Waarnemen – de Kraanvogel
Het sterrenbeeld Kraanvogel (Latijnse naam Grus) bevindt zich naast het sterrenbeeld Zuidervis – Piscis Austrinus met zijn heldere ster Fomalhaut. De avonden in oktober zijn een goed moment om de Kraanvogel op te zoeken.
Op zoek naar de Kraanvogel
Voor ons op het noordelijk halfrond maakt de Kraanvogel nu elke avond een boog langs onze zuidelijke horizon. Het sterrenbeeld ligt ten zuiden van Fomalhaut en dat betekent dat we het sterrenbeeld niet vanuit Nederland kunnen zien. Voor locaties verder naar het zuiden, zoals bijvoorbeeld Melbourne in Australië, passeert de Kraanvogel in de avonden in oktober in de buurt van het zenit. Dat is de plek recht boven je hoofd.
De sterren van Grus lijken op een Kraanvogel met bungelende poten en een lange, gebogen nek. Ook al is het een sterrenbeeld aan de zuidelijke hemel, mensen op de middelste breedtegraden van het noordelijk halfrond kunnen nog steeds een glimp van de Kraanvogel opvangen.
De sterren van de Kraanvogel
De helderste ster van de Kraanvogel heet Alnair. Deze ster is ook bekend als Alpha Gruis en heeft een visuele helderheid van magnitude 1,7 en is ongeveer 101 lichtjaar van ons verwijderd. Alnair betekent “de heldere” in het Arabisch. Het is een subreus die meer dan twee keer zo heet is als de Zon en meer dan drie keer zo groot. Alnair draait 120 keer sneller om zijn as dan de Zon.
De op een na helderste ster van de Kraanvogel heet Bèta Gruis. De ster vormt de verbinding tussen de poten en het lijf. Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 2,0 en is ongeveer 170 lichtjaar van ons verwijderd. De bovenkant van het lijf wordt gemarkeerd door de dubbelster Delta 1 en Delta 2 Gruis. De sterren hebben een visuele helderheid van magnitude 3,9 respectievelijk 4,1. Ze zijn 16 boogminuten van elkaar gescheiden. Onder goede omstandigheden zijn ze met het blote oog van elkaar te scheiden maar met een verrekijker zijn ze beter te zien. Aan de andere kant van het lijf van de Kraanvogel vinden we nog twee sterren, Iota Gruis van magnitude 3,8 en Theta Gruis van magnitude 4,2.
De kop van de Kraanvogel wordt gemarkeerd door Gamma Gruis met een visuele helderheid van magnitude 3,0. De lange bungelende poten van de Kraanvogel bestaan uit de zwakke sterren Epsilon Gruis van magnitude 3,4 en Zèta Gruis van magnitude 4,1.
Deep-sky objecten in de Kraanvogel
Voor waarnemers met bescheiden instrumenten heeft de Kraanvogel geen goede deep-sky objecten. Voor degenen met grote telescopen is de beste optie om zich te concentreren op de ster Alnair. Door deze ster in het gezichtsveld van de telescoop te plaatsen wordt ook een zwak sterrenstelsel van magnitude 10,5 zichtbaar op slechts 16 boogminuten van Alnair. Dit lenticulaire sterrenstelsel, NGC 7213 genaamd, is een actief sterrenstelsel dat mogelijk twee jets heeft.
Astrofotografen kunnen een kwartet sterrenstelsels vastleggen: NGC 7552, NGC 7582, NGC 7590 en NGC 7599. Dit kwartet bestaat uit vier spiraalvormige sterrenstelsels die zich op een afstand van 50 tot 75 miljoen lichtjaar bevinden.
De wetenschap van de Kraanvogel
Astronomen maakten de eerste gedetailleerde opname van het oppervlak van een gigantische ster met behulp van een ster in de Kraanvogel. De ster, Pi1 Gruis, bevindt zich op een afstand van 530 lichtjaar van de Aarde. Hoewel de ster ongeveer dezelfde massa heeft als onze Zon is hij 350 keer groter en enkele duizenden keren helderder. De rode reuzenster nadert het einde van zijn leven en geeft een voorproefje van wat er met de Zon gaat gebeuren.
Meer over het sterrenbeeld Kraanvogel – Grus op Kuuke’s Sterrenbeelden.
Eerste publicatie: 20 oktober 2022
Bron: EarthSky
