Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Ara – Altaar

Ara volgens Johann Bode
Het sterrenbeeld Ara – Altaar uit de steratlas Uranographia van Johann Bode uit 1801. By Johann Elert Bode – from Johann Elert Bode’s Uranographia (1801), Public Domain, Link

Het sterrenbeeld Ara bevindt zich aan de zuidelijke sterrenhemel. Het werd voor het eerst in de tweede eeuw door Ptolemeus gecatalogiseerd in zijn steratlas. Ara is de Latijnse naam voor Altaar.

Ara bevat verschillende deep sky objecten en zeven sterren waarbij planeten zijn ontdekt. Ara bevat geen Messier-objecten, daarvoor bevindt het sterrenbeeld zich te zuidelijk. Er zijn geen meteorenzwermen bekend die hun radiant in het sterrenbeeld hebben.

Ara behoort tot de Hercules-familie van sterrenbeelden. Samen met Aquila, Centaurus, Corona Australis, Corvus, Crater, Crux, Cygnus, Hercules, Hydra, Lupus, Lyra, Ophiuchus, Sagitta, Scutum, Serpens, Sextans, Triangulum Australe en Vulpecula.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Altaar Ara Ara Arae
Zichtbaarheid      
Grootte Nummer: 63
Oppervlakte ((°)2): 237,1
Oppervlakte (% sterrenhemel): 0,575
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Corona Australis, Scorpius, Norma, Triangulum Australe, Apus, Pavo en Telescopium
Aantal sterren (≤ 6,5) 71    
Meteorenzwermen Er zijn in Altaar geen meteorenzwermen beschreven

Gegevens sterren

Ster Naam Betekenis Helderheid (magnitude) Afstand (lichtjaar)
μ Ara Cervantes 1) Spaanse schrijver 5,15 50,6
HD 156411 Inquill 1)   7,29 179

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie

Ara - Altaar - namen sterren
Het sterrenbeeld Ara – Altaar met de namen van de sterren. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden

Mythologie

Er zijn verschillende mythes geassocieerd met het sterrenbeeld. In één van deze mythes is Ara het altaar waarop Zeus en de andere goden zwoeren om de Titanen en Cronos die het heelal bestuurden, te verslaan. Cronos was één van de 12 Titanen die zijn vader Uranus, de vorige heerser, had afgezet.

Toen een voorspelling zei dat Cronos hetzelfde lot als zijn vader zou wachten probeerde hij dit te voorkomen door al zijn kinderen – Demeter, Hades, Hestia, Hera en Poseidon – op te eten. Toen zijn jongste kind Zeus werd geboren hield zijn moeder Rhea hem verborgen op Kreta en gaf ze Cronos een steen om op te eten en vertelde ze hem dat dit Zeus was.

Toen Zeus opgroeide zorgde hij er voor dat Cronos zijn broers en zussen weer uitspuwde. Eenmaal bevrijdt zwoeren ze dat ze Cronos en zijn Titanen zouden verslaan. De oorlog tussen de goden en de Titanen duurde tien jaar en werd uiteindelijk door de goden gewonnen. Zeus werd de god van de hemel, hij regeerde vanuit Olympus. Poseidon werd de god van de zee en Hades werd de god van de Onderwereld. Zeus plaatste een altaar tussen de sterren als herinnering aan de overwinning van de goden.

In een ander verhaal is Ara het altaar van Lycaon de koning van Arcadië die Zeus testte door hem een maaltijd van een uit elkaar gereten kind voor te zetten. Later probeerde hij de god in zijn slaap te doden. Zeus werd woedend en veranderde de koning in een wolf en doodde al zijn 50 zonen met bliksemflitsen. In een versie van het verhaal was Arcas het kind dat werd opgeofferd. Arcas was de zoon van Zeus en Callisto, de dochter van Lycaon.

China

In de oude Chinese astronomie bevindt het sterrenbeeld Ara – Altaar zich in de Azuren Draak van het Oosten East (東方青龍, Dōng Fāng Qīng Lóng). Vijf sterren van Ara vormen Guī (龜), een schildpad en drie andere sterren van Ara vormen Chǔ (杵), een stamper.

Australië

De Wardaman uit het Noordelijke Territorium in Australië zagen in de sterren van Ara en zijn buur Pavo – Pauw, vliegende vossen.

Ara op oude sterrenkaarten

Ara – uit de Uranometria van Johann Bayer uit 1603

Ara – uit de Uranographia van Johannes Hevelius (± 1690)
Ara – uit de Atlas Celeste van John Bevis (± 1750)
Ara volgens Johann Bode
Het sterrenbeeld Ara – Altaar uit de steratlas Uranographia van Johann Bode uit 1801. By Johann Elert Bode – from Johann Elert Bode’s Uranographia (1801), Public Domain, Link

De sterren van het Altaar

β Arae (Beta Arae)
β Arae bevindt zich op een afstand van ongeveer 603 lichtjaar. De ster heeft een helderheid van magnitude 2,8.

α Arae (Alpha Arae)
alpha Arae bevindt zich op een afstand van ongeveer 240 lichtjaar. De ster draait met een snelheid van 470 km/sec. heel snel om zijn as. Het gevolg van deze snelle rotatie is dat de ster is omgeven door een schijf van uitgestoten materiaal.

Alpha Arae is een veranderlijke ster waarvan de helderheid varieert tussen magnitude 2,76 en 2,9.

γ Arae (Gamma Arae)
γ Arae bevindt zich op een afstand van ongeveer 1140 lichtjaar van de Zon, de ster heeft een helderheid van magnitude 3,5. De ster heeft een visuele begeleider die 17,9 boogseconden is verwijderd. Deze begeleider is een witte dwerg.

ζ Arae (Zeta Arae)
zeta Arae bevindt zich op een afstand van 574 lichtjaar. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,1.

μ Arae (Mu Arae) – Cervantes
μ Arae bevindt zich op een afstand van ongeveer 50 lichtjaar. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 5,1. Het is een hoofdreeksster van spectraalklasse G. Er zijn inmiddels 5 planeten bij de ster gevonden waarvan er 4 een massa hebben die vergelijkbaar is met die van Jupiter.

In december 2015 kreeg de ster van de Internationale Astronomische Unie de officiële naam “Cervantes” en werden de planeten Mu Arae b,c,d en e officieel Quijote, Dulcinea, Rocinante en Sancho genoemd. Deze winnende namen werden voorgesteld door het Planetario de Pamplona uit Spanje. Miguel de Cervantes Saavedra (1547 – 1616) was een beroemde Spaanse schrijver en auteur van El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha (Don Quichot in het Nederlands). De planeten zijn vernoemd naar karakters uit dit boek: Quijote was de hoofdpersoon (Don Quichot), Dulcinea zijn geliefde, Rocinante was zijn paard en Sancho was zijn schildknaap.

ε Arae (Epsilon Arae)
ε Arae bevindt zich op een afstand van ongeveer 300 lichtjaar. Het is een dubbelstersysteem. Epsilon-1 Arae heeft een helderheid van magnitude 4,1. Epsilon-2 Arae bevindt zich op een afstand van 85,9 lichtjaar en heeft een helderheid van magnitude 5,3. Het is een dubbelster waarvan de hoofdster een witte dwerg is. De begeleider bevindt zich op een afstand van 0,6 boogseconden. De begeleider heeft een helderheid van magnitude 8,6. Er is nog een derde ster in het spel. Deze derde ster heeft een helderheid van magnitude 13 en bevindt zich op 25 boogseconden van de hoofdster.

HD 156411 – Inquill
In het kader van het 100-jarig bestaan van de Internationale Astronomie Unie in 2019 mocht ieder land een ster met bijbehorende exoplaneet een naam geven. Ieder land kreeg een ster die vanuit het betreffende land is te zien. Peru kreeg de ster HD 156411 toegewezen.

Peru gaf de ster de naam “Inquill”. Inquil was de helft van het koppel betrokken bij het tragische liefdesverhaal Way to the Sun van de beroemde Peruaanse schrijver Abraham Valdelomar.

De exoplaneet HD 156411 b kreeg de naam Sumajmajta. Sumaj Majta was de helft van het koppel dat betrokken was bij een tragisch liefdesverhaal Way to the Sun van de beroemde Peruaanse schrijver Abraham Valdelomar.

De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 7,29 en bevindt zich op een afstand van 179 lichtjaar van de Aarde. Het is een ster van spectraalklasse G die een massa van 1,11 zonsmassa en een straal van 2,23 * de straal van de Zon heeft.

De planeet HD 156411 werd in 2009 ontdekt. De planeet heeft een massa van 0,74 * de massa van Jupiter. De omlooptijd bedraagt 842,2 dagen en de gemiddelde afstand van de planeet tot de ster is 1,88 Astronomische Eenheden. De excentriciteit van de baan is 0,22.

HD 156411 werd op 19 oktober 2009 ontdekt met behulp van de radiale snelheidsmethode. De astronomen gebruikten daarvoor het HARPS-instrument van de La Silla sterrenwacht van de ESO in Chili.

De Deep Sky Objecten van het Altaar

Ara heeft geen Messier-objecten maar wel enkele andere leuke sterrenhopen.

NGC 6352

NGC 6352 in Ara
NGC 6352 in Ara. By NASA – Hubble Space Telescope – http://server1.wikisky.org/imageView?image_id=60479, Public Domain, Link

NGC 6352 (Caldwell 81) is een bolvormige sterrenhoop in het sterrenbeeld Altaar. Het hemelobject werd op 14 mei 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop. Om de bolhoop op te lossen in afzonderlijke sterren is een telescoop met een opening van 15 cm of groter gewenst.

NGC 6352 bevindt zich op een afstand van 19.570 lichtjaar. De bolhoop heeft een visuele helderheid van magnitude 7.8. De schijnbare grootte bedraagt 7 boogseconden.

NGC 6193

NGC 6193 & NGC 6188 in Ara
NGC 6193 & NGC 6188 in Ara. By RbarbaOwn work, CC BY 3.0, Link

NGC 6193(Caldwell 82) is een open sterrenhoop die 27 sterren bevat waaronder veel dubbelsterren. De sterrenhoop bevindt zich 8° ten westen en 1° ten noorden van alpha Arae. De leeftijd van de sterrenhoop wordt geschat op 3 miljoen jaar.

De twee heetste sterren van de sterrenhoop zijn verantwoordelijk voor het oplichten van NGC 6188, een emissienevel in Ara.

NGC 6193 heeft een visuele helderheid van magnitude 8,2. De open sterrenhoop heeft een doorsnede van 15 boogminuten en bevindt zich op een afstand van ongeveer 4300 lichtjaar van de Zon.

NGC 6397

NGC 6397 in Ara
NGC 6397 in Ara. By NASA/ESA and the Hubble Heritage Team (AURA/STScI) – http://www.spacetelescope.org/images/opo0321a/ (direct link, original TIFF image), Public Domain, Link

NGC 6397 (Caldwell 86, Bennett 98) bevindt zich op een afstand van ± 7200 lichtjaar en is daarmee één van de twee dichtstbijzijnde bolhopen (de andere is Messier 4). De bolhoop bevat ongeveer 400.000 sterren en kan onder goede omstandigheden met het blote oog gezien worden. NGC 6397 is één van de ongeveer 20 bolhopen van onze Melkweg waarvan de kern in elkaar is geklapt. Dit betekent dat de kern is samengetrokken tot een zeer compact gebied met sterren. NGC 6397 bevindt zich 2,5° ten noorden van β Arae en iets ten westen van ε Arae.

In 2004 hebben astronomen de bolhoop gebruikt om de leeftijd van onze Melkweg te bepalen. Voor het eerst gebruikten ze Beryllium in twee van de sterren van deze bolhoop. Ze kwamen uit op een leeftijd van 13,6 miljard jaar voor de bolhoop hetgeen bijna net zo oud is als het heelal zelf.

NGC 6397 is ontdekt door de Franse astronoom Nicolas Lacaille in het midden van de achttiende eeuw.

De Pijlstaartrog-nevel (HEN 3-1357)

De Pijlstaartrog-nevel in Ara
De Pijlstaartrog-nevel in Ara. By NASA, Matt Bobrowsky (Orbital Sciences Corporation) – Great Images in NASA Description. SpaceTelescope, HubbleSite: gallery, NewsCenter., Public Domain, Link

De Pijlstaartrog-nevel is een planetaire nevel die zich op een afstand van ongeveer 2700 lichtjaar bevindt. Het is de jongste planetaire nevel die we kennen. De centrale ster is een witte dwerg die een begeleider op 0,3 boogseconden heeft. De nevel heeft een helderheid van magnitude 10,8.

De Pijlstaartrognevel is ongeveer 130 keer zo groot als ons zonnestelsel maar het is daarbij wel de kleinste planetaire nevel die we kennen. De nevel is te klein om met een amateur telescoop te bekijken maar is uitgebreid bestudeerd met de Hubble Space Telescope.

IAU-kaart van het sterrenbeeld Ara - Altaar
IAU-kaart van het sterrenbeeld Ara – Altaar
IAU-kaart van het sterrenbeeld Ara – Altaar
IAU-kaart van het sterrenbeeld Ara – Altaar

Download de kaart van het sterrenbeeld Ara – Altaar.

Eerste publicatie: 16 juli 2009
Laatste keer bewerkt op: 2 januari 2022