het een veranderlijke ster is waarvan de helderheid varieert tussen magnitude 9,65 en 9,69. De ster heeft een massa van 0,6 zonsmassa en een straal van 0,67 * de straal van de Zon.

De Deep Sky objecten in Serpens

Messier 5

Messier 5 in Serpens
Messier 5 in Serpens. By ESA/Hubble & NASA – http://www.spacetelescope.org/images/potw1118a/, Public Domain, Link

Andere benamingen: NGC 5904
Type Object: Bolvormige sterrenhoop
Afstand: 24500 lichtjaar
Visuele helderheid: 5.6
Schijnbare grootte: 23.0 boogminuten

Messier 5 is een oude bolvormige sterrenhoop met een geschatte leeftijd van 13 miljard jaar. De bolhoop bevat 105 bekende veranderlijke sterren en een dwerg supernova. De helderste veranderlijke ster varieert met een periode van 26.5 dagen tussen magnitude 10. en 12.1. Dit is met een amateur telescoop waar te nemen. In de bolhoop zijn door een team van astronomen onder leiding van S.B. Anderson in 1997 twee milliseconde pulsars ontdekt. M5 heeft een doorsnede van 165 lichtjaar.

M5 is te vinden door te starten bij Antares en van hieruit naar Arcturus te gaan. M5 bevindt zich op ongeveer 1/3 van de afstand tussen Antares en Arcturus. De bolhoop is in een verrekijker goed te herkennen. In een kleine telescoop is de bolhoop door zijn compactheid nauwelijks in sterren op te lossen. Met grote telescopen lukt dit wel, dan wordt ook zichtbaar dat de bolhoop niet helemaal rond lijkt te zijn. Let eens op de ster 5 Serpentis die dicht in de buurt staat: dit is een leuke dubbelster.

De oudste waarneming van M5 dateert van 5 mei 1702 en is gedaan door Gottfried Kirch terwijl hij samen met zijn vrouw op zoek was naar een komeet. 42 jaar later, op 24 mei 1764, herontdekte Messier de nevelachtige ster en nam hem als M5 op in zijn catalogus. Messier noteerde: vannacht heb ik een schitterende nevel in het sterrenbeeld Serpens ontdekt vlakbij de ster van de zesde magnitude, volgens Flamsteed de vijfde magnitude. De nevel bevat geen sterren, is rond van vorm en heeft een diameter van 3 boogminuten. Messier gebruikte een vergrotiing van 104 maal op zijn kleine telescoop.

William Herschel telde 27 jaar later maar liefst 200 sterren in de bolhoop, verder merkte Herschel op dat de kern zo compact was dat hij die niet in afzonderlijke sterren kon oplossen. Zijn telescoop was wel flink groter dan die van Messier en hij kon ook sterkere vergrotingen gebruiken.

Messier 16

Messier 16 in Serpens
Messier 16 in Serpens. By ESO – http://www.eso.org/public/images/eso0926a/, CC BY 4.0, Link

Andere benamingen: M16, NGC 6611, Arend-nevel (IC 4703)
Type Object: open sterrenhoop en emissie nevel
Afstand: 7000 lichtjaar
Visuele helderheid: 6.4
Schijnbare grootte: 7 boogminuten

Messier 16 is een gigantische wolk van interstellair gas en stof. M16 heeft een doorsnede van ongeveer 50 bij 70 lichtjaar en in het centrum er van bevindt zich een open sterrenhoop. M16 is ongeveer 15 miljoen jaar oud, in M16 het gebied dat wereldberoemd werd door een foto gemaakt met de Hubble Space Telescope: The Pillars of Creation.

In dit gebied vindt nog steeds stervorming plaats. De donkere stofwolken worden verlicht door geëmitteerd licht van zware jonge sterren. In de pilaren komen globules voor van verdampend gas, de kraamkamers van nieuwe sterren. Het interstellaire gas is compact genoeg om onder zijn eigen zwaartekracht in elkaar te storten en nieuwe sterren te vormen In dergelijke gebieden in de melkweg bestuderen astronomen processen van stervorming en proberen ze die te linken aan hun theorieën. Alle stadia van stervorming komen in dergelijke gebieden voor. Soms is het meer archeologie dan astronomie.

De gemakkelijkste manier om M16 te vinden is door het opzoeken van het sterrenbeeld Aquila en de sterren vanuit de rug te volgen tot aan de ster Lambda. Verleng de lijn van hieruit naar Alpha Scuti en dan naar het zuiden naar Gamma Scuti. Richt je verrekijker of zoeker op Gamma Scuti en kijk dan op 7 uur. In een zoeker zal M16 als een zwak neveltje zichtbaar zijn. De open sterrenhoop is dan bijna niet te missen en bij een donkere hemel zonder storend maanlicht is ook de emissie nevel IC4703 te zien. In grote telescopen is de nevel goed te zien maar de weersomstandigheden zijn dan wel heel belangrijk: de open sterrenhoop M16 is altijd te zien, de emissie nevel IC 4703 is een uitdaging van een andere orde.

M16 in Serpens

De sterrenhoop die wij nu associëren met M16 is voor het eerst in 1745-1746 gezien door Philippe Loys de Chéseaux maar het was Charles Messier die er voor het eerst is van een neveltje bij zag. Hij observeerde M16 in de nacht van 3 op 4 juni 1764 en uit zijn aantekeningen maken we op: Ik heb een kleine cluster van sterren ontdekt die ook een zwakke neveligheid in zich heeft. Ik zag de sterrenhoop in de staart van Serpens op een kleine afstand parallel van de ster Zeta. De open sterrenhoop heeft een doorsnede van ongeveer 8 boogminuten. Bekeken met een goede telescoop zie je de sterren van de sterrenhoop en een beetje van de nevel. Vreemd genoeg schreef William Herschel met geen woord over de emissie nevel.

Als je gaat waarnemen denk er dan aan dat de emissie nevel een gemakkelijk object is en dat het vele waarneemnachten kan duren voor je hem goed kan zien. De weersomstandigheden zijn hier zeer belangrijk. Historisch bewijs hiervoor is al geleverd: slechts één van de twee grote meesters heeft ‘m kunnen zien.

Bovenste foto is een amateuropname gemaakt door Paul Smeets. De tweede opname is een foto gemaakt door David Malin van het Anglo-Astralian Observatory.

IC 4703

IC 4703 in Serpens
IC 4703 in Serpens. By Dsusb (talk) (Uploads) – Own work, CC BY 3.0, Link

IC 4703 is een diffuse emissienevel van de achtste magnitude en het is ook een actief stervormingsgebied dat geassocieerd wordt met Messier 16. De nevel omringt Messier 16 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 7000 lichtjaar.

NGC 6027 – Seyfert’s Sextet

NGC 6027 in Serpens
NGC 6027 in Serpens. Publiek domein, Koppeling

NGC 6027 is een groep van 6 sterrenstelsels die zich in Serpens Caput bevinden. Van deze 6 zijn er 4 die met elkaar in interactie zijn. Eentje is een achtergrondstelsel en het andere is een deel van één van de andere stelsels. NGC 6027 werd op 20 maart 1882 ontdekt door de Franse astronoom Édouard Stephan.

De 4 stelsels die met elkaar in interactie zijn zullen op termijn met elkaar botsen en samensmelten en zo een enorm elliptisch stelsel vormen.

De groep is in de jaren 50 van de vorige eeuw ontdekt door de Amerikaanse astronoom Carl Keenan Seyfert.

NGC 6027 is een lensvormig stelsel en het is het helderste stelsel van Seyfert’s Sextet. Het stelsel werd in 1882 voor het eerst waargenomen door de Franse astronoom Édouard Stephan. Het sterrenstelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 14,7 en het bevindt zich op een afstand van ongeveer 190 miljoen lichtjaar.

NGC 6027a in Serpens
NGC 6027a in Serpens. By The original uploader was Clh288 at English Wikipedia. – Transferred from en.wikipedia to Commons by Mike Peel using CommonsHelper., Public Domain, Link

NGC 6027a is een spiraalstelsel met een visuele helderheid van magnitude 14,9. het stelsel lijkt erg veel om de bekende Sombrero-nevel (Messier 104) in het sterrenbeeld Virgo – Maagd.

NGC 6027b in Serpens
NGC 6027b in Serpens. By The original uploader was Clh288 at English Wikipedia. – Transferred from en.wikipedia to Commons by Mike Peel using CommonsHelper., Public Domain, Link

NGC 6027b heeft een visuele helderheid van magnitude 15,3.

NGC 6027c in Serpens
NGC 6027c in Serpens. By The original uploader was Clh288 at English Wikipedia. – Transferred from en.wikipedia to Commons by Mike Peel using CommonsHelper., Public Domain, Link

NGC 6027c is een spiraalstelsel met een helderheid van magnitude 16,7.

NGC 6027d in Serpens
NGC 6027d in Serpens. By The original uploader was Clh288 at English Wikipedia. – Transferred from en.wikipedia to Commons by Mike Peel using CommonsHelper., Public Domain, Link

NGC 6027d is een spiraalstelsel met een visuele helderheid van magnitude 1605. het maakt geen deel uit van de andere stelsels maar ligt toevallig in hetzelfde beeldveld. NGC 6027d bevindt zich op een afstand van ongeveer 877 miljoen lichtjaar.

NGC 6027e is een staart van NGC 6027. Dit deel heeft een helderheid van magnitude 16,7.

MWC 922 – de Rode Vierkant-nevel

MWC 922 in Serpens
MWC 922 in Serpens. Credit: P Tuthill/Palomar Obs/Keck Obs

MWC 922 is een bipolaire nevel. Het is een van de meest symmetrische objecten die we in het heelal hebben gevonden. Hoe de centrale ster in staat is de vorm van de nevel te maken is onbekend.

Hoag’s Object

Hoag's Object in Serpens
Hoag’s Object in Serpens. By NASA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA); Acknowledgment: Ray A. Lucas (STScI/AURA) – http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2002/21/image/a/http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap020909.html, Public Domain, Link

Hoag’s Object is een ringvormig sterrenstelsel in Serpens Caput.

Het is vernoemd naar de Amerikaanse astronoom Arthur Allen Hoag die het stelsel in 1950 ontdekte. Het stelsel heeft een helderheid van magnitude 16,0 en het bevindt zich op een afstand van 600 miljoen lichtjaar. Het stelsel heeft een bijna cirkelvormige ring van jonge blauwe sterren die een oudere kern omringen. De binnenste kern heeft een doornsnede van 17.000 lichtjaar en de ring heeft een doorsnede van 75.000 lichtjaar.

De Zuidelijke Slang sterrenhoop
De Zuidelijke Slang sterrenhoop is een groep van ongeveer 50 sterren die zich op een afstand van ongeveer 848 lichtjaar van de Zon bevinden. Er zijn 35 proto-sterren in de groep, dit zijn sterren die zich nog aan het ontwikkelen zijn tot echte sterren.

NGC 6539

NGC 6539 in Serpens
NGC 6539 in Serpens. Door NASA – Skyview, Publiek domein, Koppeling

NGC 6539 is een bolvormige sterrenhoop met een visuele helderheid van magnitude 9,6 en een schijnbare grootte van 7,9′. NGC 6539 bevindt zich op een afstand van ongeveer 25.400 lichtjaar. De bolhoop werd op 30 september 1856 ontdekt door de Deense astronoom Theodor Brorsen.

NGC 6118 – het Knipperende Sterrenstelsel

NGC 6118 in Serpens
NGC 6118 in Serpens. By European Southern Observatoryhttp://www.eso.org/public/images/eso0436a/, CC BY 3.0, Link

NGC 6118 is een spiraalstelsel met een visuele helderheid van magnitude 12,4. Het bevindt zich op een afstand van ongeveer 89,2 miljoen lichtjaar. Het stelsel heeft een doorsnede van ongeveer 110.000 lichtjaar en het is daarmee ongeveer even groot als ons eigen sterrenstelsel. Het is een zwak object en het vereist een redelijke telescoop om het te kunnen vinden. Op 1 augustus 2004 werd supernova SN 2004dk waargenomen in het stelsel.

NGC 6118 werd op 14 april 1785 ontdekt door William Herschel.

Arp 220

Arp 220 in Serpens
Arp 220 in Serpens. De opname is gemaakt met de Wide Field Planetary Camera van de Hubble Space Telescope. By NASA, ESA, and C. Wilson (McMaster University, Hamilton, Ontario, Canada) – http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2006/26/image/a, Public Domain, Link

Arp 220 bestaat uit twee met elkaar in botsing zijnde sterrenstelsels. Arp 220 bevindt zich op een afstand van ongeveer 250 miljoen lichtjaar en het heeft een visuele helderheid van magnitude 13,9. In oktober 2011 werden er tegelijkertijd 7 supernova’s waargenomen in het stelsel.

NGC 5964

NGC 5964 in Serpens
NGC 5964 in Serpens. By Own work – datafile from http://hla.stsci.edu/hlaview.html, CC BY-SA 3.0, Link

NGC 5964 is een spiraalstelsel met een visuele helderheid van magnitude 12,6 en een schijnbare grootte van 4,2′ * 3,2′.

Het sterrenstelsel werd op 15 maart 1784 ontdekt door William Herschel.

NGC 5970

NGC 5970 in Serpens
NGC 5970 in Serpens. Door Sloan Digital Sky Survey – http://skyserver.sdss.org/dr14/SkyServerWS/ImgCutout/getjpeg?TaskName=Skyserver.Chart.Image&ra=234.624925&dec=+12.186608&scale=0.3&width=800&height=800&opt=&query=, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 5970 is een balkspiraalstelsel in Serpens Caput. Het heeft een visuele helderheid van magnitude 11,5 en het bevindt zich op een afstand van ongeveer 90 miljoen kilometer. NGC 5970 heeft twee kleine begeleiders en bevindt zich ongeveer één graad ten zuidwesten van de ster Chi Serpentis.

NGC 5970 werd op 115 maart 1784 ontdekt door William Herschel.

NGC 5962

NGC 5962 in Serpens
NGC 5962 in Serpens. Door Sloan Digital Sky Survey – http://skyserver.sdss.org/dr14/SkyServerWS/ImgCutout/getjpeg?TaskName=Skyserver.Chart.Image&ra=234.1320037346624&dec=+16.6077580619672&scale=0.3&width=800&height=800&opt=&query=, CC BY 4.0, Koppeling

NGC5962 is een spiraalstelsel in Serpens Caput met een visuele helderheid van magnitude 11,3. Het stelsel heeft een kleine centrale uitstulping en een relatief grote kern. NGC 5962 heeft drie zichtbare begeleiders. Het stelsel werd op 21 maart 1784 ontdekt door William Herschel.

NGC 6604

NGC 6604 in Serpens
NGC 6604 in Serpens. Door ESO – http://www.eso.org/public/images/eso1218a/, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 6604 is een open sterrenhoop die een visuele helderheid heeft van magnitude 6,5 en ongeveer 5500 lichtjaar van ons is verwijderd. NGC 6604 is ongeveer 2 graden ten noorden van de Messier 16 te vinden. De sterrenhoop werd op 115 juli 1784 ontdekt door William Herschel.

IC 4756

IC 4756 is een open sterrenhoop die zich op een afstand van ongeveer 1300 lichtjaar bevindt.

Palomar 5
Palomar 5 is een bolhoop die een visuele helderheid heeft van magnitude 11,8 en zich op een afstand van ongeveer 76.000 lichtjaar bevindt. De bolhoop heeft een doorsnede van ongeveer 76 lichtjaar. Palomar 5 werd in 1950 door de Duitse astronoom Walter Baade ontdekt en in 1955 door de Amerikaanse astronoom Arthur Wilson herontdekt.

Serpens (Caput) – IAU-kaart

Download de IAU-kaart van het sterrenbeeld Serpens (Caput) – Slang als pdf

IAU-kaart van het sterrenbeeld Serpens (Cauda)

Download de IAU-kaart van het sterrenbeeld Serpens (Cauda) – Slang als pdf

Eerste publicatie: 27 juli 2009
Laatste keer gewijzigd op: 17 augustus 2024